Aydınlatılmış onam konusunda SB Tedavi Hizmetleri GM. Hasta Hakları Şb. tarafından hazırlandığı belirtilen bir Yönetmelik taslagi.

BİLGİLENDİRİLMİŞ RIZA YÖNETMELİĞİ TASLAĞI
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu yönetmeliğin amacı; yönetmelik kapsamındaki sağlık kurum ve kuruluşlarında hastanın vücut bütünlüğüne yapılan her türlü tıbbi girişimin ön koşulu olan bilgilendirilmiş rızasının alınmasını, insanın yaşama hakkı, vücut bütünlüğü, sağlığı ve bedeniyle ilgili tasarruflarını n sağlanmasını, hak ihlallerinden korunabilmesini ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesiyle ilgili esas ve usulleri belirlemektir.
Kapsam MADDE 2- (1) Bu yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanan bütün bireyleri kapsar. Dayanak
MADDE 3- (1) Bu yönetmelik; 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9. maddesinin (c) bendine, 181 sayılı Sağlık Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4– (1) Bu yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı’nı,
b) Bilgilendirme: Bireyin; sağlık durumu, kendisine uygulanacak vücut bütünlüğüne müdahale gerektiren tanı ve tedavi yöntemleriyle, bunların faydaları ve muhtemel riskleri, diğer tıbbi müdahale ve tedavi yöntemleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri, neticeleri ve öngörülemeyen acil durumlarda önerilen tedavinin dışına çıkma konularında ayrıntılı ve yazılı olarak bilgilendirilmesini ,
c) Yeterlik: Bireyin; yaş, akıl gücü, medeni durum gibi somut belirleyicileri ile algılama ve bilişsel işlevlerin sağlamlığını,
ç) Bilgilendirilmiş Rızanın Alınacağı Kişi: Yeterliğe sahip bireyi, değilse vasisini, velisini veya yakınını,
d) Hasta: Vücut bütünlüğüne yönelik tıbbi tanı ve tedavi yapılması planlanmış olan bireyi,
e) Hasta Yakını/Vasisi/ Velisi/kayyı m: Hasta adına hareket edebilen, karar verebilen bireyi,
f) Şahit: Tıbbi tanı ve tedavi öncesinde hastadan bilgilendirilmiş rıza alınması sırasında hastanın yanında bulunan anlatılanları dinleyen ve ilgili formu hastayla birlikte imzalayan bireyi,
g) Tıbbi Müdahale: Hastanın vücut bütünlüğüne yönelik olarak yapılan her türlü müdahaleyi, iç organların tıbbi cihazlarla tetkik ve muayene edilmesini ve hasta mahremiyetine özen gösterilmesi gerektiren müdahaleleri,
ğ) Bilgilendirilmiş Rıza: Bireyin; tıbbi müdahale öncesinde ayrıntılı bir şekilde yazılı olarak bilgilendirdikten sonra yine rızasının bilinçli, gönüllü ve yazılı olarak alınmasını ifade eder.
h) Küçük: 18 yaş sınır olarak kabul edilen olgunluk çağına erişmemiş kişidir.
ı) Olgun Küçük: Hekimin talimatlarını anlayabilecek olgunluktaki kişi olarak değerlendirilmektedi r.
i) Özgürlüğüne Kavuşmuş Küçük: 15-18 yaşları arasında evli, kendi parasını kazanan ve ebeveynlerinin bakımı altında olmayan kişidir. Tıbbi hizmet için ebeveynlerin izni talep edilmez. Özgürlüğe kavuşmuş olmanın kanıtı (örneğin, evlilik sertifikası) tıbbi kayıtlara eklenir.
İKİNCİ BÖLÜM Tıbbi Müdahalelerde Bilgi Verilmesinin Usul ve Esasları Rıza Alınma Metodları
MADDE 5- (a) Ekspres rıza: Kelimelerle, yazılı veya sözlü olarak verilir.
(b) Varsayılan rıza: Hasta hareketleriyle tedaviyi kabul ettiğini gösterir.
Rızanın Türleri
MADDE 6- (a) Sözlü rıza: Sözlü rıza, kanıtlandığı takdirde yazılı rıza kadar bağlayıcıdır, çünkü hastanın rızasının yazılı olacağı hususunda hiçbir yasal düzenleme yoktur.
(b) Yazılı rıza: Yazılı rıza hastanın isteklerine görsel bir kanıt temin eder. Çünkü yazılı rıza formunun işlevi, yukarıda anlatılan bilgilendirilmiş rızanın kanıtını muhafaza etmektir.
(c) Genel rıza: Hastanın hastaneye kabulünde, belki kabul memuru tarafından alınan rızadır. Bu basit olarak, hastanın, rutin işlere, genel teşhis prosedürüne, tıbbi tedaviye ve günlük rutin muayeneye izin vermesidir. Yüksek riskli tedavilerde, yeterli iznin verilmemiş olması durumu ortaya çıkabilir.
(d) Geçici Rıza: Acil durumlarda, aileye veya rıza vermeye uygun diğer kişilere ulaşana kadar, sağlık kurumunu acil tedaviyi başlatmaya izin veren anlaşmadır.
(e) Hususi Rıza: Hastaya herhangi bir ameliyat önerildiğinde, özel teşhis prosedürü uygulanacağı zaman veya önerilen tedavinin hastayı sıra dışı risklere maruz bırakacağı zaman alınan rızadır.
Rızanın Vermenin Koşulları
MADDE 7- (a) Gönüllü olmak zorundadır, baskı altında alınmış rıza geçersizdir.
(b) Rızanın yeterli olabilmesi için, hastanın veya onun adına rıza vermeye yetkili kişinin bilinçli, yasal olarak rıza verme kapasitesine sahip, tıbbi ve cerrahi tedaviyi anlayabilecek ve kendisine verilen bilgileri değerlendirebilecek durumda olmalıdır.
Rızanın Zamanı
MADDE 8– (a) Bireyin bilgilendirilmiş rızası tıbbi müdahaleden makul bir süre önce alınmalıdır. Zira hastanın sağlam bir rıza açıklaması yapması için sakin olarak düşünüp, yakınları ile görüşüp, karar verebilmesine elverişli bir zaman sürecine ihtiyacı vardır.
Rıza Ehliyeti
MADDE 9- (a) Hastanın yeterliği olmadığı durumlarda bilgilendirilmiş rızası velisinden, yakınından veya vasisinden alınır.
(b) Kanuni temsilcinin rızasının gerektiği ve yeterli olduğu hallerde dahi, mümkün olduğu kadar onsekiz yaşın altındakilerin bilgilendirilmesi sağlanır. Yedi yaşından büyük çocukların anlatılanların anlayabilecekleri kabul edilir.
MADDE 10- Bilgilendirilmiş Rıza Formunun İmzalatılması Gereken Durumlar
MADDE 5- (a) Küçük cerrahi müdahaleler,
(b) Büyük cerrahi müdahaleler,
(c) Üremeye ilişkin prosedürler (bazı durumlarda),
(d) Organ bağışı,
(e) Radyolojik tedavi, kanser için radyasyon tedavisi,
(f) Elektrokonvulsiv tedavi,
(g) Deney prosedürleri,
(ğ) Kemoterapi,
(h) Hastaya önemli derecede zarar verecek herhangi bir uygulama,
(ı) HİV testi (Bazı durumlarda)
Bilgi Verme
MADDE 11- (a) Bilgilendirilmiş rızanın alınacağı bireye; hastanın, sağlık durumu, kendisine uygulanacak vücut bütünlüğüne müdahale gerektiren tanı ve tedavi yöntemleri, bunların faydaları ve muhtemel riskleri, alternatif tıbbi müdahale ve tedavi yöntemleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları, hastalığın seyri ve neticeleri konusunda ayrıntılı bir şekilde sözlü ve yazılı olarak bilgilendirmektir.
Bilgilendirmenin Sınırları
MADDE 12- (a) Makul hekim standardı: Tıbbi veya cerrahi tedaviyi yapacak kişinin, bilgili bir tıp doktorunun aynı veya benzer durumda yaptığı bilgilendirmeyi yapma görevi vardır.
(b) Makul hasta standardı: Bilgilendirmenin derecesi, profesyonel uygulamalar tarafından değil, hastanın mevcut durumda ne kadar bilgiye ihtiyaç duyabileceği çerçevesinde belirlenir. Bilgi, hastanın karar vermesini etkileyecekse, sözkonusu bilgi verilmelidir.
Rızanın Alınmasında Sorumluluk
MADDE 13- (a) Tedaviden sorumlu doktor rızanın alınmasından direkt sorumludur.
Bilgi Vermenin Usul ve Esasları
MADDE 14- Bilgi vermenin usul ve esasları şöyledir;
a) Bilgi, bireyin anlayabileceğ i şekilde, sosyo-kültürel düzeyine uygun, tıbbi terimler kullanılmadan, mümkün olduğunca sadeleştirerek, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden, hastanın ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
b) Birey; sağlık durumu konusunda sözlü olarak tıbbi müdahaleyi yapacak hekim tarafından bilgilendirilir, anlatılanlar bilgilendirilmiş rıza formuna yazılır.
c) Birey, yapılacak tıbbi müdahale hakkında bilgilendirilerek, varsa kendisine tanınan müdahale seçenekleri arasından seçim yapabilmesine imkan tanınır.
ç) Bilgilendirme amacıyla aktarılan bilginin, yeterince anlaşılır ve açık olması ile hasta tarafından sorulacak soruların ilgili hekim tarafından cevaplandırılması zorunludur. Bunun yanında kişinin soru sorması teşvik edilmeli ve cesaretlendirilir.
d) Bilgi; bireyin yaşına, olgunluğuna ve tecrübelerine uygun olarak verilir.
e) Hekim bilgilendirme yaparken, gerçekleri söylemeli ancak bireyi tedirgin edecek, korkutacak üsluptan kaçınmalıdır.
f) Hekim, bireyi bilgilendirirken, onun anlayabileceğ i bir tarzda olmasına özen göstermeli, bilgileri yavaş yavaş ve gerekli tekrarları yaparak, tarafsız vermeli ve ders verir şekilde olmamasına dikkat etmelidir.
g) Bireye anlatılanları anlayıp anlamadığı sorulur, kendi ifadesiyle tekrar ettirilir ve anlaşılmayan hususlar tekrar anlatılır.
ğ)Hastanın veya yakınlarının bilgilendirilme hakkının kullanımını engelleyecek, sınırlandıracak veya ortadan kaldıracak bir düzenleme ya da uygulama yapılamaz.
h) Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgi, bizzat hasta veya hasta adına hareket edenler; hastanın, küçük, ayırt etme gücünden yoksun veya kısıtlı olması halinde kanuni temsilcisi tarafından istenebilir.
I) Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak ve tıbbi müdahaleye rıza göstermek üzere bir başkasına da yetki verebilir. Verilen yetkinin belgelendirilmesi gereklidir.
i) Hasta, tedavisi ile ilgilenen hekim dışında bir başka hekimden de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir.
Bilgilendirmenin İçeriği
MADDE 15- (1) Bireye verilecek bilgi;
a) Önerilen tedavinin içeriği,
b) Önerilen tedavinin amacı ve başarılı olma şansı,
c) Önerilen tedavinin avantajları ve riskleri,
d) Önerilen tedavinin varsa alternatifleri,
e) Önerilen tedavinin potansiyel sonuçları,
f) Tedavinin red edilmesi durumunda ortaya çıkabilecek riskler ve yararlar,
g) İyeleştikten sonra beklenen büyük problemler ve hastanın normal yaşamına ve günlük aktivitelerine dönebilmesi için gerekli olan süre,
h) Önerilen tedaviyi hastaya uygulayacak olan sağlık hizmeti sunucusunun kimlik bilgileri ve profesyonel deneyimleri,
ı) Kullanılacak ilaçların özellikleri, süresi, kullanım şekli, yan etkileri ve ilaçların etkileşimleri,
i) Tedavi sonrası sağlığı için istenilen yaşam tarzı ve evde bakım şekli,
j) Gerektiğinde yeniden aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşacağı, hususlarını içermelidir.
(2) Tüm bu konuları içeren Ek-1’deki “Bilgilendirilmiş Rıza Formu” formatı kullanılır. Her sağlık kurum ve kuruluşu bu formata göre hastanın vücut bütünlüğüne yönelik yaptığı tüm tıbbi müdahalelerle ilgili olarak açıklamalarını da içeren ayrı ayrı formlar geliştirilir. Bu formdaki yer alan bilgiler; yazılı ve sözlü olarak MADDE -6’daki usul ve esaslara göre hastaya aktarılır ve rızası alınır. Bu form iki nüsha doldurulur ve aslı hastanın dosyasında, sureti hasta veya yakınına verilir. İlgili formda mutlaka hekimin imzası, hastaya veya yakınına el yazısı ile bilgilendirilmiş rızasının alındığına dair not eklenerek imzalatılır.
Rızanın Kapsamı
MADDE 16- (a) Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin veya yakınının tıbbi müdahale konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilmesi esastır.
(b) Hastanın, uygulanacak tıbbi müdahale için verdiği rıza, bu müdahalenin gerektirdiği o müdahale sürecinin zorunlu bir parçası sayılabilecek tüm işlemleri de kapsar. Ancak, tıbbi işlemlerin uygulanmasında, Hasta Hakları Yönetmeliği’nde ve konu ile ilgili diğer mevzuatların belirlenen hakların ihlal edilmemesi esastır.
(c) Hastanın rızası hangi konuya ilişkin ise, hekimin de müdahalesini bu konuda gerçekleştirmesi yani verilen rızanın sınırları çerçevesinde kalması gerekir.
(d) Hekimin her farklı tıbbi ve cerrahi müdahale için hastadan ayrı ayrı bilgilendirilmiş rıza alması gerekir.
(e) Tıbbi ve cerrahi müdahalenin genişletilmesi gereği doğduğunda, hastanın bir organının kaybını veya fonksiyonunu ifa edemez hale gelmesine yol açacak ise ve gecikme hastanın hayatını kaybetmesi tehlikesi arz etmiyorsa, yeni müdahale tehir edilir, hastanın rızası beklenir.
(f) Tıbbi ve cerrahi müdahalenin genişletilmesi gereği doğduğunda, mutlaka rıza almayı beklemek gerekmez. Öncelikle müdahale gerçekleştirilir.
Bilgilendirilmeyi Red Etmek
MADDE 17- (a) İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; hasta, sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir.
(b) Hasta veya hastayı temsil edenler bilgi verilmemesini isteme ve verilen bilgiyi yeterli bularak bilgi verilmesinden vazgeçme hakkına sahiptir.
Tıbbi Tedavi Sonrası İle İlgili Bilgi Verilmesi
MADDE 18- (a) Tıbbi tedavisi tamamlanan hasta ve yakınına, istemese dahi, genel sağlık durumu, kullanacaksa ilaçları, ne zaman ve hangi aralıklarla kontrole geleceği ve tedavi sonrası bakım konusunda bilgi verilmesi zorunludur. Bu bilgi rapor ve epikriz şeklinde de verilebilir.
Rızanın Şekli ve Geçerliliği
MADDE 19- (a) Hastaya yapılan tıbbi müdahalenin niteliğine göre bilgilendirilmiş rıza yazılı olarak alınabilir. Bu kapsamda Ek-1’deki “Bilgilendirilmiş Rıza Formu” dayanak alınarak kullanılır.
(b) Hukuk kurallarına, birinci fıkrada belirtilen forma, bilgi verilmeden ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür. Bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz.
Bilgilendirilmiş Rızanın Yokluğu ve Yeterli Rıza:
MADDE 20- (a) Etkili rıza bilgilendirilmiş rızadır.
(b) Bilgilendirilmiş rızanın yokluğu, hastanın sağlık hizmetleri sunucusunun ne yapmak istediğini tam olarak anlamaması ve bunun neticesinde herhangi bir yaralanmaya veya zarara maruz kalmasıdır.
(c) Eğer hasta sağlık hizmetleri sunucusunun ne yapmak istediğini önceden bilmiş olsaydı, hasta bu uygulamaya izin vermeyecekti ve sözkonusu zarardan kaçınmış olacaktı.
(d) Bu durumda rıza “bilgilendirilmiş” değildir, bundan dolayı etkili değildir. Doktorun bu tür bir başarısızlığı, aksi sonuçların ortaya çıkması durumunda zararın karşılanması için sorumluluk doğurabilir.
(e) Yazılı rıza alındığı durumda bile, eğer hasta yapılanları anlamadığını ve yeterli bilgiye sahip olmadığını sonradan kanıtlarsa, bu durum yazılı rızayı etkisiz hale getirir.
(f) Rıza hileli bir şekilde yanlış bir sunum sonucu elde edilmişse, tamamen rızanın yokluğu olarak kabul edilir.
(g) İmza hasta kısmi anestezi altında veya ilacın etkisi altında iken alınmışsa, ve hasta bu şartlar altında iddia edilen rızanın sonuçlarını tam olarak anlayamadığını ispat edebilirse rıza geçersizdir.
Tam Bilgilendirmede İstisnai Durumlar:
MADDE 21- (a) Herkesçe bilinen riskler hakkında doktor hastayı bilgilendirmek zorunda değildir.
(b) Doktor, risklerin açıklanmasının hastaya zarar vereceğini ve hastanın makul karar veremeyeceğini düşünüyorsa, açıklamak zorunda değildir.
(c) Eğer hasta bazı riskleri bilmek istemiyorsa, doktor sözkonusu riskleri açıklamamalıdır. Ancak, ölüm veya sakat kalma riski varsa, bu durumda, hastaya bilgilendirilmiş rızadan feragat imzalatılmalıdı r.
(d) Doktor, hastayı başlangıçtaki sağlık durumuna getirmek zorunda değildir, ve bu bazı durumlarda mümkün değildir.
(e) Doktor, her hasta için uygun bir tedavi bulamayabilir.
(f) Doktor, her tedavinin başarılı sonuç vereceğini garanti edemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tıbbi Müdahalede Hasta ve Yakınının Rızasının Alınmasına İlişkin Usul ve Esaslar
Hasta ve Yakınının Bilgilendirilmiş Rızası
MADDE 22- (a) Yeterliği kabul edilen hasta; sağlık durumu, kendisine uygulanacak vücut bütünlüğüne müdahale gerektiren tanı ve tedavi yöntemleri, bunların faydaları ve muhtemel riskleri, alternatif tıbbi müdahale yöntemleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ile hastalığın seyri ve neticeleri konusunda ayrıntılı bir şekilde yazılı olarak aydınlatılır ve rızası bilinçli, gönüllü ve yazılı olarak yukarıda belirtilen her müdahale için ayrı hazırlanmış Bilgilendirilmiş Rıza Formuna alınır.
Eşlerin ve Diğer Yakınların Rızası
MADDE 23- Eğer hasta yeterli değil ve yasal temsilci atamadıysa, hasta adına karar verebilecek kişilerin hiyerarşik sıralaması aşağıdaki gibidir.
(a)Yasal koruyucu,
(b) Hastanın eşi,
(c) Yetişkin çocuk (veya eğer birden fazla ise, yetişkin çocukların çoğunluğu),
(d) Anne-baba,
(e) Yetişkin kardeş (veya eğer birden fazla ise, yetişkin kardeşlerin çoğunluğu)
(f) Hastaya bakan ve ilgilenen yetişkin akrabalar,
(g) Yakın arkadaş.
Rıza Aranmayacağı Haller
MADDE 24- (a) Bireyin rıza beyanında bulunamayacağı ve kanuni temsilcisinin bulunmadığı veya mahkemeden izin alınması zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organlarından birisi tehdit altına girecek ise, yaşamsal riskin olduğu durumlarda hekim, izne gerek duymadan hemen yaşam kurtarıcı tıbbi müdahaleyi yapar. Hastanın bilinci açılmaya başlayınca, daha sonraki tıbbi işlemler için (ameliyat vs.) yeterlik durumuna göre mümkün olduğunca bilgilendirme ve izin işlemine başvurulur.
(b) İntihar girişiminin olduğu durumlarda, bilinci kapalı hastaya, hekim kurtarıcı tıbbi müdahalede bulunması zorunludur.
(c) Acil durumlarda rıza şartı aranmaz. Yeterli reddin yokluğu durumunda, rızanın verildiği farz edilir.
Rıza Olmaksızın Tıbbi Müdahaleye Tabi Tutulmama
MADDE 25- (a) Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi müdahaleye tabi tutulamaz.
Rızanın Geri Alınması, Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
MADDE 26- (a) Hastanın hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere, bilinçli ve mental yönden yeterli olduğu düşünülen yetişkin hastalar herhangi bir tıbbi ve cerrahi müdahaleyi veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını talep etmek hakkına sahiptir. Bu durumda, tedavinin uygulanmaması ndan doğacak sonuçlar hastaya veya kanuni temsilcilerine ya da yakınlarına anlatılır ve bunu gösteren yazılı ve imzalı bir belge alınır.
(b) Rızanın geri alınması, hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir.
(c) Rıza müdahale başladıktan sonra da geri alınabilir.
(d) Bu hakkın kullanılması, hastanın sağlık kuruluşuna tekrar müracaatında hasta aleyhine kullanılamaz.
Yetersiz Yetişkin Hasta için Tedaviden Vazgeçme Kararı
MADDE 27- (a) Kararı kim vermelidir?
(b) Hangi standartlar uygulanmalıdır?
(c) Bu tür bir karara ulaşmada hangi prosedür takip edilmelidir?
Vekil Yargılama Doktrini: Hastanın yerine geçen karar verici (burada koruyucu), bu şartlar altında hasta kendi adına ne tür bir karar alırdı? hususunu belirleyendir. Koruyucu, hasta adına en iyiyi belirlerken kendi görüşlerini ve düşüncelerini ortaya koymaz.
Etik Komiteler: Konuya ilişkin olarak uzman kişilerden oluşan bir komite konu hakkında verebilir.
Red Talebinin Kabul Edilemeyeceği Durumlar:
MADDE 28- (a) Yaşamın korunması,
(b) İntiharın önlenmesi,
(c) Üçüncü tarafın korunması,
(d) Tıp ahlakının korunması.
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
MADDE 29- (a) Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek, akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.
Bilgilendirilmiş rıza vermeye yeterli olmayanlar
MADDE 30- (a) Küçükleri (olgunluğa erişmiş küçükler hariç),
(b) Mental yetersizliği olanlar,
(c) Bilinci kapalı olanlar,
(d) Türkçe bilmeyenler.
Küçüklerin Tedavisi İçin Rıza Alınması
MADDE 31- (a) Acil olmayan durumlarda, ebeveyn veya yasal koruyucunun tıbbi tedavinin yerine getirilmesi için izninin alınması gerekmektedir.
(b) Yaygın görüş, ana babaların onamına ek olarak çocuğun da bu tür bir kabulu dile getirmesi gerektiği biçimindedir.
(c) Tıbbi girişim veya araştırmaya onam verme yaşı konusunda farklı görüşler var.
Mental Yeterliği Olmayanların Tedavisi için Rıza:
MADDE 32- (a) Eğer hastanın yetersiz olduğu kanaatine varılırsa, bir koruyucunun atanması için uygun bir mahkemeye havale edilir.
(b) Eğer mahkeme kararı için yeterli bir zaman yoksa, ve rızaya izin verecek bir vekil de yoksa, hayatı koruma girişimi çerçevesinde tedaviye başlanır.
(c) Mahkemenin atadığı koruyucunun yokluğunda, yukarıda belirtilen hiyerarşik sıra gözetilir.
(d) Belirsizlik ve farklı görüşler nedeniyle, yasal yetkilinin yokluğu durumunda, eğer acil durum yok ise, hukuki tavsiye ve mahkeme emri almak en güvenilir yoldur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Muhtelif ve Son Hükümler
Müeyyideler ve Sorumluluklar
Hekimin ve Diğer Çalışanların Sorumlulukları
MADDE 33- Bilgilendirilmiş rıza alınırken hekimin ve diğer çalışanların sorumlulukları ;
a) Hasta veya yakınından vücut bütünlüğüne yönelik olarak yapılan herhangi bir müdahale öncesinde yazılı olarak bilgilendirilmiş rıza almayan hekim ve diğer çalışanlar hakkında ilgili mevzuata göre işlem yapılır.
b) Hekim ve diğer çalışanlar, hastadan tıbbi müdahale öncesi bilgilendirilmiş rıza almış olsa dahi kast ve taksirinden dolayı sorumludur.
c) Tıbbi müdahalenin ceza hukukuna göre suç oluşturduğu hallerde, hekim ve diğer çalışanlar hakkında ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem başlatılır.
Bilgilendirilmiş Rızanın Alınacağı Bireyin Sorumlulukları
MADDE 34- Bilgilendirilmiş rızanın alınacağı bireyin sorumlulukları ;
a) Birey; yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, yatarak herhangi bir tedavi görüp görmediğini, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve sağlığıyla ilgili tüm bilgileri tam, eksiksiz ve doğru vermelidir.
b) Bireyin anlatılan bilgileri anlamaya azami ihtimam göstermesi gerekir.
c) Birey; tedavisi ve ilaçlarla ilgili tavsiyeleri dikkatle dinlemeli ve anlayamadığı yerleri sormalıdır.
ç) Bireyin; tedavisiyle ilgili önerilere uyum sağlayamama durumu söz konusu ise bunu sağlık çalışanına bildirmesi gerekir.
d) Birey, sağlık bakım ve taburculuk sonrası bakım planını beklendiği gibi doğru anlayıp anlamadığını belirtmesi gerekir.
e) Birey; uygulanacak tedaviyi reddetmesi veya önerilere uymamasından dolayı doğacak sonuçlardan kendisi sorumludur.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
MADDE 35- (1) Bu Yönetmelikle 01.08.1998 tarih ve 4320 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hasta Hakları Yönetmeliğinin ………………………….maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 36- (1) Bu Yönetmelik Bakan onayını takiben yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 37- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.