Oldukça ilginç bir yaklaşım ...

Alıntı: T.C. YARGITAY 11. Hukuk Dairesi E:1984/3061 K:1984/3867 T:05.07.1984 DAVA : Taraflar arasındaki dayadan dölayı (İstanbul Birinci Asliye Ticaret MaHkemesi)'nce verilen 29.2.1984 tarih ve 1673-795 sayılı hükmün durusmalı olarak temyizine tetkiki davacı avukatı tarafından istenmiş olmakla; dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra, işin gereği konuşulup düşünüldü: KARAR : davacı vekili, keşidecisi davalı...Ltd. Şti. ve cirantası diğer davalı....-Der. Ltd.Şti. olan (4.250.000) liralık çekin hamili olan müvekkilince icra takibine konulduğunu davalıların borca ve imzaya itiraz etmediklerini ancak davalı...-Der ltd.Şti.nin şikayeti üzerine İcra Tetkik Merciince çekin süresinde ibraz edilmemesi nedeniyle takibin iptaline karar verildiğini ileri sürerek mezkur alacağın her iki davalıdan müteselsilen tahsilini talep ve dava etmiştir. Davalı ...-Der Ltd.Şti. vekili cevabında müvekkilinin ciranta olması nedeniyle davacı hamilin çeki süresinde ibraz etmemiş olması nedeniyle müvekkiline karşı müracaat hakkının düştüğünün ve esasen takibin bu nedenle de iptaline karar verildiğini savunarak davanın reddini istemiştir. Diğer davalı çek keşidecisi....Ltd. Şti. vekiliyse, müvekkilinin davacıya hiç borcu bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir. Mahkemece, davacının çek hamilinin çeki muhatap bankaya süresinde ibraz etmemekle gerek cirantasına ve gerekse keşideciye karşı müracaat hakkının TTK.nun 720. maddesi uyarınca düştüğü davacının ancak temel ilişkiye dayanarak ayrıca sebepsiz iktisap açması gerektiği kabul edilerek davanın reddine karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir. 1 - Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve TTK.nun 720. maddesinin 723. maddesi ile birlikte yorumlanmasında 720. maddenin emredici ve hak düşürücü nitelikte bir düzenleme getirdiğinin kabulü gerektiği gibi, TTK. nun 730. maddesinde, aynı yasanın (vadeden sonraki ciro) ile ilgili 602. maddesine bir atıfta bulunmamış olmasına, diğer bir deyişle Ticaret Yasasının poliçe ve bonolarda uygulanması mümkün bulunan vadeden sonraki ciro (temlik) imkanını çeklerde kabul etmemiş olmakla, süresinde ibraz edilmemiş bir çekteki kıymetli evraktan doğan hakkın düşmüş olduğunu kabul ve teyid etmiş bulunmasına nazaran davacı vekilinin keşideci yönünden bu yöne ilişkin temyiz itirazlarının ciranta sıfatını taşıyan diğer davalı .... - Der Ltd. Şti. yönünden ise tüm temyiz itirazlarının reddiyle bu davalı yönünden TTK.nun 644/son fıkra hükmü de nazara alınarak hükmün onanması gerekmiştir. 2 - Ancak, yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacagı üzere davacı çek hamili bu davadan once çeki her iki davalı aleyhine icra takibine koyduktan sonra davalılardan cek cirantası ...- Der Ltd. Şti.nin şikayet yolu ile İcra Tetkik Merciine basvurması üzerine mercice, TTK.720. maddesı hükmune dayanılarak davacı hamilin çeki süresinde ibraz etmemiş olmakla müracaat hakkının düştüğü gerekçesiyle takibin iptaline karar verilmiş ve bu karar takip hukuku yönünden kesinleşmiş bulunmaktadır. Boyle bir durumda yani, çeke dayalı müracaat hakkı düşmüş olan hamilin alacağına dava yolu kavuşabilmesi için ya doğrudan temel ilişkiye dayanarak bir tahsil davası açması, veyahutta TTK.nun 730/14. bendi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken ve aynı Yasanın 644. maddesinde düzenlenmiş bulunan sebepsiz iktisap davası yoluna başvurması gerekmektedir. Bilindiği üzere, TTK.nun 644. maddesinde düzenlenmiş bulunan sebepsiz iktisap davası, kambiyo hukukuna dayalı bir dava çeşididir. Nitekim bu husus doktirinde de benimsenip savunulmuş bulunmaktadır (Bkz. Dr. F. Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku Ankara-1976 Sh. 539-541; Dr. A Borez, Kıymetli Evrak Hukuku Bilgisi Ankara,1981,Sh. 123-124). Dava konusu olayda ise, davacı, TTK.nun 720. maddesine dayanılarak İcra Tetkik Merciinde takibin iptalinden sonra açtığı bu dava ile çek bedeli olan (4.250.000) liranın tahsilini istemiş bulunmaktadır. Davacı vekili 29.2.1984 tarihli oturumda merci kararı ile çeke dayalı müracaat hakkının düştüğünü bilmesine rağmen, imzasını taşıyan beyanı ile davasını temel ilişkiye değil munhasıran çeke ve kambiyo hukukuna dayandırdığını acıklamıs olmasına ve yukarıda da değinildigi gibi, TTK.nun 644. maddesine dayalı bir sebepsiz iktısap davası da tamamen kambiyo hukukundan kaynaklanan bir dava türü olmasına ve HUMK.nun 74 ile 75 ve 76. maddeleri ile 4.6.1958 tarih ve 15/6 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca, hakimin bir davada sadece tarafların ileri sürdükleri maddi vakıalar ve netice-i talepleri ile bağlı olup, kanunları re'sen tatbik ederek uyuşmazlıkları sonuçlandırmak görevi ile yükümlü bulunmasına nazaran, mahkemece davanın davalı keşideci yönünden TTK.nun 644. maddesine düzenlenmiş bulunan bir sebepsiz iktisap davası olarak yürütülerek hasıl olacak sonuç dairesinde bir karar verilmesi gerekirken, TTK.nun 720. maddesine dayanılarak tahsil isteminin reddine ve davacının ayrıca bir sebepsiz iktisap davası açması gerektiği düşüncesiyle yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir. SONUÇ : Yukarıda bir numaralı bentde açıklanan nedenlerle davacı vekilinin davalı ....Ltd. Şti. ne yönelik sair, diğer davalı ...-Der Ltd. Şti.ne müteveccih tüm temyiz itirazlarının reddiyle bu son davalı hakkındaki hükmün (ONANMASINA), iki numaralı bentde gösterilen sebeplerle kararın davalı...Ltd. Şti. hakkındaki bölümünün davacı yararına (BOZULMASINA), 6500 lira duruşma vekillik ücretinin davalı....Ltd. Şti. nden alınarak davacıya verilmesine, ve ayrıca 65000 lira duruşma vekillik ücretinin davacıdan alınarak....-Der Ltd. Şti. ne verilmesine, ödediği temyiz peşin harcının isteği halinde temyiz edene iadesine, 5.7.1984 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.