Başlık parası-aile içi şiddet ilişkisi

Devlet İstatistik Enstitüsü Toplumsal Yapı ve Kadın İstatistikleri Şubesi yayınları arasında yer alan “Türk Aile Yapısı İçerisinde Başlık Parası Uygulaması” başlıklı makalede, Türkiye’de ve dünyada “başlık parası” konusu ele alındı. Deniz Uyanık ve Zehra Karakaya tarafından hazırlanan makalede, başlık parası, “dünyanın birçok ülkesinde görülen evlenme ile ilgili en yaygın kültür kalıplarından biri” olarak tanımlandı. Gelişmiş ülkelerin kırsal bölgelerinde bile, evlenme nedeniyle kız tarafına başlık parasının verildiği görülüyor. Makaleye göre; Türkiye’de başlığın uygulanış şekli farklılık gösteriyor. Başlık parası ile ya da ‘berdel’ türünde evlenme geleneksel ataerkil anlayışın bir uygulanışı şeklinde ortaya çıkıyor. Türkiye’de başlık parası, geleneksel oluşu, bekaretin korunması, kızın giderlerinin karşılanması, velayet hakkının devri, işgücü kaybının telafisi gibi benzer nedenlerle alınıyor. Bazı antropologlar, başlık parasının, “evlilikle istikrarı sağladığını, mevcut toplumsal tabakalaşma sistemini koruduğunu, kadına güvence sağladığını, sıkıntılı zamanlarda aileyi kurtardığını, çok eşliliği önlediğini” düşünüyor. Makalede, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nün Sağlık Bakanlığı ve Macro International INC’nin 15-49 yaş grubunda en az bir kez evlenmiş 6 bin 519 kadın nüfusun verileri kullanılarak ortaklaşa yaptığı çalışma sonuçlarına da yer verildi. Çalışma sonuçları, kırsal kökenli kadınların yaklaşık yüzde 78’ine evlenmek için başlık parası ödendiğini ortaya koyuyor. Tarıma dayalı kırsal kesimde, kadın emeği önemli bir üretim aracı olma durumunu korurken kadının işgücünden dolaylı maddi gelir anlamında başlık parası varlığını koruyor. Batıda başlık parası uygulaması yüzde 15 iken, doğuda yüzde 60 oranına yükseliyor. Başlık parası verilmeyen kadınların yüzde 43’ü “kadın hakkettiyse kocası dövebilir” derken, başlık parası verilen kadınların yüzde 67’si “dövebilir” diye düşünüyor. (Kaynak: sansursuz.com, 6 Temmuz 2004)