sayın dicle koğacioğlu,
gerek asliye ve gerekse de diğer hukuk mahkemelerinde tanık, eski deyimle şahit dinlenmesi Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 245 ve devamı maddelerinde birtakım kurallara bağlanmış.
sizin sorduğunuz yakın akrabalık nedeniyle tanığın tanıklıktan çekinme halleri de 245. maddenin 1-2 ve 3. fıkraları ile müteakip 246. madde 1 ve 2. fıkralarında düzenlenmiştir. Bu nedenle mahkemeler bir hususta tanık dinleyecekleri zaman, dinlenecek tanığın davanın her iki tarafı ile de bu kapsamda bir yakınlığı olup olmadığını sorar, eğer olumlu cevap alırsa o takdirde tanığa tanıklıktan çekinme hakkı olduğunu hatırlatır, eğer tanık bu hakkını kullanmak istemiyorsa ifadesini alır, eğer tanıklık yapmak istiyorsa bu kişiler 247/4. madde uyarınca yeminsiz dinlenir. Tanıklıktan çekinme hakkını kullanmak istemeyen bir tanığı Mahkeme dinlemek zorundadır. Hayır, sen engellisin deyip dinlememezlik edemez. Mahkemelerin yargılamayı usul hükümlerine uygun olarak yürütme zorunluluğu bulunması nedeniyle bu yola gidiliyor. Yani yasal bir zorunluluk hali. Yasada bu konunun niçin ve hangi nedenle böyle düzenlendiği de kolayca tahmin edilebilir sanırım. Aslolan ve yasanın amaçladığı tanığın doğru söylediğidir. Ancak doğruyu dile getirdiği takdirde bundan herhangi bir yakını zarar görebilir. Bu ise tanık ile zarar gören yakını arasındaki ilişkiyi bozabilir. Bu nedenle tanık ille de tanıklık yapmak zorunda ise belki de yalan söylemeye eğilim gösterecektir. İşte bu kabil durumları engellemek için pratik bir çözüm olarak yalan söylemek istemeyen tanığa yasa bir imkan tanımış ve isterse tanıklıktan çekine-bilme olanağı getirmiş. Tanık ile davanın tarafları arasındaki yakınlık konusuyla ilgili söylenebilecek şeyler özetle böyle. tanık ile davanın tarafları arasındaki iş ilişkileri de kısmen de olsa Mahkemelerin dikkate alması gereken bir husus olarak yasada yer almıştır. Nitekim HUMK'nun 245/4., 246/3. 247/5-6. maddeleri bu yolda birtakım hükümler getirmiş. Tabii tüm bu tanıklıktan çekinme halleri aynı yasanın 248. maddesi ile konu yönünden sınırlandırılmış olup örneğin iki taraf arasında hukuki bir tasarrufta şahit sıfatıyla hazır edilmiş kimse bu tasarrufun esası ve içeriği hakkındaki suallere cevap vermek zorunda olduğu gibi aile içerisinde doğum, ölüm, evlenme vakaları, aile ilişkilerinden kaynaklanan mali uyuşmazlıklar hakkında da yakın akrabalık-hısımlık nedeniyle çekinme hakkı kullanılamaz. Konu oldukça ayrıntılı ancak sanırım bu kadar bilgi yeterli olacaktır. daha fazla bilgiyi yukarda anılan yasa metninde bulabilirsiniz. iyi günler

12-05-2000 02:35:55