T.C.

YARGITAY

HUKUK GENEL KURULU

E. 2000/21-1667

K. 2000/1762

T. 6.12.2000

• TAZMİNAT DAVASI ( Tedaş Aleyhine İş Kazası Nedeniyle Açılan Dava )

• KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ ( Sermayesinin Tamamı Devlete Ait Teşebbüslerin İşletmelerini Müessese Olarak Teşkilatlandırabilmeleri )

• SERMAYESİNİN TAMAMI DEVLETE AİT OLAN TEŞEBBÜSLER ( Teşebbüslerin İşletmelerini Müessese Olarak Teşkilatlandırabilmeleri )

• TEDAŞ ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASI ( Davanın Yetkili Mahkemede ve Yasal Hasım Gösterilerek Açılmasının Gerekmesi )

KHK-233/m.3,15

1086/m.7


ÖZET : Sermayesinin tamamı devlete ait teşebbüsler işletmelerini müessese olarak teşkilatlandırabilirler. Bu kuruluşlar statülerinin ticaret sicillerine kayıt ve ilanı ile tüzel kişilik kazanırlar. Müesseseler tüzel kişiliğe sahip olduktan başka 233 sayılı KHK.nin saklı tuttuğu hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabidir. Sorumlulukları sermaye ile sınırlı olup organları yönetim komitesi ve müessese müdüründen oluşur. Bu organlar teşebbüsçe tesbit edilen esaslara göre müesseseyi yönetir. Komitenin aldığı kararları ise müessese müdürü yerine getirir ve müesseseyi temsil eder.
Müesseseler yukarıda belirlendiği üzere bağımsız hareket edebilen sermayeleri bulunan yetkili organları gösterilen tüzel kişilerdir. Bu tüzel kişilerin faaliyet alanlarında ki olaylar nedeniyle aleyhlerine açılacak davaların yetkili mahkemelerde görülmesi ve yasal hasım gösterilmeleri zorunludur.
DAVA : Taraflar arasındaki "tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 3. İş Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 30/05/2000 gün ve 1999/2365, 2000/372 sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 29/06/2000 gün ve 2000/5150-5204 sayılı ilamı ile; ( ...Davalı yöntemince yetki ve husumet itirazında bulunmuş, yetkili Mahkemenin Sivas Elektrik Dağıtım Müessesesinin bulunduğu Sivas İş Mahkemesi olduğunu savunmuştur.
Gerçekten 233 sayılı KHK.nin 15 vd. hükümlerine göre sermayesinin tamamı devlete ait teşebbüsler işletmelerini müessese olarak teşkilatlandırabilirler. Bu kuruluşlar statülerinin ticaret sicillerine kayıt ve ilanı ile tüzel kişilik kazanırlar. Müesseseler tüzel kişiliğe sahip olduktan başka 233 sayılı KHK.nin saklı tuttuğu hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabidir. Sorumlulukları sermaye ile sınırlı olup organları yönetim komitesi ve müessese müdüründen oluşur. Bu organlar teşebbüsçe tesbit edilen esaslara göre müesseseyi yönetir. Komitenin aldığı kararları ise müessese müdürü yerine getirir ve müesseseyi temsil eder.
Dava konusu olayda, davalı TEDAŞ A.Ş.nin 15 Eylül 1993 günlü 21699 sayılı resmi gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu kararıyla 233 sayılı KHK.nin 3. maddesine göre TEK kurumundan ayrılarak 2 ayrı İktisadi Devlet Kuruluşu olarak kurulduğu, ayrıca 26 Ocak 1994 günlü 21830 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ana statüsü ile organlarının görev alanının belirlendiği, 4 Mayıs 1994 gününde tescilinin yöntemince yapılıp ilan edildiği görülmüştür.
Öte yandan bir İktisadi Devlet Kuruluşu olan davalı TEDAŞ'ın yöntemince müesseseleri oluşturduğu ve dava konusu olayda iş kazasına uğradığını iddia eden işçinin mensubu olduğu müessesenin 24/06/1994 tarihinde Sivas ilinde kuruluşunun tescil edildiği ve ilanının yapıldığı anlaşılmaktadır.
Müesseseler yukarıda belirlendiği üzere bağımsız hareket edebilen sermayeleri bulunan yetkili organları gösterilen tüzel kişilerdir. Bu tüzel kişilerin faaliyet alanlarında ki olaylar nedeniyle aleyhlerine açılacak davaların yetkili mahkemelerde görülmesi ve yasal hasım gösterilmeleri zorunludur. Bu nedenle davanın yetki ve husumet nedeniyle reddi gerekirken işin esasına girilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
O halde, davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır... ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
KARAR : Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara ve özellikle iş kazasının vuku bulduğu Sivas Elektrik Dağıtım Müessesesi Md.nün dava tarihinden önce 24/06/1994 tarihinde Sivas ili Ticaret Siciline tescil ve bu suretle hükmi şahsiyet kazanmış bulunmasına göre, davalı tarafın husumet itirazının yerinde olduğu sonucuna varılmış olmakla Özel Dairenin davanın husumet yönünden reddi gerektiğine ilişkin bozma kararı Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenmiştir. Belirtilen nedenle Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ : 1-Davacılar vekilinin temyiz isteminin yukarıda açıklanan bozma gerekçesinde gösterilen sebeplerle REDDİNE, 2-Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda açıklanan ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, İstek halinde temyiz peşin harçlarının geri verilmesine 06/12/2000 gününde oyçokluğu ile karar verildi.