Şu karar kafa karıştırıcı nitelikte


E: 2009/17265 - K: 2010/3713
İÇTİHAT METNİ
ÖZET :
TTK'nun 690. maddesinin göndermesiyle bonolar hakkında da uygulanması gereken aynı Kanunun 598. maddesi gereğince bonoyu elinde bulunduran kimse, son ciro beyaz ciro olsa dahi kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde selahiyetli hamil sayılır. TTK'nun 702. maddesi hükmüne göre iptal edilen ciro, yok hükmündedir. Somut olayda, şikayet konusu yapılan takip dayanağı hamiline yazılı çeklerin arka yüzünde beyaz ciroların mevcut olduğu görülmektedir. Bu durumda, alacaklı TTK'nun 595/2. maddesi koşullarında beyaz ciro ile senetteki hakkı eline geçirdiğinden yetkili hamil olarak takip yapmasında yasaya uymayan bir yön yoktur. O halde mahkemece şikayetin reddi gerekir.
DAVA :
Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR :
TTK'nun 690. maddesinin göndermesiyle bonolar hakkında da uygulanması gereken aynı Kanunun 598. maddesi gereğince bonoyu elinde bulunduran kimse, son ciro beyaz ciro olsa dahi kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde selahiyetli hamil sayılır. TTK'nun 702. maddesi hükmüne göre iptal edilen ciro, yok hükmündedir. Somut olayda, şikayet konusu yapılan takip dayanağı hamiline yazılı çeklerin arka yüzünde beyaz ciroların mevcut olduğu görülmektedir.
Bu durumda, alacaklı TTK'nun 595/2. maddesi koşullarında beyaz ciro ile senetteki hakkı eline geçirdiğinden yetkili hamil olarak takip yapmasında yasaya uymayan bir yön yoktur. O halde mahkemece şikayetin reddi yerine yazılı gerekçe ile takibin iptaline karar verilmesi isabetsizdir.
SONUÇ :
Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK. 366 ve HUMK.'nun 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, 09.02.2010 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY :
TTK. nun 700. ve 701.maddelerine göre, çekte yer alan bir hakkın bir başka kimseye devri yada bedelinin tahsili amacı ile yetki verilebilmesi ciro ve teslim yolu ile mümkündür. Ciro beyaz veya tam ciro şeklinde yapılabilir. Herhangi bir kaydı içermeyen ciro temlik cirosu hükmündedir. Temlik cirosu ile çekte yer alan hak ciro edilen kişiye devredilmiş olur. Ancak bunun için öncelikle çeki elinde bulunduran kişinin meşru hamil sayılıp sayılamayacağı ciro zincirinin düzgün olup olmadığına bağlıdır. Somut olayımızdaki iptal edilen ve edilmeyen cirolar temlik cirosu şeklinde yapılmıştır. Çekte cirolar lehtarın eline geçtiği andan başlayarak ibraz süresi içerisinde bu sürenin sonuna kadar ciro edilebilir. İbraz süresinin geçmesinden veya bu süre geçmeden ödenmeme durumunun TTK. nun 720. maddesine göre usulüne uygun olarak tespit ettirilmesinden sonra çekin ciro edilebileceği kuralını getirerek bu cironun TTK. nun poliçe ve senetlere ilişkin 602. maddesindeki düzenlemeye paralel olarak ancak alacağın temliki hükümlerini doğurabileceği TTK. nun 705/1. maddesinde düzenlenmiştir.
Ciro zincirine göre yetkili hamil tespit edilir iken çizilmiş cirolar TTK. nun 702.maddesinde açıkça belirtildiği üzere yazılmamış hükmündedir. TTK. nun 730/13.maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken aynı kanunun 639. madde hükmüne göre, poliçeyi ödemiş olan cirantanın kendi cirosunu ve kendisinden sonra gelen borçluların cirolarını çizebileceği hükme bağlanmıştır.
Somut olayımızda, takibe konu yapılan çek, hamiline düzenlenmiş olup ilk hamil N. Kale tarafından beyaz ( tam ) ciro ile Lüks K.Tic. San. A.Ş. ye ondanda aynı şekilde...Mensucat Tic. A.Ş.ye ciro edilmiş ve son ciranta tarafından da aynı şekilde ibraz edilmek üzere ciro yapıldığı ve bankaca da ibraz tarihi belirtilerek TTK.nun 720. maddesine uygun ibraz şerhi konulmuştur.İbrazdan sonra yapılmış bir ciro mevcut değildir. Daha sonra ...Mensucat Tic. A.Ş. nin cirosu iki çizgi ile çizilerek iptal edilmiş,Bundan önceki ciro Lüks K.Tic. A.Ş.nin cirosu üzerine büyük harfle ciro iptal kaşesi vurularak iptal edildiği görülmüştür.Bu durumda çizilen ve iptal edilen cirolar TTK.nun 702. maddesi yazılmamış hükmünde sayılacağından yok hükmündedir. Bu halde cirosu iptal edilen Lüks K.Tic. ve San. A.Ş. nin çekte hamilliği kalmadığından ciro silsilesi içerisinde yer almadığından bu çeke dayanarak takipte bulunamaz. ( Hukuk Genel Kurulunun bu konuya ilişkin 24.04.1996 tarih ve 1996/12-136 E.,1996/288 K sayılı kararı. ). Zira, ibraz anına kadar olan sürede çekte hamillik teslim yolu ile geçerse de tedavülü sona ermiş yani ibraz edilmiş çekte hak sahipliği TTK.nun 705. madde hükmünde belirtildiği üzere kendisine usulüne uygun olarak alacağın temliki hükümlerine göre yapılmış bir ciro ile mümkündür. Yani bu durumda TTK. nun 705. madde hükümleri uygulanır. İbrazdan sonra ispat külfetine ilişkin TTK. nun 702. madde uygulanamaz. Aksi takdirde yani sürelerin geçmesinden sonra cirosuz devre imkan tanındığı takdirde alacağın temliki hükümleri ve ispat konusunun kimlere uygulanacağı bir sorun olarak ortaya çıkar ve bu durumda TTK. nun 705. maddesindeki düzenlemenin de bir anlamı kalmaz. Bu nedenledir ki cirosu iptal edilen takip alacaklısı Lüks K.San ve Tic. A.Ş. çekte yetkili hamil olmadığından bu çeke dayanarak takip yapamaz. Aksinin kabulü yasa maddesini yok saymak olur. Bu nedenle yetkili hamil olmadığından bahisle takibin iptaline karar veren Mahkeme kararı doğru olup onanması görüşündeyim.