Ana sözleşme düzenlemesi yapılarak da AŞ ortağına çıkma hakkı tanınamaz. Sadece, sahip olduğu payların tümünü devreden ortak, anonim şirketten çıkmış sayılır. Pay sahibinin AŞ.den ihracı (çıkarılması) da kabul edilmemiştir. Sadece ihraca benzer bir kurum öngörülmüştür: Iskat. Bunun da tek sebebi ortağın taahhüt ettiği pay bedelini ödememesidir.

Iskat, pay sahibinin ödemede temerrüde düştüğü paylarla ilgili olarak pay sahipliğinin sona erdirilmesidir. Iskat, pay sahibinin sahip olduğu tüm paylar için uygulanırsa, pay sahibinin şirketten çıkarılması (ihraç) sonucunu doğurur.

Ağır sonuçlar doğuran bir müeyyide olarak ıskat prosedürü TK.m.408'de emredici olarak düzenlenmiştir. Buna göre, yönetim kurulu, pay bedelini ödemede temerrüde düşen ortağa ana sözleşme uyarınca bir ödeme çağrısı yapar. Bu çağrı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve ayrıca yerel bir gazetede yayımlanır. Pay sahibine yapılan bu ihtar ile 1 ay içinde taahhüdünü yerine getirmesi, aksi halde ödediği kısımdan mahrum kalacağı bildirilir. Bu süre içinde taahhüt yerine getirilmezse pay sahibi, o ana kadar yaptığı ödemelerden mahrum kılınarak hakkında ıskat işlemi uygulanır.

Iskatın iki önemli sonucu vardır: İlki, temerrüde düşülen paylarla ilgili pay sahipliği sıfatının yitirilmesi; diğeri, bu paylara ilişkin o güne kadar yaptığı ödemelerden mahrum edilmesidir .

Iskat edilen paylar üzerinde pay sahibinin tasarrufu kalkar ve bu paylar, başka ortak alınması için YK.nun tasarrufuna intikal eder. Bu paylara ait haklar donar. Pay sahibi sadece gerçekleşmiş kâr payını isteyebilir. Şirket, bu kâr payı ile sermaye borcunu takas edebilir. Iskat halinde pay sahibi elindeki hisse senetlerini şirkete iade etmek zorundadır. Aksi halde şirket bu hisse senetlerini iptal edebilir.

Ana sözleşme ile de başka ihraç sebebi veya sebepleri öngörülemez. Örnek olarak, pay sahibine anonim şirketin menfaatlerini gözetme, onunla rekabet etmeme yükümlülüğü getiren ve bu yükümlerin ihlalini bir ihraç sebebi olarak öngören ana sözleşme hükümleri bağlayıcı kabul edilmemiştir.

Bakılabilir: TEKİNALP/POROY/ÇAMOĞLU, Şirketler ve Kooperatif Hukuku, No:848c ; F. NOMER, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Sadakat Yükümlülüğü, İstanbul 1999, s.145 vd.