KANUN NO: 818

BORÇLAR KANUNU

Kabul Tarihi: 22 Nisan 1926

Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 8 Mayıs 1926 - Sayı: 366

......
........
D) İFANIN MÜMKÜN OLMAMASI
MADDE 117 - Borçluya isnat olunamıyan haller münasabetiyle borcun ifası mümkün olmazsa, borç sâkıt olur.
Karşılıklı taahhütleri havi akitlerde bu suretle beri olan borçlu haksız iktisaplara müteallik hükümlere tevfikan almış olduğu şeyleri iadeye mecbur ve kendisine henüz tediye edilmemiş bulunan şeyi istemek hakkından mahrum olur. Kanun veya akit ile, borcun ifasından evvel bile vukua gelen zararın, alacaklıya tahmil edilmiş olduğu haller bundan müstesnadır.

T.C.

YARGITAY

19. HUKUK DAİRESİ

E. 2002/4558

K. 2002/6953

T. 25.10.2002

• MÜCBİR SEBEP ( Doğal Sosyal ya da Hukuksal Kaynaklı Öngörülme Olasılığı Bulunmayan Oluşumlar Olduğu - İthal ve İhraç Yasakları Bunlara Olanak Vermeyen Sınır Kapatmaları Hukuksal Kaynaklı Mücbir Sebeplerden Olduğu )

• GERİ VERİLMEYEN TEMİNAT MEKTUBU ( Yaklaşık Yedi Yıldır Süren Körfez Krizi Kapsam Dalgalanmaları Göstermiş Fakat Hiçbir Zaman Sınır Kapatmalarına Kadar Gitmediği - Bu Durum Kapatmayı Beklenir Duruma Getirmediğinden Olayda Öngörülmezlik Unsurunun Varlığının Kabulü Gereği )

• SINIR KAPATMALARI ( Geri Verilmeyen Teminat Mektubu - Yaklaşık Yedi Yıldır Süren Körfez Krizi Kapsam Dalgalanmaları Göstermiş Fakat Hiçbir Zaman Sınır Kapatmalarına Kadar Gitmediği/Bu Durum Kapatmayı Beklenir Duruma Getirmediğinden Olayda Öngörülmezlik Unsurunun Varlığının Kabulü Gereği )

818/m.117


ÖZET : Dava "mücbir sebep"ten kaynaklandığının kabulüyle geri verilmeyen teminat mektubuna muarazanın önlenmesine ilişkindir. Mücbir sebep, doğal, sosyal ya da hukuksal kaynaklı, öngörülme olasılığı bulunmayan oluşumlardır. İthal ve ihraç yasakları, bunlara olanak vermeyen sınır kapatmaları, hukuksal kaynaklı mücbir sebeplerdendir. Yaklaşık yedi yıldır süren körfez krizi, kapsam dalgalanmaları göstermiş ve fakat, hiçbir zaman sınır kapatmalarına kadar gitmemiştir. Bu durum, kapatmayı beklenir duruma getirmemiş, aksine benzer nedenlere yol açmayacak düzeyde süreceğine ilişkin işaretler vermiş olmaktadır. Öyleyse olaydan öngörülmezlik unsurunun varlığının kabulü gerekir.
DAVA : Davacı Lebsan Dış Tic ve San. A.Ş. vek.Av.İbrahim Ürün vs. ile davalı T.Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürlüğü vek.Av.Seyhan Muslu arasında görülen dava hakkında Ankara 8.Asliye Ticaret Mahkemesinden verilen 6.12.2000 gün ve 107-513 sayılı hükmün onanmasına ilişkin Dairemizin 1.2.2002 gün ve 4070-742 sayılı ilamına karşı davacı vekilince süresi içinde karar düzeltme yoluna başvurulmuş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : Dava, taraflar arasındaki sözleşme gereklerinin yerine getirilmesinin ( Irak'ın sınırları kapatması dolayısıyla ) Habur kapısından geçiş olanağının kalkmasının "mücbir sebep"ten kaynaklandığının kabulüyle geri verilmeyen teminat mektubuna muarazanın önlenmesine ilişkindir.
Körfez krizi, 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle başlamıştır. Taraflar arasındaki sözleşme, 1.10.1997'de yapılmış ve sözleşme gerekleri kısa süre sonra ( 14.11.1997-14.12.1997 ) arasında Habur kapısı kapatıldığından yerine getirilememiş ve sınır açıldığı zaman akreditif süresi bitmiş olmaktadır.
Yerel mahkemece krizin kapsam dalgalanmasıyla sürüp bu arada sözleşme yapılmış olması karşısında tacir yönünden kestirilebilir olgunun mücbir sebep sayılamayacağı belirtilerek dava reddedilmiş ve özdeş gerekçeyle de karar onanmıştır.
Mücbir sebep, doğal, sosyal ya da hukuksal kaynaklı, öngörülme olasılığı bulunmayan oluşumlardır. İthal ve ihraç yasakları, bunlara olanak vermeyen sınır kapatmaları, hukuksal kaynaklı mücbir sebeplerdendir. Yaklaşık yedi yıldır süren körfez krizi, kapsam dalgalanmaları göstermiş ve fakat, hiçbir zaman sınır kapatmalarına kadar gitmemiştir. Bu durum, kapatmayı beklenir duruma getirmemiş, aksine benzer nedenlere yol açmayacak düzeyde süreceğine ilişkin işaretler vermiş olmaktadır. Öyleyse olaydan öngörülmezlik unsurunun varlığının kabulü gerekir. Anılan nedenle edimin, mücbir sebeple yerine getirilmediği konusu, hükme temel alınmak üzere yerel mahkeme kararı, bozulmalıdır.
SONUÇ : HUMK.nun 440 ve 442. maddeleri uyarınca karar düzeltme isteğinin kabulü ile Daire Kurumuzca oluşturulan 1.2.2002 gün 4070-742 sayılı onama kararının kaldırılarak yerel mahkeme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, evvelce alınan onama harcı ile peşin harcın istek halinde iadesine, 25.10.2002 gününde oybirliğiyle karar verildi. yarx