YARGITAY HUKUK GENEL KURULU
Tarih: 1.10.1997 Esas: 1997/3-512 Karar: 1997/750

Kira Tespit Davası - Kira Parasının Türk Lirası Olarak Tespiti


Özet:Taraflar arasındaki kira sözleşmesinde kira parası yabancı para üzerinden kararlaştırılmıştır. Uzayan birinci dönem kira parasının ne miktar döviz üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Tespiti istenen kira bedeli ikinci döneme ilişkin bulunduğundan kira parasının Türk lirası üzerinden tespit edilmesi doğrudur. Ancak uzayan birinci yıl için kararlaştırılan döviz bedelinin altında kira bedeline hükmedilmesi hatalıdır.

- 6570 sayılı GAYRİMENKUL KİRALARI HAKKINDA KANUN m.11

Taraflar arasındaki "kira tespiti" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 1. Sulh Hukuk Mahkemesi`nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 19.6.1996 tarih ve 1995/1034, 1996/525 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 3. Hukuk Dairesi`nin 27.1.1997 tarih ve 1996/10827, 1997/741 sayılı ilamı ile; (... Taraflar arasındaki kira sözleşmesinde kira parası 1.9.1993 tarihinde 500 Amerikan Doları olarak kararlaştırılmıştır. Sözleşmenin 8. maddesinde 1.9.1994 tarihinde başlayan dönemde 550 Amerikan Doları olarak ödeneceği hükmü yer almaktadır.
Mahkemece kira sözleşmesinin yapıldığı 1.9.1993 tarihindeki 500 Dolar`ın Türk Lirası karşılığı bulunup % 65 oranında iki yıl süre ile artırılarak yeni dönem kira parası tespit edilmiştir. Tespiti istenen 1.9.1995 tarihinde başlayan dönemde talep de edildiği üzere kira parasının Türk Lirası olarak tespitinde bir isabetsizlik bulunmamakta ise de, sözleşmede kararlaştırılan 550 Amerikan Doları`nın Türk Lirası karşılığının altında bir kira parasına hükmedilmesi doğru değildir. Yukarıda açıklanan yönler ve davadaki talep dikkate alınarak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz Eden: Davacı vekili.
Hukuk Genel Kurulu Kararı
Hukuk Genel Kurulu`nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulu`nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usûl ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK`nin 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 1.10.1997 tarihinde oybirliği ile karar verildi.



YARGITAY 3.HUKUK DAİRESİ
Tarih: 6.10.2003 Esas: 2003/12121 Karar: 2003/11720

Sözleşmeyi Takip Eden Üç Yıldan Sonra Kira Parası Hak ve Nesafete Göre Belirlenmelidir


Özet:Dava, kira tespiti talebine ilişkindir. Tespit istenen dönem 4. kira dönemidir. Sözleşmeyi takip eden üç yıldan sonra kira parasının hak ve nesafete göre belirlenmesi gerekir. Bu durum karşısında mahkemece yapılacak iş, kiralananın boş olarak getirebileceği kira parasını tespit edip, davalının eski kiracılığı dikate alınmak suretiyle makul indirim yapılmak suretiyle kira parasını tespit etmekten ibarettir.

Dava dilekçesinde mahkemece kira parasının yıllık tespiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kabulü ile yıllık 3.300.000.000 Lira olarak tespiti cihetine gidilmiş, hüküm taraflar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Yargıtay Kararı
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kâğıtlar okunup gereği düşünüldü.
Davacı (kiracı) 2001 yılı kirasının 1.100.000.000 Lira olmasına rağmen davalı kiralayan tarafından 2002 yılı kira bedeli olarak yıllık 4.400.000.000 TL talep edildiğini bu bedelin çok yüksek olduğundan ötürü kiranın mahkemece tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, davacı önceki dönem kirasının 1.100.000.000 Lira olduğunu ispatlayamadığından davalı tarafından 2001 yılı kirası olarak belirtilen 2.000.000.000 Lira esas alınmak ve bu bedele endeks uygulamak suretiyle yıllık kira bedeli 3.300.000.000 Lira olarak saptanmış olup hükmü taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Taraflar arasında kira sözleşmesinin 1.1.1998 tarihinde düzenlendiği yıllık kiranın 300.000.000 Lira olarak kararlaştırıldığı ve özel şartlar kısmında artış şartının olduğu çekişmesizdir.
Dava konusu yer sinema olarak kiralanmıştır. Hükme dayanak yapılan 6.3.2003 tarihli bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın sahip olduğu özellikler göz önünde bulundurulduğunda, kira bedelinin tespitinde dayanak olacak uygun emsal bulunamadığı, olağan rayici belirlemenin zor olacağı görüşüyle 2001 yılı kira bedeli davacı kiracının dediği gibi 1.100.000.000 Lira ise endeks uygulamak suretiyle 1.815.000.000 Lira şayet davalı kiralayanın beyan ettiği gibi 2.000.000.000 Lira ise endeks uygulamak suretiyle 3.300.000.000 TL olduğu kanaatiyle ile görüş bildirilmiştir.
Oysa ki taraflar arasındaki kira ilişkisi 1.1.1998 tarihinde başladığına göre talep ve dava edilen 2002 dönemi sözleşmeyi takip eden 4. dönem olmaktadır. Yerleşik Yargıtay uygulamalarına göre sözleşmeyi takip eden 3 yıldan sonra kira parasının hak ve nesafete göre belirlenmesi gerekmektedir. Bu durumda mahkemece yapılacak iş; mahallinde yeniden keşif yapmak suretiyle kiralananın boş olarak getirebileceği kira parasını tespit edip, kiracının eski kiracılığı da dikkate alınmak suretiyle makul bir indirim yapmak suretiyle kira parasını tespit etmekten ibarettir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK`nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine 6.10.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.