|
|
|
|
|
|
Sayın Suat Abi;
Sizin mesajınızdan alıntı yaparak soruyorum ama, sorum sadece size değil. Ayrıca art niyetli bir soru da değil, öğrenmek için soruyorum.
Sayın Üyeler;
1- Muacceliyet şartı nedir? Ne işe yarar?
2- Hakkaniyetle bağlantısı nasıl kurulur?
3- Sözleşmede muacceliyet şartı varsa ve belirtilen sürede kira ödenmezse, bakiye kiralar kendiliğinden muaccel olur mu? Yoksa muaccel olabilmesi için kiralayanın ayrıca hukuki bir işlemine ihtiyaç var mıdır?
Saygılarımla,
|
|
 |
|
 |
|
 |
Alıntı: |
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1- Muacceliyet şartı nedir? Ne işe yarar? |
|
|
|
|
|
|
Sevgili Adli Tip,
“Muacceliyet şartı” borcun vadesinden önce ödenmesi demektir. Somut olayda da kira parasının ödenme biçimidir.
|
|
Alıntı: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2- Hakkaniyetle bağlantısı nasıl kurulur? |
|
|
|
|
|
|
Hakkaniyetle bağlantısı bulunmamaktadır. Kişilerin sözleşme yapma özgürlüğü Anayasa ve yasalarla güvence altına alınmıştır. Ancak bir takım kısıtlamaları mevcuttur. B.K. ilgili maddesi şöyledir:
MADDE 19 - Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde, serbestçe tâyin olunabilir.
Kanunun kat'î surette emreylediği hukukî kaidelere veya kanuna muhalefet; ahlâka (âdaba) veya umumi intizama yahut şahsi hükümlere müteallik haklara mugayir bulunmadıkça, iki tarafın yaptıkları mukaveleler muteberdir.
Sözleşmelere konulan “muaceliyet şartı”nın B.K. 19 uncu maddeye aykırı olmadığına dair birçok Yargıtay kararı bıulunmaktadır. Dolayısıyla hakkaniyete aykırı bir durumdan söz edilemez. Muacceliyet şartından daha ağır bir şart için, “sözleşme özgürlüğünden” söz eden bir Yargıtay kararı aşağıdadır:
|
|
Alıntı: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
T.C.
YARGITAY
6. HUKUK DAİRESİ
E. 2005/328
K. 2005/2721
T. 24.3.2005
• SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ ( Hukuka Aykırı Olarak Kullanılmasının Yaptırımı Sözleşmenin Hükümsüz Olması Olduğu )
• SÖZLEŞMENİN HÜKÜMSÜZ OLMASI ( Sözleşme Özgürlüğünün Hukuka Aykırı Olarak Kullanılmasının Yaptırımı Olduğu )
818/m.19
ÖZET : Borçlar Kanunu'nun 19.maddesinin 1.fıkrası ile sözleşme yapma özgürlüğü ilke olarak benimsenmiş, ancak bu özgürlüğe her özgürlükte olduğu gibi sınırlama getirilmiştir. Sözleşme özgürlüğünün hukuka aykırı olarak kullanılmasının yaptırımı sözleşmenin hükümsüz olmasıdır. Sözleşme özgürlüğü ise öğreti ve uygulamada "bireylerin özel borç ilişkilerini hukuk düzeninin sınırları içinde özgürce kurabilme ve düzenleyebilme yetkisi" olarak tanımlanır.
DAVA : Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı itirazın iptali-alacak davasına dair karar davalı-davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : 1-Dosya kapsamına, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerekçelere göre davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Davacı vekilinin cezai şarta ilişkin itirazın iptali istemine yönelik temyiz itirazlarına gelince;
Davacı vekili, davalı tarafından eksik ödenen 2000 yılı Eylül ayından 2002 yılı Aralık ayına kadar olan kira farkları, ödenmeyen 2002 yılı Ocak, Şubat, Mart ayları kira bedeli ile kira sözleşmesinin 7.maddesine dayanarak günlük %2 faizin tahsili için icra takibi yapmış, davalının itirazı üzerine iş bu itirazın iptali davasını açmıştır. Davalı davanın reddini savunmuş, mahkemece kira alacağına yönelik istem yönünden itirazın kısmen iptaline, davacının kira sözleşmesinin 7.maddesi hükmüne dayanarak istediği %2 faizin ceza koşulu olduğu gerekçesiyle buna ilişkin itirazın iptali isteminin reddine karar verilmiştir.
Tarafların özgür iradeleri ile imzaladıkları ve hükme esas alınan 12.2.1999 başlangıç tarihli üç yıl süreli kira sözleşmesinin 7.maddesinde "aylık kira bedelinin ödenmesinde geç kalınan her gün için kiracı kira bedelinin %2'si kadar gecikme cezası öder, ancak bu gecikme otuz günden uzun olamaz" hükmü yer almaktadır.
Borçlar Kanununun 19.maddesinin 1.fıkrası ile sözleşme yapma özgürlüğü ilke olarak benimsenmiş, ancak bu özgürlüğe her özgürlükte olduğu gibi sınırlama getirilmiştir. Sözleşme özgürlüğünün hukuka aykırı olarak kullanılmasının yaptırımı sözleşmenin hükümsüz olmasıdır. Sözleşme özgürlüğü ise öğreti ve uygulamada "bireylerin özel borç ilişkilerini hukuk düzeninin sınırları içinde özgürce kurabilme ve düzenleyebilme yetkisi" olarak tanımlanır.
Bu açıklamalar ışığında sözleşmenin 7.maddesinde yer alan hüküm Borçlar Kanununun 158.maddesinde öngörülen ceza koşulu olup geçerlidir. Mahkemece bu yön gözetilmeden davacının buna yönelik isteminin reddine karar verilmesi hatalı olmuştur.
Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır.
SONUÇ : Hükmün yukarıda 2.bentte açıklının nedenlerle ceza koşulu yönünden BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edenlere iadesine, 24.03.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. |
|
|
|
|
|
|
Yine 6570 Sayılı yasanın 9 uncu maddesi şöyledir:
|
|
Alıntı: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
MADDE 9 - Kira mukavelelerinde; bu Kanunun kira bedellerinin tâyinine mütaallik hususlar müstesna kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz.
|
|
|
|
|
|
|
Muacceliyet şartının 9 uncu maddeye aykırı olmadığına ve kira parasına dair olduğuna ilişkin de kararlar bulunmaktadır. Onlardan birisinden alıntı aşağıdadır:
|
|
Alıntı: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
T.C.
YARGITAY
6. HUKUK DAİRESİ
E. 2001/9494
K. 2001/9729
T. 28.5.2001
� TAHLİYE DAVASI ( Temerrüt Nedeniyle )
� TEMERRÜT NEDENİYLE TAHLİYE DAVASI ( Muacceliyet Şartı Kira Bedeline İlişkin Bir Şart Olduğundan Kiracı Aleyhine Yapılan Bir Değişiklik Olarak Kabul Edilememesi )
� KİRA MUKAVELESİ ( Kira Bedellerinin Tayinine Müteallik Hususlar Müstesna Üzere Kiracı Aleyhine Değişiklik Yapılamaması )
� MÜACCELİYET ŞARTI ( Şart Kira Bedeline İlişkin Bir Şart Olduğundan Kiracı Aleyhine Yapılan Bir Değişiklik Olarak Kabul Edilememesi )
6570/m.9
Taraflar arasında yenilenen kira sözleşmesi 1.10.2000 başlangıç tarihli ve 5 yıl sürelidir. Sözleşmede aylık kiranın 6.500 Dolar olacağı belirtilmiş, sözleşmenin özel 1.2. maddesinde de bir aylık kiranın tam ve süresinde ödenmemesi halinde gelecek diğer ayların kirasının da muaccel olacağı kararlaştırılmıştır. 6570 sayılı Kanunun 9. maddesinde "kira mukavelesinde bu kanunun kira bedellerinin tayinine müteallik hususlar müstesna kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz" denilmektedir. Muacceliyet şartı da kira bedeline ilişkin bir şart olduğundan kiracı aleyhine yapılan bu değişiklik olarak kabul edilemez. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 13.12.2000 tarih ve 2000/6-1807 Esas ve 2000/1792 Karar sayılı kararı da bu yöndedir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alıntı: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3- Sözleşmede muacceliyet şartı varsa ve belirtilen sürede kira ödenmezse, bakiye kiralar kendiliğinden muaccel olur mu? Yoksa muaccel olabilmesi için kiralayanın ayrıca hukuki bir işlemine ihtiyaç var mıdır? |
|
|
|
|
|
|
Evet bakiye kira aylıkları kendiğilinden muaccel olur. B.K. 101 inci maddedeki ihtara gerek yoktur. B.K. 260 ıncı maddeye göre yapılacak ihtarat veya icra takibi ile kira aylıklarının tamamı istenilebilir. Aslında bu konu yıllar önce THS’de tartışılmış, aşağıdaki linke göz atarsan, “armağan” isimli üyemiz sorunu yanıtlamış…
http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=227