Bilgilendirme

30.1 Mahpuslar cezaevine kabulde ve sonrasında gerekli sıklıklarla cezaevinde disiplini sağlayan kurallar ve cezaevindeki hak ve görevleri hakkında yazılı ve anladıkları bir dilde sözlü olarak bilgilendirilmelidirler.

30.2 Mahpusların sözkonusu bilgilerin yazılı halini yanlarında bulundurmalarına izin verilmelidir.

30.3 Mahpuslar devam eden davalarıyla ilgili olarak ve ceza almaları halinde kaç yıl yatmaları gerektiği ve şartlı salıverilme olasılıkları hakkında bilgilendirilmelidirler.

Mahpuslara ait eşyalar

31.1 Cezaevinde uygulanan kurallar gereği mahpusların yanlarında bulundurmalarına izin verilmeyen eşyaları cezaevine kabul sırasında emanete alınmalıdır.

31.2 Eşyaları emanete alınan mahpusa eşyaların bir listesi imzalatılmalıdır.

31.3 Bu tür eşyaların uygun koşullarda saklanması için gerekli önlemler alınmalıdır.

31.4 Bu tür eşyaların imha edilmesi gerekiyorsa, bu durum tutanağa geçirilmeli ve mahpus haberdar edilmelidir.

31.5 Mahpuslar hijyen, cezaevi düzeni ve güvenliğin gereklerine uygun olmak kaydıyla kişisel kullanımları için yiyecek ve içeceği de kapsayan malları fahiş olmayan fiyatlarla satın alabilmeli ya da başka şekillerde edinebilmelidirler.

31.6 Mahpusların dışarıdan ilaç getirmeleri halinde bu ilaçların nasıl kullanılacağına doktor karar verir.

31.7 Mahpusların eşyalarını yanlarında bulundurmalarına izin verilen yerlerde cezaevi yetkilileri bu eşyaların korunmasına yardımcı olmalıdırlar.

Mahpusların nakli

32.1 Mahpuslar cezaevleri veya cezaeviyle mahkeme ya da hastane gibi diğer yerler arasında taşınırken dışardaki insanlara olabildiğince az gösterilmeli, kimliklerinin gizli tutulmasını sağlamak için uygun sayıda muhafız kullanılmalıdır.

32.2 Mahpusların havalandırma ya da ışık açısından yetersiz veya onları herhangi bir şekilde gereksiz fiziksel zorluğa maruz bırakacak ya da küçük düşürecek araçlarla nakledilmesi yasaktır.

32.3 Mahpusların nakli kamu otoritelerinin yönetiminde ve masrafları kamu otoritelerine ait olmak üzere gerçekleştirilmelidir.

Mahpusların Salıverilmesi

33.1 Bütün mahpuslar cezaevinde kalmaları gereken süre dolduğunda ya da mahkeme veya başka bir yetkili salıverilmelerine karar verdiğinde, geciktirilmeksizin salıverilmelidir.

33.2 Salıverme tarihi ve saati kaydedilmelidir.

33.3 Bütün mahpuslar salıverildikten sonra topluma geri dönmelerine yardımcı olmak için yapılmış olan düzenlemelerden yararlanırlar.

33.4 Mahpusların salıverilmesinde, mahpusun izniyle çekilmemiş veya mahpusun izniyle kurum dışına gönderilmemiş ya da hijyenik sebeplerle imha edilmemiş ise emanete alınan mahkuma ait tüm eşyalar ve para iade edilmelidir.

33.5 Mahpusa eşyalarını geri aldığına ilişkin bir makbuz imzalatılmalıdır.

33.6 Salıverme hazırlıklarına başlamadan önce, mahpuslara salıverme tarihine mümkün olduğunca yakın bir tarihte, kural 42’ye uygun bir tıbbi muayene önerilmelidir.

33.7 Salıverilen mahpuslara, gerekli olması halinde uygun dökümanlar ve kimlik belgelerinin verilmesini sağlamak için önlemler alınmalı ve kalacak uygun yer ve iş bulmalarına yardımcı olunmalıdır.

33.8 Salıverilen mahpuslara ayrıca, gideceği yere ulaşmaya yetecek kadar ve ilk anda geçinmek için ihtiyacı olan para, hava şartlarına ve mevsime uygun ve düzgün giysi saglanmalıdır.

Kadınlar

34.1 Kadın mahpuslara ilişkin bu kurallarda yeralan özel hükümlere ek olarak, yetkililer, alıkonmanın herhangi bir yönünü etkileyecek bir karar verirken kadınların fiziksel, mesleki, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını gözönünde bulundurmalıdırlar.

34.2 Kural 25.4 te sözü edilen şekilde ihtiyaçları olan kadın mahpusların özel hizmetlerden yararlanabilmeleri için ayrıca çaba sarfedilmelidir.

34.3 Mahpusların hapishane dışında doğum yapmalarına izin verilmelidir fakat çocuğun cezaevinde doğduğu hallerde yetkililer gerekli tüm desteği ve olanakları sağlamalıdır.

Alıkonulan Çocuklar

35.1 18 yaşından küçük çocukların yetişkinlere ayrılan cezaevlerinde tutulduğu istisnai durumlarda çocuk mahpuslar bütün mahpuslar için sağlanan hizmetlere ek olarak, sosyal ve psikolojik hizmetlere, eğitim hizmetlerine, dini eğitim ve eğlence programlarına veya özgür toplumdaki çocukların erişebildiklerine eşdeğer programlara da ulaşabilmelidirler.

35.2 Çocuk ve zorunlu eğitime tabi her mahpus bu eğitime erişebilmelidir.

35.3 Cezaevinden salıverilen cocuklar için ek yardımlar sağlanmalıdır.

35.4 Cezaevinde tutulan çocuklar, çocuğun üstün yararına aykırı olmadıkça, cezaevinin yetişkinler tarafından kullanılan bölümünden ayrı bir bölümde tutulurlar.


Bebekler
36.1 Bebekler ancak kendileri için en iyisinin bu olması halinde ebeveynlerinden biriyle birlikte hapishanede kalabilirler. Onlara mahkum gibi davranılamaz.
36.2 Cezaevinde anne veya babasıyla kalmasına izin verilen bebeklerin ebeveyninin çocuğun katılamayacağı bir etkinlikte bulunduğu süre zarfında uzman personele sahip bir kreşte kalabilmeleri için özel bir düzenleme yapılmalıdır.

36.3 Bu tür yeni doğanların rahatını korumak için kalabilecekleri özel bir yer ayrılmalıdır.

Yabancı Uyruklular

37.1 Yabancı uyruklu mahpuslara, iletişim kurma hakkına sahip oldukları gecikmeksizin bildirilmeli ve uyruğunda bulundukları devletin diplomatik temsilcileri veya konsolosluklarıyla iletişime geçebilmeleri için uygun olanaklar sağlanmalıdır.

37.2 Ülkede diplomatik temsilcisi veya konsolosluğu bulunmayan bir ülkenin vatandaşı olan mahpuslara ve mülteciler veya vatansızlara, onların sorumluluklarını üstlenen devletin diplomatik temsilcisi ile veya bu tür kişilerin çıkarlarını gözetmek için kurulan ulusal veya uluslararası organlarla iletişim kurmaları için benzer olanaklar sağlanmalıdır.

37.3 Cezaevi yetkilileri cezaevindeki özel ihtiyaçları olabilecek olan yabancı uyrukluların çıkarlarını korumak için mahpusları temsil eden diplomatik temsilciliklerle ya da konsolosluklarla tam bir işbirliği içerisinde olmalıdırlar.

37.4 Yabancı uyruklu mahpuslar hukuki yardım konusunda detaylı olarak bilgilendirilmelidir.

37.5 Yabancı uyruklu mahpuslar, cezalarının infazının başka bir ülkede gerçekleştirilmesinin talep edilmesi olasılığı hakkında bilgilendirilmelidir.

Etnik veya dilsel azınlıklar


38.1 Etnik veya dilsel azınlıklara mensup mahpusların ihtiyaçlarının karşılanması için özel düzenlemeler yapılmalıdır.

38.2 Farklı grupların kültürel etkinliklerinin cezaevinde de devam ettirilmesine mümkün olduğunca izin verilmelidir.

38.3 Dilsel ihtiyaçlar uygun özelliklerdeki tercümanlar kullanılarak ve belli bir cezaevinde kullanılan tüm dillerde yazılı materyal bulundurularak karşılanmalıdır.

Bölüm III

Sağlık

Sağlık sistemi

39. Cezaevi yetkilileri sorumlulukları altında bulunan mahpusların sağlıklarını korumakla yükümlüdürler.

Cezaevi sağlık sisteminin organizasyonu

40.1 Cezaevindeki sağlık hizmetleri genel toplumsal sağlık sistemiyle yakın ilişki içinde örgütlenmelidir.

40.2 Cezaevlerindeki sağlık sistemi ulusal sağlık sistemiyle entegre edilmeli ve uyum içinde olmalıdır.

40.3 Mahpuslar yasal durumları nedeniyle ayrımcılığa tabi tutulmaksızın ülkedeki sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanına sahip olmalıdır.

40.4 Cezaevindeki sağlık hizmetleri mahpusların karşılaşabilecekleri fiziksel ya da ruhsal hastalıkların teşhis ve tedavisine yeterli düzeyde olmalıdır.

40.5 Bu amaçla genel sağlık sisteminde mevcut olan gerekli tüm tıbbi, cerrahi ve psikiyatrik olanaklara ulaşma imkanı mahpuslara sağlanmalıdır.

Tıbbi ve sağlık hizmetleri personeli

41.1 Her cezaevinde en az bir uzman doktorun bulunduğu bir revir bulunmalıdır.

41.2 Düzenlemeler acil durumlarda uzman bir doktorun gecikmeksizin müdahalesine olanak tanıyacak şekilde yapılmalıdır.

41.3 Tam gün çalışan bir doktorun bulunmadığı yerlerde yarım zamanlı çalışan bir doktor mahpusları düzenli olarak ziyaret etmelidir.

41.4 Her cezaevinde tıbbi müdahale konusunda eğitilmiş personel bulunmalıdır.

41.5 Her mahpusa uzman diş hekimlerinin ve göz doktorlarının sağlayacağı hizmetlerden yararlanma olanağı tanınmalıdır.

Doktorun görevleri

42.1 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire cezaevine kabulden hemen sonra her mahpusla mutlaka görüşmeli ve gereksizliği açıkça belli olan durumlar dışında onları muayene etmelidir.

42.2 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire salıverilecek olan mahpusu talep etmesi halinde, diğer mahpusları ihtiyaç duyulan hallerde muayene etmelidir.

42.3 Doktor ya da doktora rapor veren uzman hemşire mahpusu muayene ederken

a. tıbbi gizliliğin temel kurallarına riayet edilip edilmediğine,

b. fiziksel ya da ruhsal hastalıkları teşhis etmeye ve bunların tedavisi ve mevcut tedavinin devam edebilmesi için gerekli önlemleri almaya,

c. mahpusa karşı fiziksel şiddet kullanıldığına işaret edebilecek her türlü iz ya da göstergenin kayıt altına alınmasına ve ilgili mercilere rapor edilmesine,

d. uyuşturucu, ilaç ya da alkol kullanamamaktan kaynaklı belirtilerle ilgilenmeye,

e. özgürlükten yoksun bırakılmanın neden olduğu psikolojik veya diğer bozuklukların tanımlanmasına,

f. mikrobik ya da bulaşıcı hastalık taşıdığından şüphelenilen mahpusların yalıtılmasına ve yalıtıldıkları dönemde uygun tedavinin uygulanmasına,

g. HIV taşıyan mahpusların salt bu nedenle yalıtılmadıklarından emin olmaya,

h. salıverilme sonrasında adaptasyonu engelleyecek fiziksel ya da ruhsal rahatsızlıkları kayıt altına almaya,

i. her bir mahpusun sağlığının spor yapmaya ve çalışmaya uygun olup olmadığını belirlemeye

ve

j. mahpusların onay vermeleri halinde, salıverilmeden sonra da ihtiyaç duyulabilecek tıbbi ya da psikiyatrik tedavinin devamının sağlanması için sosyal kuruluşlarla birlikte düzenlemeler yapmaya

özel olarak dikkat etmelidir.

43.1 Doktor mahpusun fiziksel ve ruhsal sağlığını korumalı ve tüm hasta mahpuslarla, hastalandığını veya yaralandığını rapor edenlerle ve özellikle dikkatle izlenen mahpuslarla toplumdaki sağlık hizmeti standartlarına uygun bir sıklık ve bu standartlara benzer koşullarda görüşmelidir.

43.2 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire özellikle hücre hapsi koşullarında tutulan mahpusu dikkatle izlemeli, bu tür mahpusları günlük olarak ziyaret etmeli ve bu mahpusların veya cezaevi görevlilerinin talep etmesi halinde acilen tıbbi destek ve tedavi sağlamalıdır.

43.3 Doktor bir mahpusun fiziksel ya da ruhsal sağlığının hapis halinin devamı veya hücre hapsi de dahil hapsedilme koşulları nedeniyle ciddi risk altına girmesi halinde durumu cezaevi müdürüne bildirmelidir.

44. Doktor veya benzeri yetkililer aşağıdaki hususları düzenli olarak denetlemeli ve uygun araçlarla bu hususlar hakkında bilgi toplayarak müdüre tavsiyelerde bulunmalıdır:

a. dağıtılan yemeğin miktarı, kalitesi ve nasıl hazırlandığı, kullanılan suyun miktarı ve kalitesi,

b. kurumun ve mahpusların temizliği ve hijyen koşulları,

c. kurumun sağlık koşullarına uygunluğu, ısıtması, ışıklandırılması ve havalandırması

ve

d. mahpusların kıyafetleri ve yataklarının uygunluğu ve temizliği.

45.2 Müdür doktor veya benzeri yetkililer tarafından 43. ve 44. kurallara uygun olarak verilen raporları değerlendirmeli ve yapılan önerileri uygun bulması halinde bunların uygulanması için gerekli adımları derhal atmalıdır.

45.2 Doktorun önerileri müdürün yetkisi dahilinde değilse veya müdür bu önerileri uygun bulmazsa doktorun önerilerini kendi raporuyla birlikte derhal bir üst makama sunmalıdır.

Sağlık Hizmeti Tesisleri

46.1 Özel tedaviye ihtiyacı olan hasta mahpuslar cezaevinde bu tedavinin gerçekleştirilemediği hallerde bu amaca özgülenmiş kurumlara ya da sivil hastanelere nakledilmelidir.

46.2 Cezaevinin kendi sağlık tesislerinin bulunduğu hallerde bu tesisler tedavi için gelen mahpuslara uygun bakım ve hizmeti sunmaya yeterli personel ve ekipmanla donatılmış olmalıdır.

Ruh sağlığı

47.1 Ruhsal bozukluktan veya anormallikten muzdarip olmakla birlikte kural olarak 12. madde kapsamına girmeyen mahpusların gözetimi ve tedavisi için tıbbi kontrol altındaki özel cezaevleri veya cezaevlerinde özel bölümler bulunmalıdır.

47.2 Cezaevi sağlık servisi ihtiyaç duyan tüm mahpuslara psikiyatrik tedavi sağlamalı ve intiharın önlenmesine özel olarak önem vermelidir.

Diğer hususlar

48.1 Mahpuslar onayları olmadan hiçbir deneye tabi tutulamazlar.

48.2 Mahpusların dahil olduğu ve onların yaralanmalarına, ruhsal bozukluklara veya diğer sağlık sorunlarına yolaçacak deneylerin yapılması yasaklanmalıdır.

4. Bölüm

Düzen

Düzen olgusuna genel yaklaşım

49. Cezaevinde düzen asayiş, güvenlik ve disiplinin gerekleri gözönüne alınırken aynı zamanda mahpuslara insan onuruna saygılı yaşam koşulları sağlanarak ve onlara Kural 25’e uygun tam bir etkinlik programı sunarak korunmalıdır.

50. Cezaevinde düzen, asayiş ve güvenliğin gerekleriyle bağlı olarak, mahpusların genel tutukluluk koşullarıyla ilgili konuları tartışmalarına izin verilmeli ve mahpuslar bu konular hakkında cezaevi idaresiyle iletişime geçmek hususunda teşvik edilmelidir.