CÜBBENİN HANGİ HALLERDE GİYİLEBİLECEĞİNE İLİŞKİN TARTIŞMALAR:

(78 kuşağının çok önemli değerli düşün adamları hukukçu dostlarım Sevgili Aydın ve Sevgili Kanbakan a ayrıntılı yanıt hakkımı saklı tutuyorum.)

Asıl tartışılan, Evresel ve Ulusal yargılamada hukuk ve ceza davalarında değişen koşullarda avukatların cübbe giyip giyemeyecekleri tartışılmaktadır. Tartışmanın kaynağı avukatların hukuk davalarında taraf asillerden biri olması durumunda, ceza davalarında da aynı biçimde sanıklardan biri olmalarından kaynaklanmaktadır.

Hukuk davalarında avukatların tek başlarına davacı veya davalı asil olarak duruşmalara girmeleri halinde Resmi Kılık Yönergesi 7. Madde gereği cübbe giymemeleri gerekir. Ancak Resmi Kılık Yönergesi ve Meslek Kuralları gereği davacı veya davalı avukat diğer davalı veya davacılardan birisinin vekili olsa bile hukuk davalarında da cübbe giymemelidir.

Ceza davasında avukat sanık veya müdafii olması durumunda Resmi Kılık Yönergesi 7. Madde gereği cübbe giyemeyecektir. Ceza davalarında avukat diğer müdafii veya diğer sanıklarla birlikte ceza mahkemesinde yargılanmakta ise Resmi Kılık Yönergesi 7. Madde son fıkra gereği cübbe giyemeyeceklerdir. Özellikle bu belirleme ceza davalarında her ne olursa olsun avukatların cübbeli olarak yargılamada taraf görünmemesi düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Ceza davasında avukatın hiçbir biçimde cübbe giymemesindeki başka bir prensip avukatlık taraf olmayı gerektiren mahkemenin ayrılmaz bir bütünü olarak değerlendirilmelidir. Bu durumda her ne olursa olsun yargının ayrılmaz parçası avukat, taraf olarak bulunduğu yargılamada cübbe giymemelidir. Savunma mesleğini yargının bir parçası olarak gören görüşün doğal sonucu olarak bir avukatın müşteki olarak ve müştekilerden birinin vekili olma durumunda dahi yargılama esnasında cübbe giymemesi gerekmektedir.

Başka bir ifade ile yargılamada her dava kendi içerisinde bir bütündür. Bu davalardan birinde avukat eğer taraf olarak yer almış ise meslek kurallarının sır saklamak, menfaatleri çatışanların vekili olmama, mesleğin itibarını koruma, mesleki çalışmalarında avukat bağımsızlığını koruma ilkelerinin gereği asil olarak taraf olduğu bir davada diğer taraflardan birinin vekili olarak bulunsa dahi cübbe giymemelidir.

İzmir Basın Mahkemesinin 25.08.1970 tarih ve 1970/4 esas ta kayıtlı dosya da mahkeme Türkiye Barolar Birliği’nden gelen görüş çerçevesinde sanık ve avukat sıfatıyla bulunan kişinin duruşmalarda cübbe giymemesine karar vermiştir.

Cübbe, savunma mesleğinde mesleğin duruşmalarda ifası sırasında meslek ile özdeşleşen bir giysidir, simgedir. Meslektaşların geleneği binlerce yıllık geçmişe dayanan bu meslek giysisine gerekli özeni göstermeleri, adliyeler dışında temsil görevlerinin olmadığı gereksiz zaman ve koşullarda meslek giysisini giymemeleri, mahkemelere gidip gelirken cübbeyi omuza atmamaları, kolda sallamamaları yargıya ve yargının ayrılmaz parçası savunma mesleğine gösterilen saygının bir gereği olmalıdır.

Avukatlar meslek giysilerine gösterecekleri özen ve duyarlılığı aynı şekilde yargının diğer unsurları olan yargıç ve savcılardan istemek hakkına sahiptirler. Avukatların meslek giysileri cübbeye gösterecekleri duyarlılık bir sorumluluk ve zorunluluk olduğu kadar, bu duyarlılığı yargıç ve savcılardan beklemek ve istemeleri de bir sorumluluk ve zorunluluktur. Bu düşünceden hareketle yargılamanın diğer ayrılmaz unsurları Hakim ve Savcıların Resmi Kıyafet Yönetmeliği yazımıza dahil edilmiştir.

Cübbeye ilişkin araştırmaların devam ettiği günlerde, bir meslektaşımıza yapılan saldırı nedeniyle diğer meslektaşlarımız ile birlikte ağır ceza mahkemesine müdahil vekilleri olarak yer aldık. Duruşma başladığı esnada kıdemsiz yargıcın cübbesinin olmadığını gördük. Meslek ustalarımız ile bu hususu tespit edip devam eden yargılamada müdahalenin zamanını kolladığımız esnada, duruşma savcısı yargıcı bir pusula ile uyardı ve yargıç belki de yaptığı hatanın bilinciyle hafifçe gülümseyerek oturduğu sandalyenin arkasında bulunan cübbesini giydi.

Yargının ayrılmaz parçası olarak, savunmanların mesleki giysilerini araştırırken, yargıç ve savcılarında mesleki giysileri, cübbeye ilişkin düzenlemelerinin de aktarılması gerektiğini düşündüm. 31 Mart 1998 günü Mevzuat Bülteninde yayınlanan yönetmelik aşağıya çıkartılmıştır.

HAKİM ve SAVCILARIN RESMİ KIYAFET YÖNETMELİĞİ:

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak
Amaç
Madde 1-Bu Yönetmelik, adli ve idari yargıda görevli hakim ve savcıların giymeye mecbur oldukları resmi kıyafete ilişkin esas ve usulleri belirler.
Kapsam
Madde 2-Bu Yönetmelik, 2797sayılı Yargıtay Kanununun 66. maddesi ile 2575 sayılı Danıştay Kanununun 94.maddesi dışında kalan hakim ve savcıları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3-Bu Yönetmelik, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununun 112.maddesine göre düzenlenmiştir.
İKİNCİ BÖLÜM
Cübbeler
Cübbelerin Şekli
Madde 4-Hakim ve savcıların, resmi kıyafeti siyah parlak kumaştan yapılmış, geniş kollu, düğmesiz cübbedir. Bu cübbelerin yakalarından başlamak üzere ön kısımları ile iki kol ağızlarında ve sert yaka kısmının iç ve dışında,
a) Ceza mahkemelerindeki hakimlerle savcı sınıfında olanlar için kırmızı,
b) Hukuk mahkeme ve mercilerindeki hakimler için yeşil,
c) İdari yargı hakimleri için gri renkli
astar bulunur.
Savcı sınıfından olanlar ayrıca cübbenin ön yüzünde, sağ omuzdan sarı bir düğme ile
başlayıp göğüs orta kısmı hizasında biten ve sarkık bir şekilde duran sarı simden yapılmış geniş örgü kordon takarlar.

Cübbelerin Yakaları
Madde 5-Cübbe yakaları sert ve dik olup üzerine;
a) Adli yargıda mahkeme başkanı ile ağır ceza cumhuriyet başsavcısı, idari yargıda ise bölge idari mahkemesi başkanı unvan ve sıfatını taşıyanlar için tüm yakayı çeviren defne dalı biçiminde sarı sırma ,
b) Adli yargıda diğer hakim ve savcılarla, idari yargıda diğer mahkeme başkanları ve bölge idare mahkemesi üyeleri için yakanın sadece üst ve yan kenarlarına defne dalı biçiminde sarı sırma,
c) İdare ve vergi mahkemeleri üyeleri için yakanın sadece üst kenarına defne dalı biçiminde sarı sırma ,
İşlenir.
Cübbelerin giyileceği zaman ve yerler
Madde 6-Cübbeler duruşmalarda ve adli yıl açılış törenlerinde giyilir. Adalet Bakanlığında görevli hakim ve savcılar adli yıl açılış törenlerinde son görev unvanlarına ait cübbeyi giyebilirler.
Cübbenin Altına Giyilebilecek Kıyafetler
Madde 7-Bu Yönetmelikte yazılı cübbeler, “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmeliğin 5.maddesinde belirtilen kıyafetin üzerine giyilir.
Kullanma Süresi
Madde 8-Cübbelerin kullanılma süresi 5 yıldır. Cübbeler Adalet Bakanlığınca sağlanır