AKP'nin talebi üzerine hazırlanan anayasa taslağının eğitimle ilgili bölümünde öğrencilerin üniversitede türbanla öğrenim görebilmesine imkân sağlayan alternatif önerilere yer verildi


Gökçer Tahincioğlu


AKP'nin talebi üzerine, Prof. Dr. Ergun Özbudun ve Bilkent Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından hazırlanan yeni anayasa taslağı aynen yaşama geçerse, türbanlı öğrenciler de üniversitelerde öğrenim görebilecek. Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) aykırı yasaları iptal yetkisine sahip olacak. Cumhurbaşkanlarının milletvekili dokunulmazlığına sahip oldukları açıkça anayasada belirtilecek.
AKP hukukçularının değerlendirmeye aldığı taslakta yer alan düzenlemelerden bazıları şöyle:

Türban için öneriler

Taslakta "türban" konusunda, "hizmet alan-hizmet veren" ayrımı gözetildi. Eğitim ve öğretim ile ilgili bölümde, "Kimse kılık kıyafeti nedeniyle eğitim hakkından alıkonamaz", "Üniversitelerde kılık kıyafet serbesttir" gibi, öğrencilerin türbanla öğrenim görebilmesine imkân sağlayan alternatif önerilere yer verildi. Ancak taslaktaki laiklikle ilgili düzenlemeler, üniversiteler dışında türbanın farklı alanlarda kullanımına imkân tanımayacak. Kamu görevlileri hiçbir koşulda türban takamayacak. Özbudun, türban serbestisinin laiklik ilkesine aykırılık oluşturmayacağını vurguladı.

Dokunulmazlığa düzeltme

Mevcut Anayasa'da, cumhurbaşkanı dokunulmazlığının bulunup bulunmadığına yönelik bir hüküm yer almıyor. Bu nedenle seçilmesi halinde Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün, hakkındaki Kayıp Trilyon davasından yargılanıp yargılanmayacağı tartışılıyor. ANKA'nın haberine göre taslakta, "Cumhurbaşkanlarının da milletvekili gibi dokunulmazlığının bulunduğu"na ilişkin hüküm yer alıyor. Bu hüküm, taslağın yürürlüğe girmesi halinde Gül'ün yargılanma ihtimalinin ortadan kalkacağı şeklinde yorumlandı. Ancak aynı taslakta, milletvekili dokunulmazlığı da sınırlandırılıyor. Milletvekillerinin zimmet, irtikap, sahtecilik gibi suçlardan yargılanabileceği hükmü yer alıyor. Bu nedenle "sahtecilik" ile suçlanan Gül'ün, taslak yürürlüğe girse bile yargılanmasının söz konusu olabileceği belirtiliyor.

Yetkilere kısıtlama

Cumhurbaşkanı sadece üçlü kararnamelerin gerektiği atamalarda söz sahibi olacak. YÖK Başkanı'nı, YÖK, Danıştay, Anayasa Mahkemesi, HSYK üyelerini ve rektörleri atama yetkisi kalkacak. YÖK Başkanı'nı rektörler, Yargıtay Başsavcısı'nı Yargıtay üyeleri seçecek.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun üye sayısı 9'dan 17'ye yükselecek. 17 üyeden 5'ini TBMM, 11'ini yargı organları seçecek. Adalet Bakanlığı müsteşarı kurulun doğal üyesi olacak. Adalet Bakanı da artık kurulda yer alamayacak.
Kadın, yaşlı ve çocuklar için çıkarılacak pozitif ayrımcılık içeren düzenlemelerin Anayasa'nın eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmayacağı hükmü yer alıyor.
Yetkisi daraltılan cumhurbaşkanının kamu otoritesini denetleyemeyeceği gerekçesiyle Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu, kuruluşu antidemokratik olarak nitelendirilen Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ortadan kaldırılacak.
Atatürk milliyetçiliği, laiklik, cumhuriyetçilik, devletin üniter bütünlüğü gibi kavramlara taslakta önem verildi. Ancak, ekonomide devletçilik ilkesi, fiilen uygulanmadığından taslakta yer almadı.

AİHS devrimi

Anayasa Mahkemesi, yasaların sadece Anayasa'ya değil, AİHS'ye uygunluğunu da denetleyecek. Anayasa'nın 90. maddesinde yapılan değişiklikle, yasalarla uluslararası sözleşmelerin çelişmesi halinde sözleşmelerin uygulanacağı düzenlemesi getirilmiş ancak mahkemelerin bu hükmü uygulamamaları eleştiri konusu olmuştu. Uygulama birliği sağlanması için Anayasa Mahkemesi'ne, AİHS'ye aykırı yasaları iptal yetkisi tanındı.
Vatandaşlık konusunda, 1924 Anayasası'ndaki "Türkiye ahalisine vatandaşlık bakımından Türk denir" ifadesine benzer bir tanım getirilecek.



Kürtçeye yeşil ışık

Taslakta resmi dil olan Türkçenin aynı zamanda eğitim ve öğretim dili olduğu belirtilirken, "Türkçeden başka dillerde eğitim demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak kanunla düzenlenir" ifadesine de yer verildi. Böylece, yapılacak kanunlarla Kürtçe başta olmak üzere farklı dillerde seçmeli dil eğitimi verilebilmesinin yolu açılıyor. Taslaktaki diğer düzenlemeler, Kürtçe propaganda yasağı ile Kürtçenin radyo ve televizyonlarda kullanım sürelerine ilişkin sınırlandırmaları da kaldıracak.


2B de taslakta

Orman vasfını yitirmiş arazilerin satışına yönelik, kamuoyunda 2B olarak bilinen anayasa değişikliği de taslağa girdi. Bu arazilerin satışına imkân tanınacak. Mevcut Anayasa'da 1981'den önce orman vasfını yitiren arazilerin satılabileceği düzenlemesi yer alıyor. Taslakta, bu süre kaldırılacak, yerine konulacak süre sınırlamasını AKP belirleyecek. Taslakta, ormanların korunması ve yakılan ormanların yerine yeni alanların oluşturulması düzenlemeleri de güçlendiriliyor.


Atatürkçülük tartışması

Özbudun, taslakta Atatürk ilke ve inkılaplarına, Atatürk'ün çağdaşlaşma hedeflerine en az mevcut Anayasa'da olduğu kadar yer verildiğini, bu konuda mevcut Anayasa'dan geriye gidilmesinin söz konusu olamayacağını vurguladı. Taslakta, Anayasa'nın başlangıç bölümü kısaltılarak sadeleştirildi. Bu bölümdeki "Türk varlığı", "Türk milli menfaatleri" gibi ifadeler, muğlak olduğu gerekçesiyle metinden çıkarıldı. Ancak, Atatürk ilkeleri ve inkılaplarına yönelik ifadeler korundu. Taslağın milletvekili ve cumhurbaşkanlığı yemini bölümlerinde de Atatürk'le ilgili ifadelere yer verildi.