Sayın okuyucular,
1-Duygusal boşanmaların adliye koridorlarında karşımıza hukuki bir kimlik ile çıktığına tanık olmaktayız.
Bunun görünüm biçimlerinden biride T.M.K.un 166/3 maddede düzenlenen evlilik birliğinin temelinden sarsılması hukuki nedenine dayalı boşanma istemleridir.Bu nedene dayalı boşanma yargılarında buyruk oluşturmanın öncüllerinden biride yanların boşanmaya yönelik iradelerini deklere etmeleridir.Yargıç yanların boşanmaya yönelik beyanlarının herhangi bir içsel yada dışsal bir etkenin tesiri ile alınmadığı inancına vardığı taktirde diğer koşulların varlığı da somut uyuşmazlıkta yanlar ve çocuk/çocuklar yararına gerçekleşmiş ise düzenleme ile hedeflenene ulaşılmış demektir.
Dolayısı ile artık boşama buyruğunun oluşturulması zorunluluğu vardır.Ancak böyle bir sonuca ulaşılabilmesi için yanlarca sunulan düzenlemenin yargıç tarafından kabul edilebilir olması gerekir.
Pratik bize bu duygusal ve trajik ortamda sosyal ve psikolojik nedenlerle yanların agresif ve uzlaşmaz bir tutum sergilediklerini öğretmiştirDolayısıyla çocuklarla kişisel ilişki kurma,terbiyesi,yönetimi ve temsili üzerinde söz sahibi olma isteği duygusal ve yargısal problemlerin çekim merkezini oluşturur.
Bu durumda yargıç yanların çocuklarla ilgili sundukları düzenlemelere etkide bulunma sorumluluğu ile karşı karşıyadır.Bu sorumluluğunu da belirtilen uzmanlardan yardım alarak, çocukların sosyal,psikolojik ,biyolojik ve zihinsel gelişiminin sorunsuz yaşayabilecekleri bir ortam sağlayarak etkinliğe dönüştürür.
Özetle yanların iradelerinin etkiden uzak ve serbest olup olmadığı ve düzenlemelerin kabul edilebilir olup olmadığı sorunları uzman görüşü argümanını gerekli kılabilir.
2-A.M.Yasasının kaynağı İsviçre M.K.172.maddesidir.Burada yardım alınacak kuruluşun evlilik yada aile danışma büroları olduğu belirtilmektedir.Ancak bizde bunu karşılayacak bir kurum olmadığından 5.maddede belirtilen nitelikteki uzmanlardan yardım alınması öngörülmektedir.Ancak sizin de saptadığınız gibi uygulamada bir oluşum eksikliği yaşanmaktadır.Ancak bu sorunda aynı maddedeki tamamlayıcı düzenleme ile pekala aşılabilir.Sözgelimi hukuki yada fiili nedenlerin varlığı gerekçe gösterilerek öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarındaki uzmanların yardımına başvurulabilir hükmüne işlerlik kazandırılabilir.2828 sayılı yasadan yararlanmanın önünde bu düzenlemeden sonra yasal bir engelin bulunmadığı kanısındayım.Sayın Avukatlarının etkinliklerini artırarak yargıcı harekete geçirme zorunluluğu giderek artmaktadır.
3-Yasa Yapıcı boşanma yargısında kendiliğinden delil toplama ilkesini benimsemiştir.Bunun sonucu olarak argüman elde etmede yargıcın etkinliği ön plandadır.Yargıç uzmandan görüş almaya karar vermiş ise yada yanların bu konuda istemleri varsa kanımca Usul Yasasının 415 madde düzenlemesinden yararlanarak ileride haksız çıkan taraftan alınmak koşulu ile suçüstü ödeneğinden karşılanmasını karalaştırabilir.Masrafları karşılanmadığı gerekçesi ile 163 yada 180.maddelerin boşanma yargısında anlatılanlar karşısında işletilme olanağı bulunmamaktadır.
4-Yanları uzlaştırma ile amaçlanan uyuşmazlıkların yargısız sonlandırmak ve taraf iradelerine mümkün olduğunca üstünlük tanımaktır.Bu amacı dışlayan öneri ve çözümlerin benimsenmesi olanaklı değildir.