Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun

Kanun No. 4787
Kabul Tarihi : 9.1.2003


Amaç ve kapsam

MADDE 1. — Bu Kanunun amacı, aile mahkemelerinin kuruluş, görev ve yargılama
usullerini düzenlemektir.

Bu Kanun, aile hukukundan doğan dava ve işleri görmek üzere kurulan aile
mahkemelerine dair hükümleri kapsar.

Aile mahkemelerinin kuruluşu

MADDE 2. — Aile mahkemeleri, Adalet Bakanlığınca Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulunun olumlu görüşü alınarak her ilde ve merkez nüfusu yüzbinin üzerindeki
her ilçede, tek hâkimli ve asliye mahkemesi derecesinde olmak üzere kurulur.
Aile mahkemelerinin yargı çevresi, kurulduğu il ve ilçenin mülkî sınırlarıyla
belirlenir. Ancak yargı çevresi, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve
Savcılar Yüksek Kurulunca değiştirilebilir.

Gerektiğinde birinci fıkradaki usule göre bir yerdeki aile mahkemesinin birden
çok dairesi kurulabilir. Bu durumda daireler numaralandırılır. Aile mahkemesi
kurulamayan yerlerde bu Kanun kapsamına giren dava ve işlere, Hâkimler ve
Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenen Asliye Hukuk Mahkemesince bakılır.

Aile mahkemelerinde bir yazı işleri müdürü ile yeteri kadar personel bulunur.

Aile mahkemeleri hâkimlerinin nitelikleri ve atanmaları

MADDE 3. — Aile mahkemelerine, atanacakları bölgeye veya bir alt bölgeye hak
kazanmış, adlî yargıda görevli, evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş ve
tercihan aile hukuku alanında lisansüstü eğitim yapmış olan hâkimler arasından
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.

Aile mahkemelerinin görevleri

MADDE 4. — Aile mahkemeleri, aşağıdaki dava ve işleri görürler:

1. 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun İkinci Kitabı ile
3.12.2001 tarihli ve 4722 sayılı Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama
Şekli Hakkında Kanuna göre aile hukukundan doğan dava ve işler,

2. 20.5.1982 tarihli ve 2675 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku
Hakkında Kanuna göre aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanıma
ve tenfizi,

3. Kanunlarla verilen diğer görevler.

Aile mahkemeleri bünyesinde bulunan uzmanlar

MADDE 5. — Her aile mahkemesine,

1. Davanın esasına girilmeden önce veya davanın görülmesi sırasında, mahkemece
istenen konular hakkında taraflar arasındaki uyuşmazlık nedenlerine ilişkin
araştırma ve inceleme yapmak ve sonucunu bildirmek,

2. Mahkemenin gerekli gördüğü hallerde duruşmada hazır bulunmak, istenilen
konularla ilgili çalışmalar yapmak ve görüş bildirmek,

3. Mahkemece verilecek diğer görevleri yapmak,

Üzere Adalet Bakanlığınca, tercihan; evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş
ve aile sorunları alanında lisansüstü eğitim yapmış olanlar arasından, birer
psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı atanır.

Bu görevlilerin bulunmaması, iş durumlarının müsait olmaması veya görevin bunlar
tarafından yapılmasında hukukî veya fiilî herhangi bir engel bulunması ya da
başka bir uzmanlık dalına ihtiyaç duyulması hallerinde, diğer kamu kurum ve
kuruluşlarında çalışanlar veya serbest meslek icra edenlerden yararlanılır.

Bu uzmanlar, 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda
düzenlenen hâkimin reddi sebeplerine göre reddolunabilir.

Koruyucu, eğitici ve sosyal önlemler

MADDE 6. — Aile mahkemesi, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere görev
alanına giren konularda:

1. Yetişkinler hakkında;

a) Evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri konusunda eşleri uyararak,
gerektiğinde uzlaştırmaya,

b) Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan malî
yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin gerekli önlemleri almaya,

c) Resmî veya özel sağlık veya sosyal hizmet kurumlarına, huzur evlerine veya
benzeri yerlere yerleştirmeye,

d) Bir meslek edinme kursuna veya uygun görülecek bir eğitim kurumuna vermeye,

2. Küçükler hakkında;

a) Bakım ve gözetime yönelik nafaka yükümlülüğü konusunda gerekli önlemleri
almaya,

b) Bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş
halde kalan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına veya resmî ya da özel
sağlık kurumuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirmeye,

c) Çocuk mallarının yönetimi ve korunmasına ilişkin önlemleri almaya,

d) Genel ve katma bütçeli daireler, mahallî idareler, kamu iktisadî teşebbüsleri
ve bankalar tarafından kurulmuş teşekkül, müessese veya işletmelere veya benzeri
işyerlerine yahut meslek sahibi birinin yanına yerleştirmeye,

Karar verebilir.

Aile mahkemesince verilen bu kararların takip ve yerine getirilmesinde 5 inci
maddeye göre atanan uzmanlardan biri veya birkaçı görevlendirilebilir. Bu
kararlara uyulmaması halinde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 113/A maddesi
uygulanır.

Usul hükümleri

MADDE 7. — Aile mahkemeleri, önlerine gelen dava ve işlerin özelliklerine göre,
esasa girmeden önce, aile içindeki karşılıklı sevgi, saygı ve hoşgörünün
korunması bakımından eşlerin ve çocukların karşı karşıya oldukları sorunları
tespit ederek bunların sulh yoluyla çözümünü, gerektiğinde uzmanlardan da
yararlanarak teşvik eder. Sulh sağlanamadığı takdirde yargılamaya devam olunarak
esas hakkında karar verilir.

Bu Kanunun uygulamasında, vesayet makamı olarak aile mahkemesince verilen
kararlara karşı, Türk Medenî Kanununun 397 nci maddesinde belirtilen denetim
makamı görevi, varsa bir sonraki numaralı aile mahkemesince, yoksa o yerdeki
asliye hukuk mahkemesince, asliye mahkemesi derecesinde başka mahkeme yoksa en
yakın yerdeki aile mahkemesi veya 2 nci maddenin ikinci fıkrasına göre
görevlendirilen Asliye Hukuk Mahkemesince yerine getirilir.

Özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunda hüküm bulunmayan
konularda Türk Medenî Kanununun aile hukukuna ilişkin usul hükümleri ile Hukuk
Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır.

Kadrolar

MADDE 8. — Adalet Bakanlığı taşra teşkilâtında kullanılmak üzere ekli (1) ve (2)
sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 13.12.1983 tarihli ve 190 sayılı
Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) ve (II) sayılı cetvelin ilgili bölümlerine
eklenmiştir.

Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 9. — 1) 14.1.1998 tarihli ve 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunun
1 inci maddesinin birinci fıkrasındaki "Sulh Hâkimi" ibaresi "Aile Mahkemesi
Hâkimi" olarak değiştirilmiştir.

2) 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 8 inci
maddesinin (II) numaralı bendinin (4) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş, (5) numaralı alt bendi yürürlükten kaldırılmış ve mevcut (6)
numaralı alt bendi (5) numaralı alt bent olarak teselsül ettirilmiştir.

4. Borçlar Kanununun 91, 92 nci maddelerinde mahkeme veya hâkime verilen işleri,

GEÇİCİ MADDE 1. — Aile mahkemesi kurulan yerlerde bu mahkemeler faaliyete
geçtiğinde, yargı çevresi içerisinde ve görev alanına giren sonuçlanmamış dava
ve işler, yetkili ve görevli aile mahkemesine devredilir.

Yürürlük

MADDE 10. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 11. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

17/1/2003