Alıntı: Yazan Av.Mehmet Saim Dikici Diğer tartışmaları bir yana bırakırsak; 1 yıl dolduktan sonra; Davanın ıslahı ve ıslah edilen davanın kabulü çözüm olamaz mı?

Resen araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda(boşanma da böyle) ıslaha gerek yoktur çünkü davanın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı uygulanmaz bu tür davalarda.


Davayı değiştirme ve genişletme yasağının aşılma halleri dört şekilde karşımıza çıkar. Yani bu dört halden birisi varsa davacı iddiasını değiştirip genişletebilir. Bu haller şunlardır: Davalının muvafakati, ıslah, feragat, meddeabihin temliki.
- Davalının muvafakati; Bu muvafakat zımni bir muvafakatte olabilir. Yani davacı iddia ve savunmasını genişlettiğinde davalı hemen muvafakat etmediğini beyan etmezse (yani susarsa), rıza göstermiş olur ve davayı genişletilmiş ve değiştirilmiş haliyle devam edilir.
- Islah; Davalı muvafakat etmemişse davacı dava dilekçesini ıslah etmek suretiyle iddiasını değiştirip genişletebilir. Islah davanın taraflarına yapmış oldukları usuli işlemleri düzelme imkanı veren, tek taraflı usuli bir işlemdir. Sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Sözlü olarak yapıldığında tutanağa geçirilir ve altı ıslah eden tarafından imzalanır. Islah masrafları dava sonunda ıslah yapan tarafa yükletilir. Karşı tarafa yükletilmez. Davacı davasını tamamen ıslah edebileceği (kamilen ıslah) gibi, kısmen de ıslah edebilir. Tamamen ıslah edildiğinde davalının vermiş olduğu cevap layihası da dahil olmak üzere ondan sonra yapılmış olan bütün usuli işlemler geçersiz olur. Kısmen ıslahta ise davacının ıslah etmek istediği işlemler geçersiz olur.
Davacı davasını ıslah ettiği andan itibaren, 3 gün içinde mahkemeye yeni bir dilekçe vermek zorundadır. Aksi halde dava iptal olunur. İptal tarihinden 3 ay içinde yeni bir dava açmazsa davadan feragat etmiş sayılır. Kuşkusuz feragat edilmiş olan dava ıslah edilen davadır. Yoksa yeni hali ile dava henüz açılmamış olduğundan, bu davadan feragatte mümkün değildir.
Islah hüküm verilinceye kadar yapılabilir. Hüküm verildikten sonra kanun yolları aşamasında ıslah mümkün değildir. Taraflar davada 1 defa ıslah hakkını kullanabilirler. Dava birden fazla ıslah edilemez. Öyle bazı işlemler vardır ki, ister tam ıslah olsun ister kısmi ıslah olsun ıslaha rağmen geçerliliklerini korurlar. Bu işlemler şunlardır (yani ıslahtan etkilenemezler)
-Mahkeme önünde yapılan ikrar
-Bir yerin keşfi ve muayenesi üzerine tutulan tutanaklar.
-Bilirkişi raporları,
-Tanık ifadeleri,

Maddi hukuk işlemleri

Islah, tek taraflı açık bir irade beyanıdır. Karşı tarafın ve mahkemenin kabulüne bağlı değildir. Islahla şu işlemler değiştirilebilir;
- Vakıalar
- Davanın konusu
- Talep sonucu
- Eskiden HUMK md. 87/son cümle gereği olarak ıslah yolu ile müddeabih arttırılamıyordu. Fakat Anayasa Mahkemesi bu hükmü anayasaya aykırı bularak iptal etti. Artık ıslah yolu ile müddeabih arttırılabiliyor.
Islah yolu ile şu işlemler ise yapılamaz:
- İkinci tanık listesi verilemez (Bu kamu düzenine ilişkin bir yasaktır)
- İlk itirazlar ileri sürülemez.
- Taraf değiştirilemez
- Islah ile zamanaşımı defi ileri sürülemez.