ONUNCU DAİRE 1996 7290 1995 5361 11/11/1996

KARAR METNİ
1- TAM YARGI DAVALARINDA ÖNCELİKLE HAK VE NESAFET İLKELERİ UYARINCA
GİDERİLMESİ GEREKEN BİR HAK İHLALİ BULUNUP BULUNMADIĞININ ARAŞTIRILA-
CAĞI,
2- HUKUKA AYKIRI İŞLEMİN YOL AÇTIĞI VE İDARE HUKUKU İLKELERİNE GÖRE
GİDERİLMESİ GEREKEN ZARARIN VARLIĞI HALİNDE; İÇTİHADI HATA, AĞIR HUKU-
KA AYKIRILIK GİBİ ÖLÇÜTLERİN, İDARENİN TAZMİN SORUMLULUĞUNU ORTADAN
KALDIRMAYACAĞI HK.<
Dava; sahibi oldukları minibüsün trafik dosyasında motor numa-
rasının orjinal olduğu kaydına rağmen, idarece makina mühendisleri o-
dasına yaptırılan incelemede motor numarasının sonradan vurma olduğu
yolunda rapor verilmesi üzerine 26.10.1989 tarihinde minibüse el konu-
larak haklarında 1918 sayılı Yasaya muhalefetten kamu davası açılan
davacıların, beraat ettikten ve beraat kararı kesinleştikten sonra
2.10.1992 tarihinde kendilerine iade edilen araçlarında meydana geldi-
ğini ileri sürdükleri ve adli yargı yerinde tesbit ettirdikleri
10.765.000 TL maddi zarar ve yine bilirkişi incelemesiyle saptanan a-
racın alıkonulduğu sürede mahrum kalınan ticari kazanç kaybı ile 736.
000 TL ardiye ücreti toplamı uğranılan 66.101.000 TL maddi zararın da-
va tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazmini is-
temiyle açılmıştır.
Bursa 2.İdare Mahkemesi; idarenin hukuka aykırı her işleminin
hizmet kusuru sayılarak tazmin sorumluluğu doğurmayacağı, hizmet kusu-
runun varlığından sözedebilmek için saptanan hukuki sakatlığın bir de-
receye kadar ağır ve önemli olması gerektiği, her idarenin işleyebile-
ceği türden olağan nitelikteki hukuki yanlışlık ve aykırılıkların hiz-
met kusuruna yansımayacağı; tazmini istenilen zararı doğuran olayda i-
darenin keyfi ve sınırsız yetki kullanımı ve hizmet kusurunun bulunma-
dığı, ayrıca davacıların 1918 sayılı Yasanın 21.maddesi hükmüne göre
teminat karşılığı aracını alması mümkün bulunduğu halde böyle bir ta-
leplerinin de olmadığı gerekçeleriyle, davayı reddetmiştir.
Davacılar; ceza yargılamasındaki beraat kararına dayanak alınan
bilirkişi incelemesiyle tesbit edilen motor numarasının sonradan de-
ğiştirilmediği hususunun idare tarafından konunun uzmanı bilirkişilere
incelettirilmesi halinde de saptanabileceği, bu aşamada bir hizmet ku-
suru olmadığı varsayılsa dahi idarenin emanetinde bulunan aracın ko-
runmamasının açık bir hizmet kusuru olduğu ve zararlarının tazmin e-
dilmesi gerektiği savlarıyla; anılan Mahkeme kararının temyizen ince-
lenip bozulmasını istemektedirler.
Kamu hizmetinin yürütülmesi sırasında bireylerin uğradığı özel
ve olağandışı zararların idarece tazmini gerektiği idare hukukunun bi-
linen ilkelerinden olup, bu husus Anayasının 125.maddesinde de hükme
bağlanmıştır.
Hukuk devleti ilkesi gereği faaliyetlerini hukuka uygun biçimde
yürütmek zorunda olan idarenin, hukuka aykırı eylem yapması veya işlem
tesis etmesi, kural olarak hizmet kusurudur. Ancak, hak ihlalinin bü-
tün sonuçlarıyla birlikte giderilmesini amaçlayan tam yargı davaların-
da, öncelikle hak ve nesafet ilkeleri uyarınca ortada bir hak ihlali-
nin bulunup bulunmadığı araştırılacağından; neden, konu ve maksat un-
surları bakımından hukuka uygun olmakla birlikte salt yetki ve şekil
unsurları yönünden hukuka aykırı işlem tesis edilmiş olması; işlemin
iptal nedeni olduğu halde hak ihlali doğurmayacak ve bu durumda idare-
nin hizmet kusuruna dayalı olarak tazmin sorumluluğuna gidilmeyecek-
tir. Hukuka aykırı bir işlemin, idare hukuku ilkeleri uyarınca gide-
rilmesi gereken bir hak ihlali meydana getirmiş olması halinde ise,
temyizen incelenen kararda ifade edilen içtihadi hata veya her idare-
nin işleyebileceği türden olağan nitelikte hukuki yanlışlık, hukuka
aykırılığın bir dereceye kadar ağır ve önemli olması gibi ölçütler,
idarenin tazmin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Uyuşmazlıkta, idare 1918 sayılı Yasa ve ilgili diğer mevzuatla
kendisine verilen görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında, motor nu-
marasının trafik kaydında belirtildiği gibi orjinal olup olmadığını
Makina Mühendisleri Odasına inceletmiş ve bu incelemede motor numara-
sının orjinal olmadığı yolunda rapor verilmiş olması üzerine davacıla-
rın minibüsünü alıkoymuş ve davacılar hakkında kamu davası açılmıştır.
Dolayısıyla idarenin, konunun uzmanı kişilere yaptırdığı inceleme üze-
rine tesis ettiği işlem hukuka uygun olup, kusurlu veya kusursuz so-
rumluluk ilkelerine göre bu aşamada idarenin tazmin sorumluluğu bulun-
mamaktadır.
Diğer taraftan, idare; alıkonulan ve nezdinde tutulan aracı,
gereken özenle korumak ve alındığı gibi sahibine iade etmekle yükümlü
bulunduğu halde, davacıların tesbit başvurusu üzerine ... 6.Asliye Hu-
kuk Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesiyle, idareye teslim e-
dilen aracın; iç dikiz aynasının olmadığı, orta şaftının yamulduğu,
boyasının ön tarafta tamamen kalktığı ve aracın tümünde solduğu, döşe-
melerin ise eskidiği ve solduğu, emsali araçlara göre değer kaybına
uğradığı, sonuçta; 10.765.000 TL maddi zarar oluştuğu hususları tesbit
edilmiştir.
Bu durumda; hukuka uygun işlemle alıkoyduğu aracı gerektiği gi-
bi muhafaza etmeyen idare, hizmet kusuruna dayalı olarak ve araçta
meydana gelen hasarı tazminle sorumlu bulunmaktadır. Davada tazmini
istenilen, aracın alıkonulduğu süredeki ticari kazanç kaybı ve ardiye
ücreti karşılığı zararlar ise, idarenin alıkoyma işleminin hukuka uy-
gun olması ve davacıların 1918 sayılı Yasanın 21.maddesi kapsamında a-
racını teminat göstermek suretiyle teslim almaması karşısında, tazmini
gereken hak ihlali niteliğinde değildir.
Açıklanan nedenlerle davacının temyiz isteminin kabulüne, Bursa
2.İdare Mahkemesinin 28.3.1995 tarih ve 1995/165 sayılı kararının bo-
zulmasına, dava dosyasının anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine
karar verildi. (MT/NÇ)