20 OCAK 1921 – İLK ANAYASA’nın KABULÜ (*)

MADDE 1 - Hakimiyet bilâkaydü şart milletindir. İdare usulü, halkın mukadderatanı bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir.

Cumhuriyet her ne kadar resmen 29 Ekim 1923’ de ilân edilmiş ise de, aslında -örtülü olarak- 20 Ocak 1921 tarihinde ilan edilmiştir, demek de mümkündür. 23 maddeden oluşan anayasa, üç yıl üç ay yürürlükte kalmıştır.

Madde 2- İCRA KUDRETİ VE TEŞRİ SALAHİYETİ milletin yegâne ve hakiki mümessili olan BÜYÜK MİLLET MECLİSİNDE tecelli ve temerküz eder.

Madde 3- Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hükûmeti “BÜYÜK MİLLET MECLİSİ HÜKÛMETİ” unvanını taşır.

1921 Anayasası’nın son maddesi :

– Maddei münferide – İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meri olur. Ancak elyevm münakit Büyük Millet Meclisi 5 Eylül 1336 (1920) tarihli NİSABI MÜZAKERE KANUNU’nun birinci maddesinde gösterildiği üzere GAYESİNİN HUSULÜNE (HİLÂFET VE SALTANATIN, vatan ve milletin kurtuluşuna ve bağımsızlığına) KADAR müstemirren müçtemi bulunacağı cihetle işbu Teşkilâtı Esasiye Kanunundaki 4'üncü, 5'inci, 6'ncı maddeler gayenin husulüne elyevm mevcut Büyük Millet Meclisi adedi mürettebinin sülüsanı ekseriyetle karar verildiği takdirde ancak yeni intihabdan itibaren meriyül icra olacaktır.

ÖZETLE…
ilk Anayasa’nın kabul tarihi 20 OCAK 1921 itibariyle
Meclis üyelerinin kimilerinde (Sarıklılar ve Fesliler) halâ “HİLÂFET VE SALTANATIN” devam edeceği… inancı ve beklentisi vardı.

Oysa… 29 Ekim 1923'te bu anayasanın bazı maddelerinin değiştirilmesiyle, CUMHURİYET ilân edilecek ve CUMHURBAŞKANLIĞI makamı oluşturulacaktı.

HİLÂFET VE SALTANAT … 1920’den 2017’ye

Anayasa’nın “GİZLİ OY” koşuluna (m.175) uyulmadan 21 OCAK 2017 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiş ve 18 maddeden oluşan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun… TÜRK ANAYASA HUKUKU TARİHİ kapsamında nasıl değerlendirilebilir ?

Devam edecek...

(*) www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa21.htm