Ücretsiz İzin

Sn Meslektaşlarım

Müvekkil X Ltd Şirketinde kendine ait aracını çalıştırarak şirkette cüzi bir miktar oranında ortak oluyor aynı zamanda ilgili şirkette kendi aracını bizzat kendisi çalışmasını sağlıyor. İşveren tarafından tüm çalışanlara her ay 20 günlük çalışma ve 10 günlük ücretsiz izne ayrılacağına dair noterden sözleşme yaptırılıyor.

İş Mahkemesinde İşçilik Alacakları ve Hizmet Tespitine Yönelik açmış olduğumuz dava da davalı şirket tarafından bu sözleşme dosya arasına konuluyor.

Şimdi işyerinde daimi olarak çalışmış bulunan işçinin işveren tarafından her ayın belirli günlerinde işçiyi çalıştırma ve belirli günlerde ücretsiz izne çıkarma yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle taraflar arasında yapılan bu protokolün geçersizliği ne ilişkin emsal yargıtay kararı arıyorum. ilgilenecek arkadaşlara şimdiden saygılar sunar kolaylıklar dilerim.

Sayın meslekdaşım,
Aşağıda iki adet karar var. Umarım işinize yarar. Selamlar.
T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 2007/36508
K. 2008/35210
T. 23.12.2008
• ÜCRET ALACAĞI ( Belirli Süreli İş Sözleşmesinden Söz Edebilmek İçin Sözleşmenin Açık veya Örtülü Olarak Süreye Bağlanması ve Yapılması İçin Objektif Nedenlerin Varlığı Gerektiği )
• BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ( Söz Edebilmek İçin Sözleşmenin Açık veya Örtülü Olarak Süreye Bağlanması ve Yapılması İçin Objektif Nedenlerin Varlığı Gerektiği )
• İŞ GÜVENCESİ ( Sözleşmenin Belirli Süreli Olarak Düzenlenmesini Gerektiren Nesnel Nedenlerin Varlığının Araştırılması Gerektiği - Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Yapılması ve Yenilenmesi İşçinin İş Güvencesi Dışında Kalması İçin Kullanılamayacağı )
4857/m.11, 15
ÖZET : Belirli süreli iş sözleşmesinden söz edebilmek için sözleşmenin açık veya örtülü olarak süreye bağlanması ve yapılması için objektif nedenlerin varlığı gerekir. Sözleşmenin belirli süreli olarak düzenlenmesini gerektiren nesnel nedenlerin varlığı araştırılmalıdır. Belirli süreli iş sözleşmesinin yapılması ve yenilenmesi, işçinin iş güvencesi dışında kalması için kullanılamaz.

DAVA : Davacı, ücret alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm, süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Uyuşmazlık, taraflar arasında yapılan iş sözleşmesinin belirli süreli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

Belirli süreli iş sözleşmesinden söz edilebilmesi için sözleşmenin açık veya örtülü olarak süreye bağlanması ve yapılması için objektif nedenlerin varlığı gerekir.

Borçlar Kanunu'nun 338. maddesinde, "Hizmet akdi, muayyen bir müddet için yapılmış yahut böyle bir müddet işin maksut olan gayesinden anlaşılmakta bulunmuş ise, hilafı mukavele edilmiş olmadıkça feshi ihbara hacet olmaksızın bu müddetin müruriyle, akit nihayet bulur" kuralı mevcuttur. Anılan hükme göre tarafların belirli süreli iş sözleşmesi yapma konusunda iradelerinin birleşmesi yeterli görüldüğü halde, 1475 sayılı Yasa uygulamasında da Yargıtay kararları ile belirli süreli iş sözleşmelerine sınırlama getirilmiş ve sürekli yenilenen sözleşmeler bakımından ikiden fazla yenilenme halinde sözleşmenin belirsiz süreli hale dönüşeceği kabul edilmiştir ( Yargıtay 9. HD. 07.12.2005 gün 2005/12625 E, 2005/38754 K ).

İş güvencesi hükümlerinin yürürlüğe girmesiyle belirli-belirsiz süreli iş sözleşmesi ayrımının önemi artmış durumdadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 11. maddesinde, "İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir. Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste ( zincirleme ) yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir. Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar" şeklinde düzenleme ile bu konudaki esaslar belirlenmiştir. Borçlar Kanunu'ndaki düzenlemenin aksine iş ilişkisinin süreye bağlı olarak yapılmadığı hallerde sözleşmenin belirsiz süreli sayılacağı vurgulanarak ana kural ortaya konulmuştur.

Öte yandan 11. madde, 18 Mart 1999'da sosyal taraflar arasında imzalanan çerçeve antlaşması yasal nitelik kazandıran 1999/70 EC Konsey Yönergesi ile birlikte ele alınmalıdır.

Çerçeve sözleşmesinin 4. maddesinde ayrım gözetmeme ilkesi vurgulanmıştır. Buna göre, iş koşulları açısından, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilere, yapılacak farklı muamele esaslı nedenlere dayandırılmadığı sürece, yalnızca belirli süreli iş sözleşmesi ve iş ilişkisi ile çalışmadan dolayı, emsal kadrolu işçilerden daha kötü davranılmayacaktır.

5. maddede ise, kötüniyete karşı önlem işlenmiştir. Birbirini takip eden belirli süreli iş sözleşmeleri veya istihdam ilişkisinden kaynaklanan istismarın önlenmesi için, istismarı önleyecek yasalar yoksa Üye Devletler sosyal taraflara danıştıktan sonra uluslararası yasalar, toplu sözleşmeler veya uygulamaya göre belli başlı bazı sektörlerin ihtiyaçları dikkate alınarak aşağıdaki tedbirlerden bazılarını alır.

1. ( a ) Bu türden akit veya istihdam ilişkilerinin yenilenmesini haklı kılacak nesnel gerekçeler tespit edilmesi,

1. ( b ) Yinelenen belirli süreli iş sözleşmeleri veya istihdam ilişkilerinin azami toplam süresinin belirlenmesi,

1. ( c ) Bu türden sözleşmesi veya istihdam ilişkisinin kaç kez yenileneceğinin belirlenmesi,

1.2. Sosyal taraflara danıştıktan sonra Üye Devletler elverişli olan durumlarda belirli süreli iş sözleşmesi veya istihdam ilişkisinin,

1. ( a ) Yenilenmiş sayılacağına,

2. ( b ) Belirsiz süreli iş sözleşmesi veya istihdam ilişkisi sayılacağına dair koşullar belirleyeceklerdir.

Öte yandan, 1999/70 sayılı Konsey Direktifinin önsözünde ( 5 ), Essen Konseyi sonuç bildirgesi "çalışanların istemleri ve rekabetin gereklerini karşılayacak daha esnek bir iş örgütlenmesini özellikle gözönünde tutan istihdam yoğun büyüme" anlayışına uygun olarak alınması gerekli önlemleri vurgulamaktadır. 1999 yılı İstihdam Politikası Ana Hatları Hakkında 9 Şubat 1999 tarihli "Konsey Tavsiye Kararı, sosyal tarafları işletmeleri daha verimli ve rekabetçi kılmak ve esneklik ile iş güvenliği arasında gereken dengeyi sağlayabilmek amacıyla bulundukları her düzeyde esnek çalışma düzenlemeleri dahil iş örgütlenmesinin modernize edilmesi için sözleşme görüşmeleri yapmaya çalışmıştır." Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi Hakkında 158 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi'ne göre; bu sözleşmenin koruyucu hükümlerinden kaçınmak amacıyla belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasına karşı yeterli güvenceler alınması gerektiği vurgulanmıştır ( m. 2/3 ).

Gerek 158 sayılı İLO Sözleşmesi, gerek 1699/70 sayılı Konsey Direktifi bir taraftan esnek çalışmayı özendirirken diğer taraftan güvenliğe yer vererek bir denge amaçlanmıştır. Başka bir anlatımla, esnek çalışma modellerin kötüye kullanılmaması gereğini vurgulamıştır.

Sözü edilen normatif dayanaklara göre işçinin niteliğine göre sözleşmenin belirli ya da belirsiz süreli olarak değerlendirilmesi imkanı ortadan kalkmıştır. Buna karşın yapılan işin niteliği belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için önemlidir. Yasada belirli süreli işlerle, belirli bir işin tamamlanması veya belli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilecektir.

Yasa koyucunun belirli süreli sözleşmeler için azami bir süreyi hükme bağlaması uygulamayı rahatlatacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 11. maddesinde esaslı bir neden olmadıkça belirli süreli iş sözleşmelerinin birden fazla üst üste ( zincirleme ) yapılamayacağı kuralı ile belli bir koruma sağlanmak istenmiştir. Belirli süreli iş sözleşmesinin yapılması ve yenilenmesi, işçinin iş güvencesi dışında kalması için kullanılamaz. Belirli süreli iş sözleşmelerinde, 4857 sayılı Yasa'nın 15. maddesinde belirtilen sürenin aşılmaması koşuluyla deneme süresi konulabilir.

Somut olayda taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin, belirli süreli olarak düzenlenmesini gerektiren nesnel nedenler araştırılmadan sonuca gidilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten ( BOZULMASINA ), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.12.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

****

T.C.
YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU
E. 2008/9-33
K. 2008/106
T. 6.2.2008
• İŞÇİLİK ALACAKLARI ( Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Esaslı Neden Olmaksızın Birden Fazla Üst Üste Yapılması - Başlangıçtan İtibaren Belirsiz Süreli Olduğunun Kabulünde Yasal Zorunluluk Bulunduğu )
• BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ( Esaslı Neden Olmaksızın Birden Fazla Üst Üste Yapılması/Başlangıçtan İtibaren Belirsiz Süreli Olduğunun Kabulünde Yasal Zorunluluk Bulunduğu - İşçilik Hak ve Alacakları Davası )
• BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ( Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Esaslı Neden Olmaksızın Birden Fazla Üst Üste Yapılması - Başlangıçtan İtibaren Belirsiz Süreli Olduğunun Kabulünde Yasal Zorunluluk Bulunduğu )
• ZİNCİRLEME YAPILAN BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ( Başlangıçtan İtibaren Belirsiz Süreli Olduğunun Kabulünde Yasal Zorunluluk Bulunduğu - İşçilik Hak ve Alacakları Davası )
1086/m. 429
4857/m. 12
ÖZET : Davaya konu iş ilişkisinde, belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı bulunan belirli süreli iş sözleşmesinin, esaslı bir neden olmaksızın birden fazla üst üste ( zincirleme ) yapılması durumunda, başlangıçtan itibaren belirsiz süreli olduğunun kabulünde yasal zorunluluk bulunmaktadır.

DAVA : Taraflar arasındaki “işçilik hak ve alacakları” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Mersin İş Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 28.10.2005 gün ve 561-1005 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin 28.03.2006 gün ve 1926-7875 sayılı ilamı ile;

( ... Davacı işçi her yıl yenilenen sözleşmelerle 1982 yılından 1.4.2005 tarihine kadar çalışmıştır. Buna göre davacının belirsiz süreli sözleşme ile çalıştığının kabulü gerekir. Sözleşmenin kalan süresine ait ücretin reddi gerekirken, yazılı şekilde talebin kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir... ),

Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre ve özellikle davaya konu iş ilişkisinde, belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı bulunan belirli süreli iş sözleşmesinin, esaslı bir neden olmaksızın birden fazla üst üste ( zincirleme ) yapılması durumunda, başlangıçtan itibaren belirsiz süreli olduğunun kabulünde yasal zorunluluk bulunması karşısında, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429. Maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının temyiz edene iadesine, 06.02.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

yarx

çok teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim