Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde yazılı mal ve hakların (Bina, arazi, taşıtlar, haklar v.s) kiraya verilmesinden elde edilen gelirler gayrimenkul sermaye iradı olarak tarif edilmiştir.
Kira geliri elde eden kişilerin vergi mükellefiyeti, bu mal ve hakların kiraya verilmesi ile doğar.
Gayrimenkulleri işyeri olarak kiralayan kişi ve kuruluşlar, kira ödemeleri üzerinden (2006 yılı için %22, 2007 yılı için %20) gelir vergisi kesintisi yapmak zorundadırlar. Bu kesinti mükellefin beyan edeceği vergiden mahsup edilir.
Beyana tabi geliri 2006 yılı için sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükelleflerden;
- Bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri, 2.200 YTL. sını aşanlar,
- İşyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı 18.000 YTL. sını aşanlar,
Kira gelirlerini beyan etmeleri gerekir.
İşyeri kira gelirlerinin 18.000 YTL. sını aşması halinde aşan kısmı değil, tamamı beyan edilir.
Yurtdışında yerleşmiş gerçek kişiler, Türkiye’de elde ettikleri konut kira gelirinin 2006 yılı için 2.200 YTL. den fazla olması halinde beyanname vereceklerdir. Yurtdışında yerleşmiş gerçek kişiler Türkiye’de vergi kesintinse tabi işyeri kira geliri elde etmeleri halinde ise, tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir.
Yıllık kira geliri beyan edilirken, mükellefler “götürü gider yöntemi” ve “gerçek gider yöntemi” olmak üzere iki türlü gider yönteminden birini seçerler. Götürü gider tercih edildiği takdirde, gelirden önce 2006 yılı için tespit edilen 2.200 YTL. istisna düşülür daha sonra da kalan tutar üzerinden %25 götürü gider düşülerek matrah bulunur. Götürü gider tercih edildiği takdirde iki yıl geçmeden bu yöntemden çıkılamaz.
Gerçek gider usulü seçildi ise önce istisna tutarı olan 2.200 YTL. düşülür, daha sonra belgeli giderler düşülerek matrah bulunur. Bu giderler kanunda belirtilmiş olup, mükellef yurtiçinde kirada oturuyor ise ödediği kira tutarı, o konut için konut kredisi aldı ise faizi, konut sigortası, emlak vergisi ve benzeri giderleri sayabiliriz.
Mükellefler, 01 Ocak 2006 -31 Aralık 2006 dönemine ait beyana tabi gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için 15 Mart 2007 tarihine kadar beyannamelerini vermeleri gerekiyor.
Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.
Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilir ise, 2.200 YTL. istisnadan yararlanılamaz.
Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, “emsal kira bedeli” esas alınır ve buna göre uygulama yapılır. Emsal kira bedeli, bina ve arazilerde yetkili özel makamlarca veya mahkemelerce saptanmış bir kira bedeli yok ise, emlak vergisi değerinin %5’idir.
Aşağıda belirtilen hallerde emsal kira bedeli uygulanmaz.
- Boş kalan ve korunması amacıyla bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan gayrimenkuller.
- Binaların mal sahiplerinin çocuklarının, anne ve babalarının veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilen sadece bir adet konut.
Kira gelirine uygulanan indirimlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz.
- Beyan edilen gelirin (safi iradın) %10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için beyan edilen gelirin %5’ini) ve asgari ücretin yıllık miktarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık sakatlık, analık doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları.
- Beyan edilen gelirin (safi iradın) %10’unu aşmaması ve Türkiye’de yapılması şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ait belgelenmiş eğitim ve sağlık harcamaları.
- Okul, yurt ve sağlık tesisleri için yapılan bağış ve yardımların tamamı.
- Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplam beyan edilen gelirin (safi iradın) %5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için %10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar.