1475 sayılı İş Kanununun “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu” başlıklı değişik 30 uncu maddesinin altıncı fıkrasında, “Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında çalıştırılan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi engelli sigortalılar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası engelli çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazinece karşılanır.” Denilerek engelli işçi çalıştıran özel sektör işverenlerine teşvik uygulaması getirilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri kapsamında çalıştırılan engelli işçiler için hesaplanacak teşvik desteğinden alt işverenin (taşeronun)yararlanması ile ilgili olarak yapılacak işlemler Kamu İhale Genel Tebliğinin 78.28 nci maddesinde;

“İsteklilerin aynı il sınırları içerisinde birden fazla iş yerinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, ihale dokümanında aynı il bazında elli veya daha fazla işçi çalıştırılmasının öngörüldüğü ihalelerde 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen asgari orana uyulmak kaydıyla idarece tespit edilen engelli işçi sayısı ile bu işçilerin tabi olacağı ücret grubu idari şartnamenin ilgili maddesinde belirtilecek ve bu işçiler için birim fiyat teklif cetvelinde ayrı satır açılacaktır. İdareler tarafından İş Kanununda belirtilen asgari oranının üzerinde engelli işçi çalıştırılmasını öngören düzenleme yapılması da mümkündür. İstekliler tarafından ihale dokümanında öngörülen engelli işçi sayısı ve bu işçiler için Hazinece karşılanacak prim teşvik tutarları dikkate alınarak teklif bedelleri oluşturulacaktır.” Diye açıklanmıştır.

Söz konusu Tebliğin anılan hükmüne dayanılarak Kamu İhale Kurumu’nun Web Sitesinin “İşçilik Hesaplama Modülü” nün baş kısmında “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesine yönelik sözleşme ve genel giderler dâhil asgari işçilik maliyeti hesabında bu modülün kullanılması zorunludur.” İbaresine yer verildikten sonra Asgari İşçilik Birim Fiyatları, bu arada “Engelli İşçi İçin Asgari İşçilik Birim Fiyatı” (aylık asgari ücret+ %2 işsizlik sigortası işveren primi ve bu ikisinin toplamı üzerinden %4 sözleşme ve genel gider) toplamı olarak hesaplanmış olup, teşvik konusu işveren sigorta pirimi tutarı ise bu hesaplamada dikkate alınmamıştır.

Bu düzenlemelere göre; personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım ihaleleri için geçerliengelli işçi aylık asgari işçilik birim fiyat hesabına işveren sigorta primi dâhil edilmediği için taşeronlara da engelli işçi çalıştırma teşviki ödenmiş olmayacaktır. Dolayısıyla idarelerin hakediş ödemeleri sırasında bu teşvikle ilgili olarak yapacakları herhangi bir işlem mevcut değildir. Engelli işçi teşvik uygulamaları, diğer işlerde olduğu gibi, ihaleli işlerde de, sigortalıların aylık prim ve hizmet belgelerine istinaden Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından üretilen tahakkuk fişlerinde her bir engelli işçi için prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret tutarı) üzerinden işveren sigorta primlerinin toplam tutarları indirilerek yapılmaya devam edilecektir.

Turgut AŞCI
Sayıştay Uzman Denetçisi