İfade özgürlüğünün önündeki toplumsal engeller, kimi zaman yasal engellerden daha etkili olabiliyor. Düşüncenizi ifade ettiğinizde, kötü niyetli olmak, alttan mesaj vermek, kimi ideolojilere hizmet etmek, büyük bir komplonun unsuru olmak gibi vatan hainliği mertebesinde isnatlara maruz kalmak, insanlarda en hafifinden bıkkınlık yaratıyor. Neticede konuşmayan, tartışmayan, bu kültürü geliştiremeyen bir toplum ve bireyler olarak dünya medeniyetini geriden takip etmek zorunda kalıyoruz.

"Medeniyetin bütün icaplarını tatbik edeceğiz" diyerek halkına yol gösteren bir önderin, 20. yüzyılın en başarılı sosyal modernizasyon programının mimarının, dünya medeniyeti ailesinin yıllar önce terk ettiği yöntemlerle savunulabileceğini düşünmek, benim düşünceme göre önemli bir yanılgıdır.