Kırmızı şarapla gelen sağlık

Şimdiye kadar bir gurmeliğe özenmediğimiz kalmıştı. Ama son Petrus hikayeleri karşısında kendimizi yine tutamıyoruz işte. Devlet adamlarının sağlık için içtiği iksire 3 bin dolar vermeleri yüzünden maruz kaldıkları suçlamalar tüm gazete köşelerini süsleyince ne denli haklı olduklarını savunmak yine bize kaldı. Ne demişler içeceksen kırmızı şarap iç… Hele hele Petrus kasabasının Merlot üzümlerinin şırası zemzemle eşdeğer.

Bu haftada kırmızı şarabın sırlarına değinmek ve ünlü Fransız paradoksunun öyküsünü anlatmak istiyoruz sizlere.

Ülkemizde son yıllarda yaygınlaşan kırmızı şarap, tarihi 6 bin yıl öncelere kadar uzanan önemli sosyo-kültürel motiflerden biri.

Sağlık yönünden anlamı ise nispeten yakın tarihlerde keşfedildi.

1819 yılında İrlandalı doktor Samuel Black kalp krizi konusunda çalışmalar yaparken, ülkeler arasında Fransızlar lehine belirgin bir fark saptamıştı. 1995 yılında Danimarkalı araştırıcılar günde 3-5 kadeh şarap içenlerde kalp krizine bağlı ölümlerin yarı yarıya azaldığını ispat ettiler.

Ortada çözülmesi zor bir açmaz vardı. Amerikalılar ve Fransızlar çok fazla yağ ve şeker tüketiyordu. Ancak Fransız’ların kalple ilgili sorunları belirgin olarak daha az oluyordu. Detaylar araştırılınca farkın kırmızı şarap olduğu saptandı.

Genellikle Fransızlardan pek hoşlanmayan Amerikalılar bu önemli bulguya Fransızlara uygun karmaşıklıkta bir isim verdiler: ‘Fransız paradoksu’

Amerikalılar uzun yaşamanın sırrını bulmuşlardı. Hemen Sağlık Bakanlığı bünyesinde üç birimden oluşan bir komisyon kuruldu: ‘Besin Güvenliği’, ‘Sağlık ve Şarap’ ve ‘Şarap Tüketiminin Sosyal Etkileri’ araştırma grupları. Bu birimler gece gündüz çalışarak konuyu araştırdılar. Gerçekten de kırmızı şarap kararında ve sadece yemeklerde içilirse yararlı oluyordu.

Bu komisyon periyodik olarak her üç ayda bir raporlar yayınlıyor. 2000 yılı raporlarında kırmızı şarabın koroner kalp hastalıkları riskini azalttığı, kanserden koruyucu etkisi olduğu, şeker hastalığının kontrolünde oldukça yararlı bulunduğu, kadınlarda kemik erimesine (osteoporoz) iyi geldiği, Alzheimer ve yaşlılığa bağlı gelişen bunamayı önleyici etkileri olduğu yazmakta. Amerikan Federal Sağlık Dairesi iki yıl önce kanun hükmünde kararname önerisi vererek kırmızı şarap şişelerin üstüne ‘sağlığa yararlıdır’ yazdıralım bile dedi. Gelin görün ki ülkemizde hiç böyle komisyonlar oluşturulmaz ve sevgili doktorunuza hiç böyle görevler için teklif gelmez.

Amerika’da kırmızı şarap içen ve içmeyen 90150 denek arasında 5 yıllık bir süre içinde yapılan izlemde ölüm oranlarındaki azalmanın; ayda 1-4 defa içenlerde %15, haftada 2-6 kez içenlerde %32, günde iki bardak içenlerde ise %16 lara vardığı görüldü.

Peki gelelim gerçeklere. Yani kırmızı şarap neden yararlı?

Kırmızı şarapta fenol asitleri, resveratrol, catechin, epicatechin ve proanthocyanidin gibi maddeler bulundu. Fenol kökenli maddelerin antioksidan özellikleri olduğu; resveratrol, catechin gibi maddelerin ise nitrik asit oluşumunu arttırarak kan akışkanlığını düzenleyici ve tümör gelişimini önleyici etki gösterdiği bildirildi.

Yani şarap vücutta çeşitli reaksiyonlarda ortaya çıkan zararlı maddeleri yok eden anti-maddeler içeriyor, kanı sulandırıyor, damarlar içinde tıkayıcı maddelerin birikimini önlüyor, kanser hücrelerinin büyümesini durduruyor. Kırmızı şarap içerdiği maddeler nedeniyle aynı zamanda çok iyi bir yatıştırıcı ilaç. Stresinizi alıp götürüyor.

Antifibrotik özelliğiyle de siroza yol açabilecek en düşük riskli alkollü içecek. İçilmesi önerilen en uygun miktar günde 200-400 ml. (1-2 kadeh) Litresinde 1800-3000 mg. antioksidan taşıyor.

Kırmızı şarabın insanlar için zararlı tek yan etkisi olarak baş ağrısı gösteriliyor. Özellikle migreni olanlarda önerilmiyor.

Vurgulanması gereken son nokta sağlığa yararlı diye bir tür ilaç olarak şarabın asla önerilemeyeceği. Yani hiç niyetiniz yokken sadece sağlıklı olmak için şarap içmek zorunda değilsiniz. Ancak alkollü içecekler arasında bir tercih yapılması gerekiyorsa kırmızı şarabın ilk sırada yer alması zararı en aza indirgiyor. Elbette ölçülü olmak koşuluyla.
--------------------------------------------------------------------------------
Dr. Serdar Günaydın - 05 Temmuz 2003, Cumartesi Hürriyet