Google'ın sahibi olduğu Youtube.com sitesinin 5651 Sayılı yasa kapsamında Türkiye'den erişim engeli olması ayrı bir tartışma konusu ama benim bu başlık altında tartışmak istediğim Youtube'ın ticari faaliyetleri nedeniyle onun sahibi olan Amerikan Google şirketinin Türkiye'de mali yükümlülük altına sokulmaya çalışılmasının hukuki boyutu.

Dilerseniz öncelikle bazı tesbitler yapalım:
- Youtube.com Amerika'da kurulmuş ve orada faaliyet gösteren Google INC. şirketine ait bir internet sitesidir.
- Gerek youtube.com, gerekse Google INC fiziksel varlıklarıyla Amerika Birleşik Devletleri sınırları içindedir (gerek ticari kuruluş yerleri, gerekse internet sunucularının bulunduğu yer ABD'dedir).
- Her iki sitenin de Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı ortağı -bilindiği kadarıyla- yoktur.
- Her iki sitenin de Türkiye'de resmi merkezi, acentası, işyeri, daimi temsilcisi yoktur.

Mevcut bu duruma karşın Maliye Bakanlığı oldukça uzun bir süredir, YouTube.com sitesinin Türkiye'de temsilcilik açarak vergi mükellefi olması gerektiği yolunda görüş bildirmektedir. (Örnek haber 1, Örnek Haber 2)

8.6.2010 itibariyle bu bir temenni olmanın da ötesine geçti, Maliye Bakanlığı Google'a mükellef olmamasına rağmen 30 milyon-TL'lik bir vergi tahakkuku yaptığını bildirdi (Ayrıntılar için tıklayınız)

Bu işlemin hukuki dayanağını ve mantığını anlamakta güçlük çekiyorum. Sanıyorum ki işlemin hukuki dayanağı Kurumlar Vergisi Kanunun 3/2 maddesindedeki "(2) Dar mükellefiyet: Kanunun 1 inci maddesinde sayılı kurumlardan kanunî ve iş merkezlerinin her ikisi de Türkiye'de bulunmayanlar, sadece Türkiye'de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilirler." hükmü.

Burada "Türkiye'de elde edilen kazanç" terimini irdelemek gerek, zira hukuki dayanağın kilit noktası bu terim gibi gözüküyor. Türkiye'den elde edilen kazanç nedir? Türkiye bulunan bir kişinin yabancı bir şirkete yapacağı her türlü ticari ödeme Türkiye'den elde edilen kazanç kapsamında mıdır? Eğer bu görüşü kabul edersek, sadece Google ve Youtube'a değil, yurtdışına yapılan her ticari ödemenin alıcısına vergi tahakkuku yapmamız gerek. Mesleğimizden bir örnek verelim: Nijerya Hukukuyla ilgili profesyonel bir bilgiye ihtiyacınız oldu ve Nijerya'dan bir hukuk firması bularak onlardan yazılı görüş aldınız, karşılığında da banka havalesiyle bir ücret ödediniz. Bu Nijerya firması açısından "Türkiye'de elde edilen bir gelir" midir ve Türk Maliye Bakanlığı Nijerya Firmasına Kurumlar Vergisi Kanununun 3. maddesi gereğince vergi tahakkuk ettirebiir mi?

Soruyu tersten de sorabiliriz: Nijerya'da oturan bir Nijerya vatandaşı Türk Hukukuyla ilgili yazılı mütalaa almak için internet üzerinden size başvurdu ve ücretini banka havalesiyle ödedi. Siz Türk Mali mevzuatı gereğince serbest meslek makbuzunuz kestiniz ve verginizi Türkiye'de ödediniz. Ama Nijerya Maliye Bakanlığı Nijerya Kurumlar Vergisi Kanununun 3. maddesi gereğince Nijerya'da gelir elde ettiniz diyerek size vergi tahakkuk ettirebilir mi?

Görülen o ki Türk Maliye Bakanlığının şu anda yapmaya çalıştığı tam olarak bu ve ben bu işlemin hukuki dayanağı olmadığı görüşündeyim. İşlemin hukuki dayanağı olmaması da bir yana, uygulanabilirliği ise hiç yok, dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti olarak uygulama şansınız olmayan böyle bir idari işlem yaptığınızda öncelikle kendinizi zor duruma sokuyorsunuz demektir. Nasıl ki, Nijerya Maliye Bakanlığının Türkiye'deki avukata kendi kanunlarına göre keseceği vergi cezasını tahsil imkanı yoktur, Türk Maliye Bakanlığının da Türkiye'de temsilciliği olmayan bir Amerikan şirketine kestiği cezayı tahsil imkanı fiilen bulunmamaktadır.

Maliye Bakanlığımıza bir de soru: Basına yansıdığı kadarıyla Defterdarlıkların mükelleflere bildirdiği resmi görüşler (mukteza/özelge) yakın bir tarihte ücretli olacaktır. Amerikan Google şirketi ücretini ödemek suretiyle İstanbul Defterdarlığından bir mukteza alırsa, Amerikan Maliye Bakanlığı (IRS) İstanbul Defterdarlığına bir Amerikan Şirketinden elde ettiği bu kazanç için ABD yasalarına göre kendi ülkesinde re'sen mükellefiyet tesis edip vergi tahakkuk ettirebilir mi?