Adam öldürmeyi, daha doğrusu suç işlemeyi önlemiyor/önleyemiyor diye hukuk felsefesine gerek yok demek bende hastaları iyileştirmiyor, insanları ölümden kurtarmıyor, o halde tıbba gerek yok gibi bir çağrışıma yol açıyor.

Adam öldürmeyi daha doğrusu suç işlemeyi toplumun bir hastalığı olarak kavradığımız andan itibaren hukuk felsefesinin hukukun ilerlemesinde şimdiye kadar büyük bir rol oynamış olduğunu ve bundan sonra da oynayacağını görmüş oluruz. Aynı durum insan sağlığı için uğraşı veren Tıp için de geçerli. Veba, Frengi, Kolera, Verem ve tedavisi güç olan daha birçok hastalığa çare bulan tıp bugün ihtiyaç duyduğumuz bilimlerin en başında geliyor, endüstrileşmenin ve küreselleşmenin beraberlerinde getirdikleri yeni birçok hastalığa karşı çaresiz olsa bile.

Hukuk felsefesinin uğraşı alanı sadece adam öldürme suçu değildir, genelde hukuktur. Fransız Devriminden ve İnsan Hakları Beyannamesi’nden önceki duruma kıyasla insan hakları alanında büyük adımların atıldığını ve hukukun büyük ilerlemeler kaydettiğini ileri sürmek abartı olmaz bence. Hukuk bu ilelemeleri büyük ölçüde hukuk felsefesine borçludur.

Adam öldürmenin günah ve yasak olduğunu en ateşli şekilde savunanlar dinlerdir. Adam öldürmeyi ve çalmayı önlemediler diye dinleride mi gereksiz sayacağız?

Ben insanlığı geri değil, ileri sayıyorum; bu en azından tarihsel kıyaslama ve gelişim yönünden geçerli.

Bazı insanlar halen suç işliyor, o halde insanlık geridir demek yerinde bir saptama değil bence. Olsa olsa bazı insanlar suç işliyor, o halde bu insanlarda veya içinde yaşadıkları toplumda bir anormallik var diyebiliriz. Bu anormalliği düzeltmek, hasta bünyeyi iyileştirmek hukuk sisteminin görevidir. Bu sistem görevini yerine getirirken hukuk felsefesinden ve hukukla ilgili daha birçok bilim dalından faydalanır.

Hukuk felsefesine bütün yükü yüklemek ve hukuk felsefesi iflas etti demek, hukuk felsefesini altından kalkamıyacağı bir yükle yüklemek olur ayrıca, çünkü suç ve suçlu ile uğraşan sadece hukuk felsefesi değildir. O nun yanında Mantık, Psikoloji, Sosyoloji, Antropoloji, Tarih ve Biyoloji gibi birçok bilim dalı da suç ve suçlu ile uğraşıyor ve hukukla yakından ilgili. Bu bilimlerede mi gerek yok diyeceğiz?

Saygılarımla