HD 04, E: 2002/013659, K: 2003/003961, Tarih: 02.04.2003
[*]HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN TAZMİNAT[*]MANEVİ ZARAR[*]KİŞİLİK DEĞERLERİNDE OLUŞAN OBJEKTİF EKSİLME

Manevi zarar, kişilik değerlerinde oluşan objektif eksilmedir. Duyulan acı, çekilen ızdırap manevi zarar değil onun görüntüsü olarak ortaya çıkabilir. Acı ve elemin manevi zarar olarak nitelendirilmesi sonucu, tüzel kişileri ve bilinçsizleri; öte yandan acılarını içlerinde gizleyenleri tazminat isteme haklarından yoksun bırakmamak için yasalar, manevi tazminat verilebilecek olguları sınırlamıştır. Bunlar, kişinin ve ailenin onur ve saygınlığına yönelik suçlar, kişilik değerlerinin zedelenmesi, isme saldırı, nişan bozulması, evlenmenin feshi, babalığın benimsenmemesi, bedensel zarar ve öldürme ile kişilik haklarının zedelenmesidir. MK. 24'ün belli yerlere yollaması yüzünden böyle bir durumun bulunduğu yerde, onu düzenleyen kurallar (örneğin; MK.25, 143/2, 243, 305); bunların dışında BK. 49 uygulanır. MK. 24 ve BK. 49'da belirlenen kişisel çıkarlar, kişilik haklarıdır. Kişilik hakları ise, kişisel varlıkların korunmasıyla ilgilidir. Kişisel varlıklar, bedensel ve ruhsal tamlık ve yaşam ile nesep gibi insanın, insan olmasından güç alan varlıklar yada kişinin adı, onuru ve sır alanı gibi dolaylı varlıklar olarak iki kesimlidir. Tekniğin gelişimi ve yaşam koşullarına göre belirlenmiş varlıkların, açıklananlarla çevrelenmesine, davaya konu olayın bu çerçeve dışında kalmasına göre manevi tazminat isteği reddedilmelidir.

(743 s. MK. m. 24, 25, 85, 126, 143, 243, 305) (818 s. BK. m. 47, 49) (765 s. TCK. m. 38)

Davacı Vecdi S. vekili Avukat Nail Tursun tarafından, davalı Sezai A. ve Haluk S. aleyhine 7/5/1999 gününde verilen dilekçe ile hırsızlık nedeni ile maddi ve manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; manevi tazminat davasının kabulüne, maddi tazminat davasının kısmen kabulüne dair verilen 23/5/2002 günlü kararın Yargıtay'ca incelenmesi davalı Haluk S. vekili Avukat Şükrü Acar tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.

Diğer temyiz itirazlarına gelince;

Dava, haksız fiilden doğan tazminat istemine ilişkindir. Davacı, davalıların teknesini çalarak, kaçak yolcu taşırken yabancı ülke sınırları içinde yakalanıp, tekneye el konulması nedeni ile maddi ve manevi tazminat isteminde bulunmuştur. Davalılar davanın reddini savunmuşlardır.

Mahkemece; maddi tazminat isteminin kısmen kabulüne, davacının hırsızlık olayı nedeni ile sıkıntıya düşmesi, üzülmesi ve işini kaybetmesi nedeni ile de manevi tazminat isteminin aynen kabulüne karar verilmiştir. Karar davalı Haluk S. tarafından temyiz edilmiştir.

Mahkemece; davacının teknesinin çalınması nedeni ile davacı taraf yararına manevi tazminat takdir edilmiştir.

Manevi zarar, kişilik değerlerinde oluşan objektif eksilmedir. Duyulan acı, çekilen ızdırap manevi zarar değil onun görüntüsü olarak ortaya çıkabilir. Acı ve elemin manevi zarar olarak nitelendirilmesi sonucu, tüzel kişileri ve bilinçsizleri; öte yandan acılarını içlerinde gizleyenleri tazminat isteme haklarından yoksun bırakmamak için yasalar, manevi tazminat verilebilecek olguları sınırlamıştır. Bunlar, kişinin ve ailenin onur ve saygınlığına yönelik suçlar (TCK.38), kişilik değerlerinin zedelenmesi (MK.24), isme saldırı (MK.25), nişan bozulması (MK.85), evlenmenin feshi (MK.126 vd.), babalığın benimsenmemesi (MK.305), bedensel zarar ve öldürme (BK.47) ile kişilik haklarının zedelenmesidir (BK.49). İçlerinden MK. 24/2 ile BK. 49 daha kapsamlıdır. MK. 24'ün belli yerlere yollaması yüzünden böyle bir durumun bulunduğu yerde, onu düzenleyen kurallar (örneğin; MK.25, 143/2, 243, 305); bunların dışında BK. 49 uygulanır.

MK. 24 ve BK. 49'da belirlenen kişisel çıkarlar, kişilik haklarıdır. Kişilik hakları ise, kişisel varlıkların korunmasıyla ilgilidir. Kişisel varlıklar, bedensel ve ruhsal tamlık ve yaşam ile nesep gibi insanın, insan olmasından güç alan varlıklar yada kişinin adı, onuru ve sır alanı gibi dolaylı varlıklar olarak iki kesimlidir. Tekniğin gelişimi ve yaşam koşullarına göre belirlenmiş varlıkların, açıklananlarla çevrelenmesine, davaya konu olayın bu çerçeve dışında kalmasına göre manevi tazminat isteği reddedilmelidir.Yerel mahkemece, anılan yönler gözetilmeksizin davalı tarafın manevi tazminatla sorumlu tutulmuş olması bozmayı gerektirir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda (2) nolu bentte açıklanan nedenle BOZULMASINA, diğer temyiz itirazlarının (1) nolu bentte açıklanan nedenle reddine ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 2/4/2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.


***

Sayın Olgun,

Yargıtay "hırsızlık" eylemi sonucu yaşanılan kayıpları ve ardışık olayları dahi (tekneye el konması vs.) manevi tazminata konu kabul etmemiş. Bu karar davaya cevabınızda işinize yarayabilir.

Olayınızdaki iddia ve dayanakları çerçevesinde Mahkemenin manevi tazinata hükmetmeyeceğini düşünüyorum.

Maddi tazminat konusu ise tarafların iddia ve ispat hususuna kalmış.

Saygılarımla...