İnsanlar için ortak bir vicdan anlayışı var mıdır sorusu aslında insanlar için ortak doğrular var mıdır ?sorusuna yakın.İnsanlar için ortak doğrular vardır.İnsanlık evriminin yüzyıllardan sonra vardığı Evrensel İnsan Hakları Bildirgesinin biribirinden farklı olsa da özünde tüm değer yargısı sistemlerine aykırı bir tarafı yoktur örneğin.Ya da açık bir haksızlık karşısında sızlayan yeriniz, insanlıktan çıkmadıkça her insada aynı yerdir.Vicdan vardır .Ortak bir vicdan da vardır. Ama bunu test etmek sağlıklı sonuç vermez.Yalan makinasına benzer biçimde başka yeteneklerini kullanarak insanlar bu testten geçebilirler.Türkiyede Bakan tanıdığı olan bu testten geçebilir.Sonra bu işin dershanesi çıkar, parası olan dershaneye gidip testten geçebilir...Vicdan ,kendisiyle yüzleşebilen insanın sesini duyabileceği inceliktedir.Hukuktan da vicdanı çıkarırsanız, bir takım kurallarınız olur ama bu kurallar güç dengelerine hizmet etmek için oluşturulmuş bir dizi meşrulaştırılmış zorbalık olur. Tarihte bir çok farklı ülkenin katliamları meşrulaştıran yasalarını bulabilirsiniz.Malesef bu tür yasaları hemen bugün de bulabilirsiniz. Kara gözlü Lübnanlı çocukların gözyaşı içinizi acıtıyorsa, bu vicdandır.Ve eğer bu gözyaşını engelleyecek hukuki mekanizmalarınız, ulusal ve uluslararası ölçeklerde kurallarınız varsa, hukuk vardır.O gözyaşını tam tersine büyüten artıran sözde kurallarınız varsa o zaman hukuk, zorbalığın ehliyetidir,hukuk değildir.
Dünyayı daha iyi bir yer haline getirme bilinci kaç insanda var?İşte bu,daha rasyonel biçimde test edilebilir hale getirilebilir belki.Hatta teste de gerek yok.Sonuçlar belli.