Mesajı Okuyun
Old 27-02-2009, 18:02   #2
Av.Yahya Demirel

 
Varsayılan

Sayın Meslektaşım,
Yargıtay, TTK 638. maddesinin çekler için de uygulanabileceğini kabul etmektedir.
Aşağıda sunucağım HGK kararında cirantanın bu talebini nasıl kullanacağını açıklamıştır. Ancak, mezkur karar 1990 tarihli olduğundan Yargıtay'ın şu anki görüşü ile ilgili kararları da taramanızı tavsiye ederim.


MADDE 638 - Poliçe bedelini ödemiş olan kimse kendisinden önce gelen borçlulardan:
1. Ödemiş olduğu meblâğın tamamını;
2. Ödeme tarihinden itibaren bu meblâğın yüzde on hesabiyle fazini;
3. Yaptığı masrafları;
4. Poliçe bedelinin binde ikisini aşmamak üzere komüsyon ücretini; İstiyebilir.



T.C.
YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU
E. 1990/12-579, K. 1990/658, T. 26.12.1990


• ALACAK DAVASI ( Çekin Karşılıksız Çıkması )
• ÇEK ( Süresinde Bankaya İbraz Edilmesi )
• SÜRESİNDE BANKAYA İBRAZ EDİLEN ÇEK ( Bedelini Ödeyerek Alan Cirantanın Takip Hakkının Mevcut Olması )
• CİRANTANIN TAKİP HAKKI ( Süresinde Bankaya İbraz Edilen Çekin Bedelinin Ödenerek Alınması )
• ÖDEMENİN MAKBUZA BAĞLANMASI ( Cirantanın Takip Hakkının Mevcut Olması )
• ÇEK TAZMİNATI ( Cirantanın İsteyememesi )
6762/m.638,639,730
2004/m.16
ÖZET : Süresinde bankaya ibraz edilen çeki daha sonra bedelini ödeyerek alan cirantanın takip hakkı mevcuttur. Bu ödemeyi makbuza bağlamış olması ona bu hakkı tanır. ancak ttk.'nun.638. Maddesinde sayılanlar dışında bu meyanda % 10 çek tazminatı istenemez.

DAVA : Taraflar arasındaki "icra işleminden şikayet" dolayısıyla yapılan yargılama sonunda; İzmir 3. İcra Hakimliğince şikayetin reddine dair verilen 26.12.1989 gün ve 1229-1358 sayılı kararın incelenmesi davacı ( borçlu ) vekili tarafından istenilmesi üzerine; Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 16.6.1989 gün ve 1989/653-9091 sayılı ilamı: ( ..Takip dayanağı çekin lehtarı Hikmet tarafından İzzet'e ciro edildiği, bu kişi tarafından bankaya ibraz edildiği, şu suretle takip yapan Hikmet'in yetkili hamil olmadığı düşünülmeden İİK.nun 170/A maddesi nazara alınmadan itirazın reddolunması isabetsiz olduğu gibi, kabul şekline göre de kıymetli evrakın ciro ve teslim suretiyle tedavül edeceği, haricen düzenlenen belgenin takip yapanı yetkili hamil kılmayacağı ve ayrıca 3167 sayılı Kanunun 8. maddesinde yazılı düzeltme hakkı ile ilgili olan tazminatın icra takibinde istenemeyeceği düşünülmeden itirazın reddi isabetsizdir... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Özel Daire ile icra tetkik mercii arasındaki uyuşmazlık, takip konusu kambiyo senedinin çekin keşidecisi borçlu hakkında kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapan alacaklının yetkili meşru hamil olup olmadığı, icra takibinde karşılıksız çek tazminatı istenip istenemeyeceği, noktalarında toplanmaktadır.

1. Gerçekten kambiyo senedinin yetkili hamili olmayan kişi, kambiyo senetlerine mahsus özel yolla icra takibi yapamaz. İcra müdürü, buna rağmen borçluya kambiyo senetlerine mahsus özel ödeme emri 163 örnek nolu gönderirse, borçlu takip alacaklısının kambiyo senedinin yetkili hamili olmadığını ileri sürerek beş gün içinde icra tetkik merciine şikayet yoluna başvurabilir İİK. m. 170 icra müdürü, bu nedeni alacaklının takip talebinde bulunduğu zaman re'sen incelemek, ödeme emri tebliğinden imtina etmek yetkisini haiz olduğu için, bu hususta yaptığı yanlış muameleye karşı itiraz değil, şikayet söz konusu olabilir.

İnceleme konusu olayda 23.9.1988 keşide tarihli çek borçlu tarafından alacaklı lehine keşide edilmiş, lehtar Hikmet çeki İzzet'e ciro etmiş; İzzet tarafından çek yasal süresi içinde muhatap banka T. Bankası İzmir Şubesi ya ibraz edilmiş, ancak bankaca çekin arasına karşılığı olmadığı meşruatı verilmiş ve ödeme yapılmamıştır. Bu nedenle İzzet de çek bedelini cirantasından aldığına dair ibraname ile birlikte çeki Hikmet'e iade etmiştir. Hal böyle olduğuna göre, keşideci borçlu hakkında icra takibi yapan alacaklı Hikmet, kambiyo senedinin çekin bedelini ödemiş olan ciranta durumundadır. Kambiyo senedinden dolayı taahhüt altına giripte senedin bedelini ödeyen herkes ödediği şahsa halef olur ve sırada kendinden önce gelen borçlulara müracaat hakkını elde eder. Türk Ticaret Kanunun 730/13. maddesi uyarınca poliçenin ödenmesi halinde müracaat hakkına ve poliçe, protesto makbuzunun kendisine verilmesini istemek hakkına dair 638 ve 639. maddelerinin çekler hakkında da uygulanması gerekmektedir. 639. maddeye göre de, senet hamiline çek bedelini ödeyen ve onun cirantası olan alacaklı, takibe konu olan çek ile doldurulacak bir makbuzun kendisine verilmesini istemek hakkını haizdir. Alacaklı da, bu yolu takip etmiş ve kambiyo senedinin bedelini ödemiş olmakla, keşideciye karşı yaptığı takiple çekin yetkili hamilidir. Çek yasal süresi içinde muhatap bankaya ibraz edildiğinden dolayı da alacaklının kambiyo içinde muhatap bankaya ibraz edildiğinden dolayı da alacaklının kambiyo senetlerine mahsus özel yolla takip hakkı mevcuttur. Nitekim aynı takip dolayısıyla imza inkarında bulunan borçlunun itirazının kaldırılmasına, ait İzmir 6. İcra Tetkik Mercii kararına borçlunun yönelttiği temyiz itirazları, 12. Hukuk Dairesinin 24.11.1989 gün ve 5204/14432 sayılı ilamı ile reddedilmiş ve Daire kararında ( ..çekin arka yüzünün incelenmesi sonucu yetkili hamil sıfatına yönelik itirazda yerinde görülmemiştir ) denilmek suretiyle takip alacaklısının yetkili hamil olduğu kabul edilmiştir.

Hal böyle olunca açıklanan bu maddi ve hukuki esaslar karşısında, takip alacaklısının yetkili hamil olmadığına ilişkin borçlunun şikayetinin reddedilmiş olması usül ve yasaya uygun bulunduğundan mercice verilen direnme kararının bu kısmı onanmalıdır.

2. Çekler hakkında da uygulanması gerektiği yukarıda açıklanan Türk Ticaret Kanununun 638. maddesinde çek bedelini ödeyen kimsenin kendinden önce gelen borçlulardan senet bedeli dışında neleri talep edebileceği sınırlı olarak gösterilmiştir. Buna göre madde kapsamı dışında kalan ve 3167 sayılı Kanunun 8. maddesinde yazılı düzeltme hakkıyla ilgili % 10 karşılıksız çek tazminatının icra takibinde istenemeyeceği kuşkusuzdur. O halde Hukuk Genel kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararının bu kısmına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi yasaya aykırıdır. Bu nedenle sınırlı olarak direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Yukarıda 1. bendde açıklanan nedenlerden ötürü merci direnme kararının takip alacaklısı davacının yetkili hamil olduğuna ilişkin kısmının ONANMASINA oyçokluğuyla 2. bendde gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA 26.12.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Kombiyo senedini kendinden sonra ciro ile hamil olanlara ödeyen lehtar veya öndeki ciranta ödeme esnasında makbuz almak zorundadır ( T.T.K. 639 ). Ödeyen lehtar veya öndeki cirantanın kendinden öncekilere veya keşideciye müracaat hakkı ( T.T.K. 637 ) yanlızca kambiyo senedine dayanmaz, kendinden sonraki hamil veya cirantalardan aldığı makbuza dayanır. Böyle olunca İİK.nun 167 ve müteakip maddeleri uyarınca kambiyo senetlerine mahsus özel yolla takip yapamaz. İcra Tetkik Mercii bu yönü resen gözönünde tutmak zorundadır ( İİK. 170/a ). Takip bu sebeple iptal edilmelidir. Karar bu değişik gerekçe ile bozulmalıdır.


Saygılarımla.