KANUN NO: 4857
İŞ KANUNU
Kabul Tarihi: 22 Mayıs 2003
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 10 Haziran 2003 - Sayı: 25134



İKİNCİ BÖLÜM

İş Sözleşmesi, Türleri ve Feshi

Tanım ve şekil
MADDE 8.- İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.

Üstad işverene bağımlı olarak, iş görme borcu yüklenmiş kişiye işçi denir.

Çok ayrıntıya girmeye gerek görmeden, işçinin müvekkiliniz şirkete bağımlı olarak iş görmediği anlaşılmakta olup, şirketinizin talep edilen alacak kalemlerinden ötürü iş kanunundan kaynaklanan bir yükümlülüğünün olmadığını düşünüyorum. Kolay gelsin.


T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2008/17096

K. 2008/12749

T. 26.5.2008

• KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI İLE DİĞER İŞÇİLİK ALACAKLARI ( Davalıya Ait İşyerinde Bahşiş Karşılığı Tuvalet Bekçiliği ve Temizliği Yapması - İş Sözleşmesinin Zaman Bağımlılık ve Ücret Unsurlarınnı Gerçekleştiği Kabul Edilerek Davanın Reddi Yerine Esasa Girilerek Uyuşmazlığın Çözümü Gereği )

• İŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI ( Zaman Bağımlılık ve Ücret Unsurunun Zorunlu Olduğu - Davalıya Ait İşyerinde Tuvalet Bekçiliği ve Temizliği Yanında Masa Örtülerini Yıkama Karşılığında Ücret Olarak Bahşiş Alarak Kurulan İlişkinin Hizmet İlişkisi Olduğunun Kabulü Gereği )

• İŞ SÖZLEŞMESİNİN BAĞIMLILIK UNSURU ( Hizmetin İşverenin Gözetim ve Denetimi Altında Yapılmasını İfade Ettiği - İş Hukukunun Yapısı ve Atipik Sözleşmeler Nedeniyle Her Olayın Niteliğinin Gözönünde Bulundurulması Gereği )

• İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÜCRET UNSURU ( İş Hukukunda Ücretin Değişik Şekillerde Hem İşveren Hem de İşveren Dışında Üçüncü Şahıslar Tarafından Ödenebileceği - Üçüncü Kişiler Tarfından Ödenen Bahşişin Bir Çeşit Ücret Olduğu )

• BAHŞİŞ ( İş Hukuku Bakımından Üçücü Kişilerce Ödenen Bir Ücret Olduğu )

4857/m. 8

1475/m. 14

818/m. 313


ÖZET : İş sözleşmesini karakterize eden unsurlar, "zaman", "bağımlılık" ve "ücret" olarak sıralanmaktadır. ücret unsurunun yokluğu durumunda çalışma ya vekalet sözleşmesine, ya da bir sözleşme ilişkisi bulunmaksızın hatır, yardım, dayanışma, arkadaşlık gibi bir nedene dayanmaktadır. Dosya içeriğinden; davacının davalıya ait işyerinde tuvalet bekçiliği ve temizliği işi yanında masa örtülerinin yıkanması işini yaptığı, karşılığında ücret olarak müşterilerden bahşiş aldığı anlaşılmaktadır. İş sözleşmesinin unsurları olan "zaman, bağımlılık ve ücret" koşulları gerçekleşmiştir.

DAVA : Davacı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret , izin ücreti, hafta tatili, genel tatil ve fazla mesai alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, davayı reddetmiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi M.Göçer tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı;davalıya ait lokanta işyerinde 01.10.1988-05.11.2006 tarihleri arası tuvalet bekçiliği ve temizlik işlerini yaptığını, işveren tarafından haksız yere iş sözleşmesinin fesih edildiğini, çalıştığı günden itibaren kendisine hiç ücret ödenmediğini belirterek; kıdem ve ihbar tazminatı ile diğer işçilik alacaklarının tahsilini talep etmiştir.

Davalı;davacı ile aralarında hizmet akdi bulunmadığını, davacının ücret almaksızın işyerinde bulunan tuvaletlerin temizliğini ve bekçiliğini yaptığını, müşteriler tarafından verilen bahşiş adı verilen para ile bu işleri yaptığını, davacının geçimini bu yolla sağladığını, hiçbir alacağının bulunmadığını savunmuştur.

Mahkemece; savunmaya değer verilerek taraflar arasında işçi-işveren ilişkisi bulunmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.

Davacının işyerinde tuvaletlerin temizliğini ve bekçiliğini yaptığı masa örtüsü vb . şeyleri yıkadığı, müşterilerden alınan bahşiş ile hayatını sürdürdüğü konularında bir uyuşmazlık yoktur. 4857 sayılı İş Kanununun 8.maddesinde, "İş sözleşmesi, bir tarafın ( işçi ) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın ( işveren ) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir" tanımlaması yapılmıştır. Belirtmek gerekirse, 4857 sayılı İş Kanununda "Hizmet akdi" sözcüğü terkedilmiş, yerine "İş sözleşmesi" ifadesi kullanılmıştır.

Hizmet sözleşmesinin, "Hizmet akdi, bir mukaveledir ki onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeği ve iş sahibi dahi ona bir ücret vermeyi taahhüt eder" şeklindeki tanımı Borçlar Kanununun 313/1. maddesinde yapılmıştır. Bu tanımda sadece hizmet ve ücret unsurları belirginken, 4857 sayılı yeni İş Kanununda, daha önce Anayasa Mahkemesi ve öğretinin de kabul ettiği gibi "bağımlılık" unsuruna da yer verilmiştir.

Bağımlılık, iş ve sosyal güvenlik hukuku uygulamasında temel bir ilke olup, bu unsur, hizmetini işverenin gözetimi ve yönetimi altında yapmayı ifade eder. Ne var ki, iş hukukunun dinamik yapısı, ortaya çıkan atipik iş ilişkileri, yeni istihdam modelleri, bu unsurun ele alınmasında her somut olayın niteliğinin göz önünde bulundurulmasını zorunlu kılmaktadır.

Zaman unsurundan amaç; bir kimsenin günlük belirli bir zaman dilimi içerisinde iş gücünü bir işveren emrine tahsis etmesidir.

Yukarıda değinildiği üzere; ücret, BK m.313 anlamında hizmet akdini oluşturan unsurlardandır. Görülen iş karşılığı işverenin belli bir zaman dilimi için ödemiş olduğu bedel, ücret unsurunu oluşturur. İş hukukunda ücret değişik şekillerde ödenebilir. Bu ödeme şekillerinden biride bahşiş usulüdür. Diğer yandan ücret işveren dışında üçüncü şahıslarca da ödenebilir.

Sonuç itibariyle, iş sözleşmesini karakterize eden unsurlar, "zaman", "bağımlılık" ve "ücret" olarak sıralanmaktadır. ve "ücret" unsurunun yokluğu durumunda çalışma ya vekalet sözleşmesine, ya da bir sözleşme ilişkisi bulunmaksızın hatır, yardım, dayanışma, arkadaşlık gibi bir nedene dayanmaktadır.

Dosya içeriğinden; davacının davalıya ait işyerinde tuvalet bekçiliği ve temizliği işi yanında masa örtülerinin yıkanması işini yaptığı, karşılığında ücret olarak müşterilerden bahşiş aldığı anlaşılmaktadır.

Somut bu hukuki olgulara göre davacı belirli bir süre içinde davacı işverenin denetimi ve gözetimi altında, müşterilerden alınan bahşiş karşılığında işveren bağlı olarak iş görmüştür. İş sözleşmesinin unsurları olan "zaman, bağımlılık ve ücret" koşulları gerçekleşmiştir. Davacı, işçi ve davalı ise, işveren konumunda olup, uyuşmazlık iş sözleşmesinden kaynaklandığından yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmesi hatalıdır. İşin esasına girilerek uyuşmazlığın çözümlenmesi gerekir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 26.05.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.