Yapı 17/12/2009 tarihinden önce yapılmış olsa bile para cezası verilebileceği yönünde...



T.C DANIŞTAY
14.Daire
Esas: 2014 / 5609
Karar: 2016 / 1610
Karar Tarihi: 09.03.2016

ÖZET: Uyuşmazlık konusu olayda; ............ tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edilen dava konusu ilaveler, yasaların yürürlük tarihi olan ............. tarihinden önce yapılmış olsa dahi, söz konusu aykırılıkların süregelen nitelikte olduğu ve halen devam ettiği hususu sabit olduğundan, bu aykırılıkların tespit tarihi olan ................. tarihi itibariyle de sözkonusu aykırılıklara ilişkin cezai yaptırımların yürürlükte bulunduğu açık olduğundan, imar Kanunu'nun ............ tarihinde yürürlüğe giren değişik 42. maddesi uyarınca bu tarihten sonra yapılan tespite dayanarak verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
(3194 S. K. m. 42)

İstemin Özeti: İzmir 1. İdare Mahkemesinin 22/04/2014 günlü; E:2013/1080, K:2014/569 sayılı kararının usul ve yasaya uygun olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Davalının Savunmasının Özeti: Savunma verilmemiştir.

Davacının Savunmasının Özeti: Davalının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: Salih Kahveci

Düşüncesi: Temyize konu İdare Mahkemesi kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının onanması, para cezasına ilişkin kısmının ise bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Ondördüncü Dairesince işin gereği görüşüldü:

Dava; İzmir İli, Konak ilçesi, 803 ada, 11 sayılı parsel üzerinde bulunan binanın çatısına kurulan baz istasyonunun ruhsatsız olduğundan bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca mühürlenmesine ilişkin 29.03.2013 günlü 2013-13 sayılı yapı tatil tutanağı ile aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca idari para cezası verilmesine ilişkin 25.04.2013 günlü, 765 sayılı Buca Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle açılmış, idare Mahkemesince; yapıda idare elemanlarınca yapılan denetimde ruhsatsız olarak baz istasyonu anteni ve güç ünitesi kurulduğunun tespiti üzerine yapı tatil tutanağı düzenlenerek yapının mühürlendiği, imalatın 3194 sayılı Kanun kapsamında ruhsata tabi olmasına karşın, ruhsat alınmaksızın inşa edilmiş olduğu sabit olduğundan mühürleme işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı, diğer yandan; para cezasına konu baz istasyonunun 5490 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 17.12.2009 tarihinden önce yapıldığı tespit edilen imalatlar nedeniyle 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin yeni halinin uygulanmasına olanak bulunmadığı, bu nedenle; davacı adına idari para cezası verilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, davanın mühürlemeye ilişkin yapı tatil tutanağı yönünden reddine, para cezası verilmesine ilişkin işlemin ise iptaline karar verilmiş, bu karar davalı ve davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Temyize konu İdare Mahkemesi kararının; yapı tatil tutanağına ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. Maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.

Kararın; idari para cezasına ilişkin kısmına gelince;

3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesinde; bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumunun tespit edileceği hükmüne yer verilmiştir.

3194 sayılı imar Kanunu'nun 42. maddesinin 5940 sayılı Kanun ile değiştirilmeden önceki halinde; ruhsat alınmadan veya ruhsat ve eklerine veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine ve müteahhidine, istisnalar dışında özel parselasyon ile hisse karşılığı belirli bir yer satan ve alana 500.000 TL'den 25.000.000 liraya kadar para cezası verileceği hüküm altına alınmış iken; maddede yer alan; "...500.000-TL'den 25.000.000 liraya kadar para cezası verilir" hükmünün Anayasaya aykırı olduğu savıyla, iptali istemiyle itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurulması üzerine, Anayasa Mahkemesi'nin 17/04/2008 günlü, E:2005/5, K:2008/93 sayılı kararıyla; idari makamların, yasanın belirlediği sınırlar arasında cezanın takdirinde esas alacakları objektif ölçütlerin yasada gösterilmediği, yasayla imar para cezasının alt ve üst sınırlarının gösterildiği, bu alan içerisinde cezayı uygulama yetkisinin idareye bırakıldığı, idarelerin hangi ölçütleri esas alacakları, belirgin ve somut olarak yasada yer almadığı, yasa kuralının bu anlamda belirgin ve öngörülebilir olmadığı, alt ve üst sınır arasında idareye bırakılan takdir alanının geniş, sınırsız ve ölçüsüz olduğu, cezanın belirlenmesinin alt ve üst sınır arasında elli kat gibi makul ve ölçülü olmayan şekilde genişliği, uygulamada, yorum ve değerlendirme farklılıklarına dayalı olarak eşitsizliğe, haksızlığa ve keyfiliğe yol açabilecek nitelikte olduğu, cezanın yasada gösterilen sınırlar arasında idarece belirlenmesinde, yapının; taşkın, heyelan, kaya düşmesi gibi afet alanlarında bulunan, sıhhi ve jeolojik mahsurları olan veya bunlar gibi tehlikeli durumlar göstermesi nedeniyle imar planlarına veya ilgili idarelerce hazırlanmış, onaylanmış raporlara göre yapılması yasak olan alanlara, imar planlarında umumi hizmet alanlarına, kamu tesis alanlarına ve yapı sahibine ait olmayan alanlara yapılması, hangi amaçla yapıldığı, büyüklüğü ve konut, ticari, sanayi, otel, akaryakıt istasyonu gibi niteliği, fen ve sağlık kurallarına aykırılık taşıması; içinde oturacak veya çalışacak kişiler için tehlike oluşturması, çevresinde ya da aynı bölgede emsal yapılar için uygulanan imar para cezaları; kente ve çevreye etkisi, bitmiş ve kullanılır durumda olması gibi ölçütlere yer verilmediği, hukuk kurallarının, yargının yorumuna ihtiyaç göstermeyecek ve uygulayıcılar tarafından anlaşılabilecek şekilde açık ve belirgin, uygulayıcılara güvence vermek zorunda olduğu, itiraz konusu kuralın bu nedenlerle Anayasanın 2. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi'nin iptal gerekçeleri göz önünde bulundurulmak suretiyle yeniden düzenlenen ve 17.12.2009 tarihinde yürürlüğe giren 5940 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile değiştirilen "İdari Müeyyideler" başlıklı 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyidelerin uygulanacağı, 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda aktarılan Kanun hükümlerinin incelenmesinden; ruhsatsız, ruhsata veya imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş bir yapı hakkında, imar mevzuatı uyarınca işlem tesis edilebilmesi için, öncelikle ilgili idarece inşaatın durumunun bir tutanak ile tesbit edilmesinin gerektiği, tutanak tarihi itibariyle ruhsatsız veya ruhsata aykırı inşaat, idarenin bilgisine girdiğinden, yasada öngörülen sürecin tesbit ile birlikte işlemeye başlayacağı anlaşılmaktadır.

Öte yandan; 17/12/2009 tarihinde yürürlüğe giren 5940 sayılı Kanun'un 2. maddesiyle yeniden düzenlenen, 3194 sayılı imar Kanunu'nun 42. maddesinde; "... imar mevzuatınca aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tesbit edildiği tarihten itibaren..." şeklinde bir düzenlemeye yer verilmek suretiyle, idari müeyyidelerin uygulama süreci, imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tesbit edildiği tarihten itibaren başlayan bir süreç olarak kabul edilmek suretiyle, usul ve esaslar belirlenmiştir.

Ayrıca; gerek 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin eski halinde, gerekse; 17/12/2009 tarihinde yürürlüğe giren 5940 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile değişik 42. maddesinde; ruhsat alınmadan veya ruhsat ve eklerine aykırı ya da imar mevzuatına aykırı olarak yapı yapılması durumunda para cezası verileceği hüküm altına alınmış, başka bir anlatımla; hiçbir zaman eylem suç olmaktan çıkarılmamış, sadece bu suça verilecek cezanın niteliği ve miktarında değişiklik yapılmıştır.

Dosyanın incelenmesinden; İzmir ili, Konak İlçesi, 803 ada, 11 parsel sayılı taşınmazdaki yapıda; ruhsatsız olarak baz istasyonu güç ünitesi ve anteni yapıldığının 29.03.2013 tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edildiği, bu tespit üzerine, dava konusu encümen kararıyla, davacı adına para cezası verilmesine karar verildiği, bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İdari para cezaları; idarenin, hukuk kurallarına aykırı bazı davranışlara bir yargı kararına gerek olmaksızın yasaların açıkça verdiği yetkiye dayanarak, idare hukukuna özgü yöntemlerle doğrudan doğruya bir işlem ile uyguladığı cezalar olarak tanımlanmış bulunmaktadır.

3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinde yer alan; "... 500.000 TL'dan 25.000.000 liraya kadar para cezası verilir" hükmünün Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmesi sonrasında oluşan durumu, imar Kanunu’nun getirdiği düzeni bozucu ihlalleri koruyan bir durum olarak telakki etmeye olanak bulunmadığı gibi, kişilerin bu durumu kendi lehlerine kullanmasına da imkan bulunmamaktadır. Aksi durumun; suçların cezasız kalması sonucunu doğuracak olması nedeniyle, hiçbir hukuk düşüncesinde kabul görmeyeceği açıktır.

Uyuşmazlık konusu olayda; 09.01.2013 tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edilen dava konusu ilaveler, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5940 sayılı Kanunun 2. maddesi ile değiştirilen 42. maddesinin yürürlük tarihi olan 17/12/2009 tarihinden önce yapılmış olsa dahi, söz konusu aykırılıkların süregelen nitelikte olduğu ve halen devam ettiği hususu sabit olduğundan, bu aykırılıkların tespit tarihi olan 09.01.2013 tarihi itibariyle de sözkonusu aykırılıklara ilişkin cezai yaptırımların yürürlükte bulunduğu açık olduğundan, imar Kanunu'nun 17/12/2009 tarihinde yürürlüğe giren değişik 42. maddesi uyarınca bu tarihten sonra yapılan tespite dayanarak verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Bu durumda, İdare Mahkemesi'nce uyuşmazlığın para cezasına ilişkin kısmının esasının incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yukarıda belirtilen gerekçeyle iptali yolunda verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, İzmir 1. İdare Mahkemesinin 22/04/2014 günlü; E:2013/1080, K:2014/569 sayılı kararının yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının ONANMASINA, para cezasına ilişkin kısmının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 09.03.2016 gününde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)