Bittabi ben de öyle düşünüyorum üstelik Karayolları Genel Müdürlüğü'nün Kanunu'nda harçtan muafiyete ilişkin hüküm varken diğer yoruma gerekçe bulamıyorum. Ancak kafamı karıştıran HSYK mevzuat duyurusu var. Aşağıda paylaşmaya çalıştım
T.C.
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU
Sayı : B.03.1.HSK.0.70.12.04-010.07.02-128-2011/418/30183 18/06/2012
Konu : Harç tahsilinde dikkat edilecek hususlar
..… CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
….. BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
…. ADLİ YARGI İLK DERECE MAHKEMESİ
ADALET KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

Kamu kuruluşlarının ve bu kapsamda yargı organlarının hizmetlerinden yararlanma
karşılığında özel veya tüzel kişilerin yaptıkları ödemeler olan harçların tahsilinde miktar, usul
ve muafiyet konularında birliğin sağlanması ve herhangi bir aksamaya meydan verilmemesi
bakımından 10/01/2012 tarihli ve B.03.1.HSK.0.70.12.04-010.07.02-128-2011/45/2304 sayılı
yazı ile teşkilata yapılan duyuruya ilişkin Genel Sekreterliğimize yapılan bazı geri bildirimler
üzerine aşağıdaki şekilde yeniden düzenleme yapılmıştır.
Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun "Mevzuu" başlıklı 2 nci maddesinde;
"Yargı işlemlerinden bu kanuna bağlı (1) sayılı tarifede yazılı olanları, yargı harçlarına
tabidir." ,
Anılan Kanunun "Harçtan Müstesna İşlemler" başlıklı 13 üncü maddesinin (j)
bendinde; "Genel Bütçeye dahil idarelerin bu Kanunun 1 ve 3 sayılı tarifelerine giren bütün
işlemleri.",
"Özel Kanunlardaki Hükümler" başlıklı 123 üncü maddesinin ilk fıkrasında ise, "Özel
kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz.",
Söz konusu maddeye 6009 sayılı Kanunun 19 uncu maddesi ile eklenen son fıkrasında
da, "...Bu maddede veya diğer kanunlarda yer alan harçtan muafiyete ilişkin hükümler, bu
Kanunun (1) sayılı Tarifesinin "(A) Mahkeme Harçları" bölümünün (V) numaralı fıkrasındaki
"Keşif Harcı" ve (1) sayılı Tarifesinin "(B) İcra ve İflas Harçları" bölümünün (III) numaralı
fıkrasındaki "haciz, teslim ve satış harcı" bakımından uygulanmaz."
20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun 16 ncı maddesinde,
"Kurum ve Kurumun gelirleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Kurum tarafından
açılacak davalarda teminat aranmaz."
hükümleri bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere, Devlet tarafından tahsil edilecek olan harçtan istisna ve muafiyetten
bahsedebilmek için, bu hususta açık bir yasa hükmünün bulunması gerekir. Harçlar Kanunun
123 üncü maddesini destekleyecek şekilde harçtan muafiyet, harca konu olan iş ve davaya
değil, bu iş ve davaya taraf olan kişiye tanınmıştır. Bu itibarla, bazı kişi ve kuruluşlara kişisel
olarak tanınan bu muafiyetler, harç yükümlüsü olduklarında ancak onlara uygulanacaktır,
işlemde taraf olan diğer kişilere bu bağışıklık tanınmayacaktır. (Hüsnü Aldemir, Hukuk
Davalarında Yargılama Giderleri, Seçkin Yayınevi, shf. 297-298)
Konuyla ilgili Yargıtayın yerleşik uygulamalarında;
Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 21/03/2005 tarihli ve 2005/428 Esas, 2005/3011 Karar
sayılı ilamında; "Resmi kuruluşların yargı harcından bağışık tutulabilmesi için yargı
harcından muaf olduğunun açıkça belirtilmesi gerekir." 2/3
Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 13/03/1997 tarihli ve 1997/2081 Esas, 1997/1995
Karar sayılı ilamında ise; "Bir kamu alacağı olan harçlar, kişilerin kamu hizmetlerinden
yararlanmaları karşılığında, ödemekle yükümlü bulundukları özel bir vergi türüdür. Devlet
tarafından harç alınabilmesi ve harçtan bağışıklığın söz konusu edilebilmesi için, bu konuda
açık bir yasa hükmünün bulunması gerekir. Nitekim Anayasanın 73 üncü maddesinde 'vergi,
resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.'
hükmü getirilmiştir. Bu Anayasa kuralının vergi, resim ve harç gibi parasal yükümlülüklerin
veya bunlardan bağışıklığın kapsam ve içeriğinin hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak açıklıkta
gösterilmesi amacına yönelik bulunduğu açıktır."
Davacısının Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) olan kamulaştırma bedelinin
tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescil davasına ilişkin Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin
19/04/20011 tarihli ve 2011/2409 Esas, 2011/5350 Karar sayılı ilamında da; "Dava açılırken
davacı taraftan başlangıçta alınması gereken başvuru harcı ve peşin harcın alınmadığı
belinlenmiştir. Bu nedenle davacı idareden alınması gereken başvurma harcı ve peşin harcın
alınarak, alındığına ilişkin belgenin... dosyaya konulmasından sonra temyiz incelemesi
yapılmak üzere gönderilmesi için dosyanın mahkemesine geri çevrilmesine."
şeklinde karar verildiği görülmüştür.
Diğer taraftan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu maddesinde yargı
yetkisinin, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağı düzenlenmiş; 138 inci
maddesinin ikinci fıkrasında hiçbir organ, makam, merci veya kişinin, yargı yetkisinin
kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremeyeceği, genelge
gönderemeyeceği, tavsiye ve telkinde bulunamayacağı belirtilerek mahkemelerin bağımsızlığı
ilkesi benimsenmiş; 6087 sayılı Kanunun “Kuruluş ve Kurulun Bağımsızlığı” kenar başlıklı 3
üncü maddesinin yedinci fıkrasında da Kurulun, mahkemelerin bağımsızlığı ile hâkimlik ve
savcılık teminatı esaslarını gözeterek görev yapacağı vurgulanmıştır.
Ayrıca, 11/12/2010 tarihli ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde ise, “Yargı yetkisinin
kullanımına ilişkin hususlar hariç olmak üzere hâkimlerin idari görevleri ile delilleri
değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç olmak üzere savcıların adlî görevlerine ilişkin
konularda genelge düzenlemek." hükmüne yer verilmiştir.
Bu itibarla;
1- 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 73 üncü maddesinde yer alan vergi,
resim ve harçların yasallığı ilkesi çerçevesinde, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar
Kanununa ekli (1) sayılı Tarifenin A/I maddesi uyarınca, dava açma veya davaya müdahale
ya da tevdi mahallinin tayini, ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz, delillerin tespiti ile ilgili taleplerde
maktu başvuru harcının alınması, ancak ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına itiraz
taleplerinden başvuru harcının alınmaması,
2- 492 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre karar ve
ilam harçlarının dörtte birinin peşin, geri kalanının kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde
alınması,
3- 1/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk
Muhakemeleri Kanununun 344 ve 366 ncı maddelerinde yer alan düzenlemeler karşısında
istinaf veya temyiz dilekçesi verilirken kanun yoluna başvuru harcı ve tebliğ giderleri de dâhil
olmak üzere tüm giderlerin ödenmesi,
4- Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 15/05/2012 tarihli ve 2012/4668 Esas, 2012/5659
Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere, 02/11/2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren 662 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 58 inci maddesi ile 10/12/2003
tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunun eki (I) sayılı cetvelin 48’inci
ve 51’inci sıraları ile anılan Kanunun eki (II) sayılı cetvelin “B) Özel Bütçeli Diğer İdareler”
bölümünün 19 uncu sırasının yürürlükten kaldırılması suretiyle anılan Kanunun eki (II) sayılı 3/3
cetvelin “B) Özel Bütçeli Diğer İdareler” bölümüne “42) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü”
sırasının eklenmesi ve yapılan bu düzenleme ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün özel
bütçeli idareler kapsamına alınarak 492 sayılı Harçlar Kanunun 13/J maddesi hükmünden
kaynaklanan yargı harçlarından muafiyetinin ortadan kaldırıldığının bilinmesi,
5- 6100 sayılı Kanunun “Elektronik işlemler” kenar başlıklı 445 inci maddesinin ikinci
fıkrası uyarınca elektronik ortamda, güvenli elektronik imza kullanılarak dava açılması
hâlinde, harç ve avansın da ödenebileceği hükmünün gözden uzak tutulmaması
konularında gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi hususlarında bilgi edinilmesini,
keyfiyetin merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile mülhakat Cumhuriyet başsavcılıklarına ve
mahkemelere de duyurulmasını rica ederim.
Ahmet HAMSİCİ
Başkanvekili
DAĞITIM :
Gereği: Bilgi:
- Ağır ceza merkezi cumhuriyet -Yargıtay Birinci Başkanlığına
başsavcılıklarına -Adalet Bakanlığına
- Bölge idare mahkemesi başkanlıklarına -Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
- Adli yargı ilk derece mahkemesi Teftiş Kurulu Başkanlığına
adalet komisyonu başkanlıklarına