Sezer'den İskan Kanunu'na onay

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yurtdışından gelen göçmenlerin, yerleri kamulaştırılanların, göçebelerin ve milli güvenlik nedeniyle yerlerinin değiştirilmesine karar verilen köylülerin iskanına ilişkin esasları belirleyen 5543 sayılı ''İskan Kanunu''nu onayladı. Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, kanun yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderildi.

Kanuna göre, Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı olmayan yabancılar ile Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı bulunup da sınır dışı edilenler, güvenlik bakımından Türkiye'ye gelmeleri uygun görülmeyenler, göçmen olarak kabul edilmeyecek. Türk soyundan olmanın ve Türk kültürüne bağlılığın tayini ve tespiti, Dışişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla yapılacak. Yurda toplu olarak gelen göçmenlerin, sınırlardan girdikten sonra işlemleri tamamlanıncaya kadar bakım, beslenme ve barınma ihtiyaçları, Kızılay'ın da yardımlarıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca karşılıksız sağlanacak.

Özel kanunlarla Türkiye'ye getirilen, Türk soyundan ve kültüründen olan ve taşınmaz mal verilerek iskanları sağlanan ''iskanlı göçmenler'', yurda girdikten sonra iskanları için belirlenen yerlerin; serbest göçmenler (devlet eliyle iskan edilmelerini istememek şartıyla yurda kabul edilenler) ise yerleştirildikleri yerlerin en büyük mülki amirine başvurarak ''vatandaşlığa giriş beyannamesi'' imzalayıp ''göçmen belgesi'' alacak. Göçmen belgesi 2 yıl için geçerli olacak ve geçici kimlik belgesi olarak kullanılacak. Göçmen olarak kabul edilenler, gerekli işlemlerin ilgili kuruluşlarca tamamlanmasından sonra, Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlığa alınacak.

Göçmenlerin, yerleri kamulaştırılanların, göçebelerin ve milli güvenlik nedeniyle yerlerinin değiştirilmesine karar verilen köylülerin iskanı için Bakanlıkça hazırlanacak projeye uygun olarak öncelikle konut, arsa, geçimlerini sağlayacak işyeri, işletme kredisi, çiftçilere arazi, tarımsal girdiler, tarımsal yapılar veya arsası ile işletme ve donatım kredileri; hak sahiplerinin talepleri halinde konut, iş yeri ve tarım arazileri kendileri tarafından bulunarak teklif edilmesi ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca uygun görülmesi halinde iskan kredisi verilecek. Göçmenlere ve göçebelere, barındırma, yiyecek, yakacak ve tedavi yardımı ile bir defaya mahsus olmak üzere giyecek yardımı yapılacak. Bu yardımın miktarı ve süresi, daha sonra yönetmelikle belirlenecek.

Türkiye'ye kabul edilen ''iskanlı göçmenler'', şartların elverdiği yerlerde, Bakanlıkça uygun görülecek yerlerde iskan edilecek. Ancak Türkiye'ye geldikleri tarihten itibaren 2 yıl içinde iskanını istemeyen göçmenler iskan edilmeyecek ve Bakanlıkça yapılmakta olan karşılıksız yardımlar kesilecek. Göçebeler, Bakanlıkça uygun görülecek yerlere, kanun hükümleri gereğince iskan edilecek. Ancak iskan duyurusu tarihinin bitiminden itibaren 6 ay içinde başvurmayan aileler iskan edilmeyecek.

-KAMULAŞTIRMA SONUCU YERLERİNDEN OLANLAR-

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak baraj, koruma alanı, havaalanı, karayolu, demiryolu ve fabrika inşaatı gibi amaçlarla yapılan kamulaştırma sonucu yerlerini terk etmek zorunda kalan aileler, yapılan iskan planlama etütlerinin başladığı takvim yılı başlangıcından en az 3 yıl önce kamulaştırma sahasında yerleşmiş olup da taşınmaz malı olmayan aileler, talep ettikleri takdirde Bakanlıkça gösterilecek yerlerde iskan edilecekler. Ancak iskan planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup, kamulaştırılacak taşınmaz malı bulunan aileler iskana tabi tutulmayacak.

Bu tarihten geriye doğru 3 yıl içinde taşınmaz mallarını zorunlu hal olmadan ellerinden çıkaran aileler, yerlerini terk etmemiş dahi olsalar iskan edilmeyecekler. Kamulaştırılan alanlarda yerleşik olan ve kamulaştırmadan etkilenen ailelerden devlet eliyle başka yerde iskanını istemeyenler, yazılı başvuruları üzerine, Bakanlıkça kendi köy sınırları içinde gösterilecek bir yerde iskan edilecekler.

-90 GÜN İÇİNDE BAŞVURMA ŞARTI-

Devlet eliyle iskanlarını isteyen ailelerden, iskan duyurusu tarihi bitiminden sonra 90 gün içinde başvurmayanlar ile aldıkları ve alacakları kamulaştırma bedelinin Bakanlıkça belirlenen miktardan az olması halinde kamulaştırma bedellerinin tamamını, Bakanlık ''Merkez Muhasebe Birim Hesabına'' yatırmayı taahhüt etmeyenler iskan edilmeyecek.

Milli güvenlik nedeniyle iskan edilecek yerleşim ünitelerinde yaşayan ailelerin iskanı, Milli Güvenlik Kurulunun önerileri doğrultusunda, Bakanlar Kurulunca alınacak kararda belirtilecek şekil ve şartlar çerçevesinde, bu kanun hükümlerince yapılacak. Bakanlığın gösterdiği yerlerde iskanı kabul etmeyenlerin hak sahiplilik durumları, mahalli iskan komisyonunca iptal edilecek. Bu durumdaki aileler, ikinci bir iskan talebinde bulunamayacak.

-ANNESİZ BABASIZ ÇOCUKLAR, AİLE KABUL EDİLECEK-

Kırsal alanlarda fiziksel yerleşimin düzenlenmesi amacıyla yerleşim birimleri başka bir yere nakledilen ailelere; arsa satılması, altyapı yapılması, konut bina projesi hazırlanması, kendi evini yapana kredi açılması gibi imkanlar sağlanacak. Annesiz ve babasız çocuklar, çocuksuz erkek ve kadın dullar, aile olarak kabul edilecek ve eşit hisselerle iskan edilecekler. Bakanlıkça, gerekli görülmesi halinde Merkezi İskan Komisyonu kurulacak.

Bu komisyon, göçebelerin, göçmenlerin, yerleri kamulaştırılanların ve milli güvenlik nedeniyle iskan edilecek ailelerin ekonomik, sosyal ve sağlık şartlarına göre yerleştirilecekleri yerleri ve iskan programlarını tetkik etmek, iskana yarayacak taşınmaz malları araştırıp bulmak, iskan ödenekleri sağlamak ve bakanlıklarla işbirliği yapmakla yükümlü olacak. İskan edilecekleri tespite ve taşınmaz mal tahsisine, mahalli iskan komisyonları yetkili olacak. Ailelere verilen taşınmaz mallar, temlik tarihinde yaşayan aile fertleri adına eşit hisselerle temlik ve tapuya tescil edilecek.

-10 YIL SÜREYLE SATILAMAYACAK-

Verilen taşınmaz mallar, temlik tarihinden itibaren 10 yıl süreyle hiçbir şekilde satılamayacak, bağışlanamayacak; terhin edilemeyecek, satış vaadi şerhi konulamayacak, haczolunamayacak. Hak sahibine verilen taşınmazın, geçerli bir mazeret olmadan satıldığı, kiraya verildiği, gelir elde etmek amacıyla üçüncü kişilere kullandırıldığı belirlendiğinde, mahalli iskan komisyonunca hak sahiplilik durumu iptal edilecek. Hak sahiplerine verilecek taşınmazlar, kimin işgali altında olursa olsun, o yerin en büyük mülki amirinin yazılı emriyle kolluk kuvvetlerince boşaltılarak hak sahiplerine teslim edilecek.

Resmi ve özel, yerli ve yabancı kurumlar ile göçmen ve mülteci teşkilatları tarafından yapılacak maddi yardımlarla, nakde çevrilecek yardımlar; göçmenler için yabancı devletlerden alınacak tazminatlar; iskan amaçlı alınmış, ancak çeşitli nedenlerle hap sahiplerine devredilememiş taşınmaz malların ihale usullerine göre satışından elde edilen gelirler, hak sahiplerine yapılan arsa satışından sağlanan gelirler, kamulaştırma bedelleri sonucu alınan paralar, geri ödeme tahsilatlarından sağlanan gelirler, genel bütçeye gelir kaydedilecek.

-VADESİNDE ÖDENMEYEN BORÇLAR-

Hak sahipleri, kendilerine verilen taşınmazlardan dolayı kamulaştırılan ve satın alınan taşınmaz mallar için kamulaştırma veya satın alma bedelleri, hazine arazisi için de rayiç bedel üzerinden borçlandırılacak. Ancak iskan amacıyla kamulaştırılmış, satın alınmış, inşa edilmiş olup, çeşitli nedenlerle tahsisleri 1 yıl içinde yapılmamış taşınmazlar yeniden iskan uygulamasına alındığı takdirde, yeni hak sahipleri bu taşınmazların rayiç bedelleri üzerinden borçlandırılacak. Taşınmazlara ait borçlandırma bedelleri, faizsiz olarak tahsil edilecek. Milli güvenlik nedeniyle iskana tabi tutulan ailelerin veya fertlerin borçlandırılıp borçlandırılmayacağına ilişkin usul ve esaslar, Bakanlar Kurulunca belirlenecek.

-MUAFİYETLER-

Göçmenlerin aile veya topluluk olarak yurda getirecekleri eşyaları, vize işlemleri, bir defaya mahsus olmak üzere her türlü vergiden muaf olacak. Temlik edilen taşınmazlar için veraset ve intikal vergisi ödenmeyecek. İskan hizmetlerine ilişkin her türlü tapu muamelesinden, döner sermaye katkı payı alınmayacak. Kanun kapsamında kullanılacak arsa ve araziler; özel kanun hükümleri, milli güvenlik nedeniyle tahsis edilmiş askeri yasak bölge sınırlarında kalan yerlerden seçilemeyecek.

-BULGARİSTAN'DAN GELENLER İÇİN TOKİ'YE GÖREV-

Başbakan, Bulgaristan'dan zorunlu göçe tabi tutulup, Türkiye'ye yerleşmek isteyen soydaşlarla ilgili olarak kanun çerçevesinde yapılacak işlemler ile alınacak kararların genel koordinasyonu ve bu kişiler için yapılacak konutlarla ilgili her konuda Toplu Konut İdaresi Başkanı'nı görevlendirmeye yetkili olacak. Bulgaristan'dan zorunlu göçle gelen soydaşlara yaptırılan konutlardan almak için başvurarak para yatıranlardan konut sahibi olmayanların, kanunun yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde başvurmaları halinde yatırdıkları bedel, işleyecek kanuni faiziyle birlikte kendilerine ödenecek. Süresi içinde başvurmayan soydaşların yatırdıkları bedel, göçmen konutları hesabına gelir kaydedilecek.

Eski Kanun gereğince hak sahibi olup da iskan edilemeyen ailelere, kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl içinde valiliklere ve Bakanlığa yazılı başvurdukları takdirde, hak sahibi oldukları tarihte yürürlükte olan kanun hükümleri çerçevesinde iskan yardımı yapılacak. İlk iskan kararının veriliş tarihi ile bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih arasında taşınmaz mal edinen aileler, bu taşınmaz malları devir ve temlik etmiş olsalar dahi bu yardımdan yararlanamayacak. Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde başvurmayanlar ile Bakanlığın yapacağı iskan yardımını istemeyenler, gösterilen yeri kabul etmeyenler veya terk edenler, ikinci bir iskan talebinde bulunamayacak.

AA