Saygıdeğer Meslektaşım,

Konunun doğrudan ve sadece zamanaşımı ile ilgili olduğunu, açık bono ile ilişkilendirilmemesi gerektiğini düşünüyor, bu konudaki bilgilerimizi hatırlatmak istiyorum.

Uygulamadaki ihtiyaçları dikkate alan kanun koyucu, açık bono diye isimlendirilen bu tür senetlerin varlığını ve geçerliliğini kabul etmiştir (TK.m.592). Böylece, tarafların anlaşması ile zorunlu şekil şartlarını içermeyen (beyaz) bonoların tedavüle çıkarılmasına açıkça izin verilmektedir.

Acaba “açık bono”dan söz edebilmek için, hangi unsurların varlığı şarttır? Bir başka deyişle, borçlunun imzası dışındaki tüm zorunlu unsurların doldurulması lehdara bırakılabilir mi? Tartışmalara girmeden kaydedelim ki, bu gün doktrindeki hakim görüş ve Yargıtay’ın kökleşmiş içtihatlarına göre, açık senedin varlığı için borçlunun imzası gerekli ve yeterlidir.

Açık bonodan söz edebilmek için;
a. senedi imzalayan borçlunun açık bono düzenlediği niyeti (bilinci) içinde olması,
b. senedi devralan kimseye açık bırakılan noktaları doldurma yetkisinin verilmiş olması gerekir.

Bununla birlikte, henüz zorunlu unsurları tamamlanmadan borçlunun rızası dışında elinden çıkan bir bono, açık bono sayılamaz. Çünkü burada, senedin sahibinin rızası dışında elden çıkması söz konusudur ki, buna "eksik bono" diyoruz.

Açık bonoyu eksik bonodan ayıran doldurma yetkisidir. Açık bonoda, eksik bırakılan şekil unsurlarının anlaşıldığı şekilde doldurulması yetkisi lehdara bırakılmıştır. Eksik bonoda ise, yetkisiz bir doldurma söz konusudur. Uygulamada güçlüklere yol açabilecek bu farkın belirlenmesi, büyük ölçüde bir ispat hukuku konusudur.

Açık olarak imzalanmış bir bono, aradaki anlaşma uyarınca doldurulmalıdır. Anlaşmaya aykırı olarak doldurulduğu iddiasını ispat yükü senet borçlusu üzerindedir. Senedin anlaşmaya aykırı olarak doldurulduğu ancak yazılı bir delil (HUMK.m.288) ile ispatlanabilecektir.

Bununla beraber anlaşmaya aykırı olarak doldurulmuş senedi devralan kişi, ancak kötü niyetli (ve iktisabında) ağır kusurlu ise, senedin anlaşmaya aykırı doldurulduğu def'i ona karşı da yöneltilebilir. İyi niyetli ise yöneltilemez.