Sayin Yasemin Hanim,
Oncelikle bu kadar detayli ve degerli bilgiler iceren bir yanit verdiginiz icin size cok tesekkur ederim. Habibe Hanim, size de Yasemin Hanimin cevabini soruma tasimanizdan oturu mutesekkirim.
Sizin icin sakincasi yoksa vermis oldugunuz bilgilere dayanarak bir takim sorularim daha olacak.

Oncelikle Turkiye nazarinda evlilik birligimiz devam etmekte ve yeni bir dava acilmadigi surece ABD (Illinois) eyaletinden almis oldugum kararin Turkiye nazarinda bir gecerliligi yok. Bosanmanin taninmasinda mutekabiliyet aranmadigindan bu konuda da sorun yok, ancak belirttiginiz uzere icrasi gereken durumlarda tenfiz davasi acilmali ki velayet konusu bu davaya tabi.
Yaptigim arastirmalarda boyle bir karsiliklilik anlasmasi bulamadim, cesitli yargitay kararlari inceledim ancak degisik eyaletlerde edinilen bosanma kararlari kismen taninip genellikle velayetin ana-babaya birlikte birakilmasina dayandirilarak kararin bu kismi tanima disi birakilan ornekler gordum. Benim durumumda bu soz konusu degil ancak vermis oldugunuz numaralara mesai saatleri icinde ulasarak karsiliklilik anlasmasinin olup olmadigina dair kesin bilgi edinmeye calisacagim. Bu anlasmanin olmasi durumunda ikinci olarak bahsettiginiz "Turk hukukunun uygulanmis olmasi" kriteri nedir?
ABD ve Turkiye arasinda karsiliklilik anlasmasi yok ise, tenfiz davasi acilamaz ve bu durumda:
- Bosanma kararinin taninmasi davasi acilir ve ayrica velayet davasi acilir
- Yeni bir bosanma davasi acilir ve velayet hususu bu dava icinde cozumlenir
Anladigim dogru mudur?

Burda kafama takilan bir diger soru ise, karsiliklilik anlasmasinin olmamasi durumunda ben mevcut karari Turkiye'de icra edemiyorum, peki Turkiye'de alinan karar ABD'de nasil taninip icra edilecek? Bundan soyle bir sonuc dogacak kanaatine variyorum: Turkiye sinirlari icerisinde Turkiyeden edinilen karar gecerli olup ABD sinirlari icerisinde buranin hukmu gecerli olacak. Dogru mudur?

Buradaki aile hukukuna gore de velayet konusunda,cocugun ustun yarari gozetilerek karar veriliyor, eski esimin katilimci olmadigi davada (bolge serifi tarafindan bizzat tebligat eline gecmistir)velayet tarafima birakilmis,sahsi munasebet iliskileri duzenlenmemis "babanin gorus hakki saklidir" seklinde kararsiz birakilmistir. Kendisinin bu konudaki haklari ihlal edilmemistir. Daha sonradan sahsinin bana burada acmis oldugu ikinci bir dava ile sahsi munasebet (anlasmamiz uzere) "Babanin Amerikaya geldigi zamanlarda, anne gozetiminde taraflarin anlastigi zaman dilimlerinde gerceklesecektir" diye duzenlenmistir. Kararda babanin musterek cocugu asla ABD disina cikaramayacagi ve resit olmayan cocugun pasaportunun annenin himayesinde olacagi da belirtilmistir. Yani bahsini ettiginiz cocuk kacirma durumuna karsilik bu onlemi Amerika mahkemesi benim ve cocugun vatandas olmamizdan,eski esimin ise kanuni statusunu yitirip Turkiye'ye donus yapmasindan dolayi almis bulunmaktadir. Buna dayanarak, Turkiye mahkemelerinin duzenleyecegi sahsi munasebet uygulamasinda, cocugu Turkiye'ye gondermem ne kadar dogru olacak? Ayrica cocuguyla hic basbasa kalmamis ve vakit gecirmemis oldugundan, cocuk babasina tamamen yabanci, bu hususlar goz onunde bulundurulur mu?

Ben ve musterek cocugumuz ABD yasamaktayiz ve Turkiye'de bir ikametimiz bulunmamakta, bana acilacak her cesit (tanima yahut bosanma) davada yurt disi adresime tebligat yapilmasi gerekir oyle degil mi? (Turkiye'de beni temsil edecek hali hazirda bir avukatim yok ise)

Su an Turkiye'ye tatile gelme durumunda-Turkiye kanunlari nazarinda evlilik birligi devam ettiginden- velayet anne ve baba tarafindan esit kullaniliyor. Eski esimin cocugumuzu gormesi ve diyelimki alip goturmesi durumunda, kanun nazarinda esit haklara sahip oldugumuzdan bir suc islemis olmuyor. Ancak Lahey sozlesmesine gore de mevcut karar taninmis olmasa dahi, cocugun mutad meskeni ABD oldugu icin iade edilmesi gerekiyor. Yani kisacasi burda da yine bir celiski yasiyorum.
Tatile gelmem durumunda eski esim (Turkiye'de halen evli olmamizdan yararlanarak) cocugumuzu alikoyabilir mi? ya da ABD'ye donusumuze engel olabilir mi? Mevcut haklar ve edinilen karara dayali haklar cok celisiyor.
Bosanmanin anne-baba vazifelerine etki etmesine karsiyim, ayrica cocugumuz yararina babasi ile iliski kurmasindan yanayim, ancak mevcut durumun karisikligi ve aramizdaki iliskinin dinamigi degistikce guven unsuru azaliyor ve bu durumda cekingen ve savunmaci davranmak zorunda kaliyorum.
Belki de sorularimin kesin bir yaniti olmayabilir, ancak elinizden geldigince yanitlarsaniz cok mutlu olurum.
Degerli vaktiniz icin simdiden tesekkurler, iyi calismalar.