2.Haksız Fiil,Ticari Faiz,Ticari İşletme
Uyuşmazlık, her iki tarafın ticari işletmesi ile ilgili olup tacirler arasındaki haksız fiilden kaynaklanmıştır. Bu nedenle, taraflar arasında bir sözleşme olmasa bile dava konusu alacağa ticari işlerde uygulanan avans faizinin işletilmesi gerekir. (6762 s. m. 3, 21, 3095 s. m. 2/3)


T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
Esas No: 2002/4-12 Karar No: 2002/6 Tarihi: 23.01.2002

Taraflar arasındaki "alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Gaziosmanpaşa 3. Asliye Mahkemesi'nce davanın kabulüne dair verilen 25.04.2000 gün ve 1997/714 E. 2000/319 K. Sayılı kararın incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi'nin 21.12.2000 gün ve 2000/8762+11908 sayılı ilamiyle; (...1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Dava davalıların kendi binalarına ait kanalizasyon bağlantısını yaparken davacı kuruma ait kablolara verdikleri zararın ödettirilmesi istemine ilişkindir. Yerel mahkemece, zararın reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmiştir.
Davacının talep ettiği tazminat; ticari bir işlemden değil davalıların haksız eylemlerinden kaynaklandığına göre hükmedilen tazminat miktarına yasal faiz yürütülmesi gerekirken yazılı şekilde reeskont faizine hükmedilmesi bozmayı gerektirmiştir.") gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDENLER: Davalılar vekili.
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Bir işin, adi veya ticari iş olarak nitelendirilmesi bu işe hangi hükümlerin uygulanacağının belirlenmesi açısından büyük öneme sahiptir. Ticari işin belirlenmesinde T.T.K.'nun 3. ve 21.maddesinin göz önünde bulundurulması gerekir.
T.T.K'nun 3 üncü maddesi uyarınca ticari iş, T.T.K.'da tanzim olunan hususlarla bir ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer bir müesseseyi (bir ticari işletmeyi) ilgilendiren bütün muamele, fiil ve işlerdir. Buna göre ticari işi iki grupta ele almak mümkündür.
Bunlardan birincisi; T.T.K' da düzenlenen bütün hususlar, ticari iştir. Bunun gerekçesi ise T.T.K'da düzenlenen hususlar esas itibariyle bir ticari işletmeyle ilgilidir. Örneğin bono, T.T.K'da düzenlenmiştir. Tacir olmayan kişiler arasında bono düzenlenmiş olsa bile bu ilişki ticari işe vücut verir. Aslında birer haksız fiil olan haksız rekabet (T.T.K. 56 vd.) ve çatma (T.T.K. 1216 vd.) dahi Türk Ticaret Kanununda düzenlendiği için ticari iş sayılır.
İkinci ayırım; ticari işletmeyi ilgilendiren muamele, fiil ve işler de T.T.K. 3. madde uyarınca ticari iştir. T.T.K. nun 21/II. maddesine göre taraflardan yalnız biri için ticari nitelikte olan sözleşmeler, kanunda aksine hüküm olmadıkça, diğer için de ticari iş sayılır. Bu maddenin uygulanabilmesi için taraflar arasındaki ilişkinin bir sözleşmeden kaynaklanmış olması gerekir. Taraflar arasındaki ilişki haksız fiil veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanıyorsa, T.T.K.nun 21/II. maddenin uygulanması mümkün olmayacaktır. İşte yerine göre haksız fiil de T.T.K. 3. madde uyarınca ticari iş niteliğinde olabilir.
Uygulamada haksız fiiller dolayısıyla ödenecek temerrüt faizinin reeskont oranı üzerinden ödenmesi konusunda kuşkuya düşüldüğü gözlenmektedir.
T.T.K. nun 3. maddesi, ticari işletme yönünden düzenleme getirmiştir. Ticari işletmenin her türlü eylemi başka bir anlatımla, muamelesi (sözleşme) veya haksız eylemi ticari işletme yönünden ticaridir.
Haksız fiil ticari işletmenin faaliyetinin icrası sırasında ika edilmiş olabilir. Nakliye şirketinin kamyonunun yayaya çarpması, fabrika atık sularının veya çıkardığı zehirli dumanlar komşu tarım alanlarına zarar vermesi halleri. Bu hallerde zarar görenin kişiliği önemli değildir . Zarar veren veya zarardan sorumlu olan tacirdir.
Bu sorumluluk kendisinin ticari işletmesi ile ilgili bir ticari işten doğmuştur ve kendisi yönünden ticari bir borçtur. T.T.K.nun 3. maddesi ticari işletmenin ika ettiği her türlü fiilden (eylem) söz etmiştir. Aksine tacir olmayan kişinin bir ticari işletmesi bulunmadığından onun ticari işletmesi ile ilgili bir haksız fiilinden söz edilemeyecektir. Ayrıca T.T.K. 21/1. maddesine göre kural olarak tacirin borçları ticaridir. Ticari borcun para niteliğinde olması ve geç ödenmesi halinde ticari temerrüt faizi işlenebileceği tarafın dahi tacir olması şartı yasada öngörülmüş değildir. T.T.K.nun 3. maddesi tacir yönünden düzenlenmiş olup tacir olmayan kişinin, ticari işletmeye verdiği zararın niteliği konusunda bir hüküm sayılan haksız fiillerde reeskont oranı üzerinden faiz uygulanacağı açıkça benimsenmiştir. Öğretide çoğunluk tarafından Hukuk Genel Kurulca benimsenen hal tarzının kabul edildiği anlaşılmaktadır. (Bkz-Prof. Dr. Yaşar Karayalçın, Ticaret Hukukuna Giriş Ticari İşletme, Ank, 1968 üçüncü baskı sn. 145; Prof. Dr. Ali Bozer, Prof. Dr. Celal Göle, Bankacılar için Ticaret Hukuku Bilgisi Ankara 1991 s. 36 vd, Prof. Dr. Fahiman Tekil, Ticari İşletme Hukuku İst. 1990 s. 68 vd. Aksi görüş için Bkz. Prof. Dr. Sabih Arkan, Ticari İşletme Hukuku 4. Baskı Ankara s. 74-78 vd; Y. 11. H.D. 03.11.1997 gün ve 1997/7078-7668, Y.H.G.K. 17.02.1999 gün ve 1999/19-73-106 sayılı kararlar).
Somut olayda, öncelikle taraflar arasındaki uyuşmazlık tacirler arasındaki haksız fiilden kaynaklanmış olup T.T.K. nun 3. maddesi uyarınca haksız fiil, tarafların ticari işletmesi ile ilgili olup ticari iş mahiyetindedir. 3095 sayılı Yasanın 2/3. maddesi uyarınca arada sözleşme olmasa bile ticari işlerde temerrüt faizi T.C. Merkez Bankasının kısa vadeli avanslar için öngördüğü reeskont faizi oranına göre istenebileceği belirtildiğinden direnme kararı bu gerekçelerle doğru bulunduğundan usul ve yasaya uygun bulunan yerel mahkeme kararının onanması gerekmiştir.
SONUÇ: Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı (30.782.000) lira bakiye temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 23.01.2002 gününde oyçokluğu ile karar verildi.