Sayın Gamze Dülger;

Alıntı: Sayın Av.Erol Gökmen, Konu hakkındaki uygulamayı ve kanunu açık bildiğiniz anlaşılmaktadır. Zamanaşımına uğramış bir hak,"Zamanaşımı def'i ile karşılaşmadığı sürece " tam borç olup eda ile sona erer.Ancak zamanaşımı def'i ileri sürüldüğü takdirde,bu belgeyi özel takip yolu ile icraya intikal ettirip talepte bulunamazsınız. Zamanışına uğramış bir bono,keşidecinin imzası,bonunun bedeli ve ödemenin tarihi ile ilgili hususlarda keşideci aeyhine yazılı delil başlangıcı haline gelir.Siz bu bonoyu ilamsız takiple de icraya intikal ettirebilirsiniz.Beyanınızdaki gibi itiraz olmaz ve ödenirse "sebebsiz zenginleşme hükümlerine göre iade talebinde bulunulamaz" Bu nedenle aslen sorunuzu tam olarak anlayabilmiş değilim. Sormak istediğiniz ya da tartışma açmak istediğiniz husus "Zamanaşımına uğrasa dahi senedin kambiyo senedi vasfını taşıdığının kabulü ile özel yolla icraya konulmasının kabul edilmesi midir?"

öncelikle mesajınızın başındaki hak etmediğim düşünceleriniz için teşekkür ederim.

Benim tartışmaya açmak istediğim husus, mesajımın başlığından da anlaşılacağı üzere zamanaşımına uğramış bir bononun kambiyo senedi (bono) olma niteliğini sürdürüp sürdürmeyeceğidir.

Benim şahsi kanaatim zamanaşımına uğramış olsa dahi bir bononun kambiyo senedi olmaya devam edeceği yönündedir.BÖYLE BİR BONO MUHATABI TARAFINDAN BİR ZAMANAŞIMI DEFİ İTİRAZIYLA KARŞILAŞTIĞINDA ,İSPAT HUKUKU ANLAMINDA ARADA TEMEL İLİŞKİ VARSA ARTIK BİR YAZILI DELİL BAŞLANGICI FONKSİYONUNU YÜKLENİR.ANCAK BU İSPAT HUKUKU BAKIMINDAN BÖYLEDİR.YOKSA KAMBİYO HUKUKU BAKIMINDAN ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ BİR BONO BONO OLMAYA DEVAM EDER.

Bu noktada "sonuçta zamanaşımına uğramış bir bononun muhatabın zamanaşımı defi ile karşılaştığında yazılı delil başlangıcı olduğunu kabul ediyorsanız kambiyo senedi vasfını yitirip yitirmemesinin ne önemi var,bu teorik bir tartışmadan öteye gitmez" diye düşünülebilir.

Ancak zamanaşımına uğramış bir bononun kambiyo senedi niteliğini yitirip yitirmediğinin tespitinin, ispat hukukuna gelmeden önce de uygulamada bazı önemli sonuçları olacaktır.

Örneğin böyle bir bono ile takip için icra müdürünün önün gittiğinizde, İcra müdürü İcra filas Kanununun ilgili maddesi gereğince takibe konu evrakın kambiyo senedi niteliğinde olup olmadığını inceleyecektir.Eğer Zamanaşımına uğramış bonunun kambiyo senedi niteliğini yitirdiğini kabul ederse sizin kambiyo senetlerine mahsuz haciz yolu ile takip talebinizi reddecektir.Böyle bir durumda Genel haciz yolu ile takip yapılabileceği düşünülsede iki takip yolu arasında sizin aleyhinize doğal olarak borçlunun lehine pek çok farkın olduğu hepimizin malumu.

Yine bilindiği üzere bonolar sırf Ticaret Kanunu'nunda düzenlendiği için ticari iş niteliğindedir.Zamanaşımına uğramış bononun bono niteliğini yitirdiği kabul edilirse böyle bir bonoya istinaden asliye hukuk mahkemesinde açılan alacak yada itirazın iptali davasında işbölümü itirazınız reddedilecektir.

Yine yanlış hatırlamıyorsam, Bonolar resmi evrak olmadıkları halde Ceza yargısında resmi evrak olarak kabul ediliyor.Bir bonoda sahtecilik yapan sanık resmi evrakta sahtecilik suçundan Ağır ceza mahkemesinde yargılanıyor.Zamanaşımına uğramış bir bononun kambiyo senedi niteliğini yitirdiğini kabul ettiğinizde böyle bir bonoda sahtecilik yapan sanık özel evrakta sahtecilik suçundan asliye ceza mahkemesinde yargılanacaktır.

Sonuç olarak zamanaşımna uğramış bir bono kambiyo senedi niteliğini yitirmez.
Dikdörtgen bir kağıt parçasının bir bono olabilmesi için gerek ve yeter şartlar Ticaret Kanunumuzda açıkça sayılmıştır.Kanun koyucu tarafından bonolar hakkında 3 yıllık zamanaşımı süresi getirilmesi,uzun yıllar içinde ticari ilşikiyi unutan,belkide belge ve makbuzlarını kaybeden muhatapları korumak gayesiyledir.Bu anlamdaki zamanaşımı hukuki ilişkinin özüne etki edip ortadan kaldırmaz.Sadece muhataba ödemeden kaçınma hakkı verir.
Zamanaşımının niteliği ve konuluş amacı bundan ibaretken ,zamanaşımına farklı fonksiyonlar yüklemek doğru değildir.

Sözün özü bir bononun bono olma hakkı kanundan doğar. Zamaşımına uğramış olsada bir bono aksi ispat edilene kadar bonodur. aksini ispat edeceklerin Yargıtay'ın 1991 tarihli içtihadındaki "Senedin vade ve tarihlerine göre Ticaret Kanununun 661. maddesindeki üç yıllık zamanaşımı tahakkuk etmiş bulunmaktadır. Bu halde, bono kıymetli evrak olmak niteliğini kaybetmiştir" şeklindeki soyut cümlesinden daha doyurucu referanslar sunması önemle rica olunur.