T.C. YARGITAY
13.Hukuk Dairesi

Esas: 2005/4458
Karar: 2005/11078
Karar Tarihi: 28.06.2005

İSTİRDAT DAVASI - KİRA SÖZLEŞMESİNDE CEZAİ ŞART - CEZAİ ŞARTIN FAHİŞ OLUP OLMADIĞININ TAKDİRİ ESASLARI

ÖZET : Taraflar cezanın miktarını tayin etmekte serbest iseler de, hakim fahiş gördüğü cezaları resen tenkis etmekle yükümlüdür. Ceza koşulunun fahiş olup olmadığı, tarafların iktisadi durumunu, özel olarak borçlunun ödeme kabiliyeti ile beraber borçlunun borcunu yerine getirmemiş olması nedeniyle sağladığı menfaat, borçlunun kusur derecesi ve borca aykırı davranış ağırlığı ölçü alınarak tayin edilmeli ve hüküm altına alınan ceza miktarı, hak, adalet ve nesafet kurallarına uygun olarak tespit edilmelidir.

(818 S. K. m .161/son)

Dava: Taraflar arasındaki istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı karşı davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşuldu düşünüldü:

Karar: Davacılar, davalı kiralayan tarafından başlatılan icra takibi sonucu 5.820.000.000 TL ödeme yapmak zorunda kaldıklarını, oysa takibe konu kira paralarının tahliye tarihinden sonraki döneme ait olup mecurda kullanmayı imkansız kılacak gizli ayıplar olması nedeniyle mecuru tahliye ettiklerini ileri sürerek icra dosyasına ödedikleri miktarın istirdadına karar verilmesini istemişlerdir.

Davalılar, mecurda ayıp bulunmadığını, tek taraflı feshin mümkün olmadığını, davacıların Temmuz ayı kirasını süresinde ödemedikleri için temerrüde düştüklerini, sözleşme gereği temerrüt faizi, katılım bedeli, cezai şart, hasar tazminatı, vekalet ücreti ve icra tetkik merci tarafından hükmedilen icra inkar tazminatı alacaklarının bulunduğunu ileri sürerek karşı dava yoluyla bu alacaklarının tahsilini istemişlerdir.

Mahkemece, asıl davanın reddine, karşı davanın kısmen kabulü ile 3.000.000.000 TL cezai şart 1.624.000.000 TL icra inkar tazminatı, 300.000.000 TL temerrüt faizi, 175.000.000 TL hasar tazminatı ve 142.500.000 TL aidat bedelinin karşı davalıdan tahsiline, karar verilmiş; hüküm, davacı-karşı davalı tarafından temyiz edilmiştir.

1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı-karşı davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2- Taraflar arasındaki 1.10.2001 başlangıç tarihli, 2 yıl süreli kira sözleşmesinin 1. maddesinde "aylık kira bedelleri, her ayın 1-4. günleri arasında aylık peşin olarak ödenecektir. Kira bedelleri gününde tamamen ödenmediği takdirde ... 3 aylık kira bedeli de, sözleşme cezası ( cezai şart ) olarak mal sahibine ödenir." kararlaştırması mevcuttur. Taraflar cezanın miktarını tayin etmekte serbest iseler de, BK'nın 161/son maddesi hükmüne göre, hakim fahiş gördüğü cezaları resen tenkis etmekle yükümlüdür. Ceza koşulunun fahiş olup olmadığı, tarafların iktisadi durumu, özel olarak borçlunun ödeme kabiliyeti ile beraber, borçlunun borcunu yerine getirmemiş olması nedeniyle sağladığı menfaat, borçlunun kusur derecesi ve borca aykırı davranış ağırlığı ölçü alınarak tayin edilmeli ve hüküm altına alınan ceza miktarı, hak, adalet ve nesafet kurallarına uygun olarak tespit edilmelidir. Mahkemece açıklanan bu yönler gözetilmeden, BK'nın 161/son maddesi gereğince kararlaştırılan cezai şartın fahiş olup olmadığı tartışılmadan, sözleşmede belirlenen cezai şart talebinin tamamen kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

Sonuç: 1. bentte açıklanan nedenlerle davacı-karşı davalının sair temyiz itirazlarının reddine, 2. bent gereğince temyiz edilen hükmün temyiz eden davacı-karşı davalı yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 28.6.2005 gününde oybirliği ile karar verildi.(¤¤)

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları