T.C.
YARGITAY
Onbirinci Hukuk Dairesi
Esas No
: 2001/00185
Karar No
: 2001/00955
Tarih
: 08.02.2001

ÖDEMEKTEN MEN TALİMATI

MUHATABIN SORUMLULUĞU
ÖZET:
Davalı Banka, TTK.nun 711/son maddesi uyarınca , aldığı ödemeden men talimatı karşısında, çeki usulüne uygun bir şekilde teyidetmiş (bloke kaydı vermiş) olsa bile, ödeme mükellefiyeti altında olmadığından, aksine davranışı kendisini keşideciye karşı sorumlu kılacağından, hamilin, çek bedelini tahsil istemiyle muhataba karşı açtığı davanın, bu koşullarda dinlenmesi mümkün değildir.
Mehmet ile P… TAŞ arasındaki davadan dolayı (İstanbul Asliye Yedinci Ticaret Mahkemesi) 'nce verilen 11.6.1999 gün ve 1997/891-1999/606 sayılı kararı onayan Daire'nin 6.4.2000 gün ve 1999/9379-2000/2707 sayılı kararı aleyhinde davacı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği de anlaşılmış olmakla, dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra' gereği görüşülüp düşünüldü:

Davacı vekili, müvekkilinin hamili bulunduğu bloke çekin, süresinde bankaya ibraz edilmesine rağmen, keşidecinin ödemeden men talimatı verdiği gerekçesiyle, çek bedelinin ödenmediğini ileri sürerek, alacağın davalıdan tahsilini talep etmiştir.

Davalı vekili, ödemeden men talimatının müvekkilini bağlayacağını, bloke şerhinin düzmece olduğunu, keşidecinin imzaya itiraz ettiğini, davacının meşru hamil olmadığını savunmuştur.

Mahkemece, davanın reddine dair verilen karar, tarafların temyizi üzerine Dairemizce, ödemeden men talimatının usulüne uygun yapıldığından, davalı bankanın ödeme sorumluluğunun bu dava bakımından doğmadığı blokenin gerçeğe uygun olmadığı konusundaki savunmanın ayrı bir dava konusunu oluşturacağı gerekçesiyle onanmıştır.

Davacı vekili, bu kez karar düzeltme istemiştir.

Dava konusu olan 8.7.1997 tarihli çekin keşidecisi, muhatap bankaya ABD doları hesap için hazırlanan 39669433 nolu olan çek yapraklarının, rızası hilafı ellerinden çıktığını belirterek ödemeden men talimatı vermiştir. TTK.nun 711/3. maddesine göre , keşideci, çekin kendisinin veya üçüncü bir şahsın elinden rızası hilafına elinden çıktığını bildirerek ödenmemesini isterse, muhatabın buna uyması gerekir. Çekin rıza hilafına elden çıkması, ziyaı gibi durumları da kapsar. Esasen, keşide edilmek üzere hazırlanmış çekin, ziyamdan sonra ibrazında, muhatabın yapacağı ödeme, keşideciye karşı sorumluluğunu gerektirir bir keyfiyet olması bakımından daha da önemlidir (TTK 724) .

Böyle bir çekin, teyid edilmiş olması (bloke çek) halinde dahi keşideci tarafından TTK.nun 711. maddesine göre , muhatap ödemeden men edilmişse, muhatabın bu talimata uyması o'nu hamile karşı sorumlu kılmaz. Çekin teyidinin muhtevası, belli bazı vakıalarla ilgilidir. Teyid ile, muhatap çekin keşidesinden haberdar olduğunu, bu arada dolaylı bir şekilde de muhasebe kayıtlarından edildiği bilgiye göre, bu çekin karşılıklı bir çek mahiyeti arzettiğini, senedin müstakbel ödeme için gerekli şartları taşıdığını açıklamaktır. Kısacası, bazı durumların (mutaların) var olup olmadığını kendi tesbitlerinden elde ettiği bilgiye göre belirtmektir. Poliçenin kabulünde, muhatap müstakil ve mücerret bir borç altına girer, karşılık olsun veya olmasın, senette yazılı meblağı ödemekle mükellef olur. Buna karşılık çekin teyidinde, muhatap ancak belli vakıaların varlığına bağlı olarak müsbet bir cevap verir ve dolaylı olarak fer'i bir borç yüklenir. Teyidde bankanın asıl borcu, mevcut olduğunu bildirdiği karşılığı hamil lehine ödemeye hazır olarak bulundurmaktadır. İcabında doğacak ödeme borcu, bu asıl borca bağlıdır (Bk. Prof, Dr. F. Öztan. Kıymetli Evrak Hukuku-Ankara-1997 sh. 1132).

Davalı bankanın, TTK.nun 711/son maddesi uyarınca aldığı ödemeden men talimatı karşısında, çeki usulüne uygun bir şekilde teyid etmiş (bloke kaydı vermiş) olsa bile, ödeme mükellefiyeti altında olmadığından, aksine davranışı kendisine keşideciye karşı sorumlu kılacağından, hamilin çek bedelini tahsil istemiyle muhataba karşı açtığı davanın, bu koşullarda dinlenmesi mümkün değildir.

Bu sebeplerle ve Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre, davacı vekilinin yerinde görülmeyen karar düzeltme istemlerinin oybirliği ile reddine karar verilmek gerekmiştir.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davacı vekilinin karar düzeltme isteğinin HUMK.nun 442. maddesi gereğince (REDDİNE) , bakiye 2.370.000 lira karar düzeltme harcının ve 3506 sayılı Yasa ile değiştirilen HUMK.nun 442/3. madde hükmü uyarınca takdiren 35.591.400 lira para cezasının karar düzeltilmesini isteyenden alınarak Hazineye gelir kaydedilmesine, 8.2.2001 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.


Ancak ödemeden men kararının bankanın sorumlu olduğu miktarı da kapsadığına ilişkin net bi karar bulamadım.

iyi çalışmalar dilerim.