Mesajı Okuyun
Old 15-05-2007, 20:55   #1
_NALAN_

 
Varsayılan Toplanti Ve Karar Yeter Sayisi

TOPLANTI VE KARAR YETER SAYISI
ANAYASA m.96
D. Toplantı ve karar yeter sayısı
Madde 96 – Anayasada, başkaca bir hüküm yoksa, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.
Bakanlar Kurulu üyeleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin katılamadıkları oturumlarında, kendileri yerine oy kullanmak üzere bir bakana yetki verebilirler. Ancak bir bakan kendi oyu ile birlikte en çok iki oy kullanabilir.
TBMM’nin görüşmelere başlayabilmesi için hazır bulunması gereken milletvekili sayısına toplantı yeter sayısı; bu sayı bulunup toplantı açılarak görüşmeler tamamlandıktan sonra, bir konuda belli yönde bir karar çıkması için, o yönde oy kullanılması gereken milletvekili sayısına da karar yeter sayısı denir.
Anayasanın 96. maddesine göre, anayasada başkaca hüküm olmayan hallerde, TBMM, üye tamsayısının en az 1/3 ü ile toplanır ve üye tamsayısının ¼+1 den az olmamak kaydıyla toplantıya katılanların salt çogunluğuyla karar verir. Yani bu durumda üye sayısını 550ye çıkaran 23.07.1995 sayılı Anayasa değişikliğinden sonra toplantı yeter sayısı 184, karar yeter sayısı 139dur. Mecliste birleşimin açılabilmesi için an az 184 milletvekilinin toplantıda hazır bulunması gerekir eğer bu sayı sağlanamamışsa, birleşime 1 saat ara verilir; buna rağmen gerkli sayı hala sağlanamamışsa birleşimin kapatılması zorunludur. Böylece, Anayasa, 1961 Anayasasındaki salt çogunluk olan en az toplantı yeter sayısını 1/3 e düşürerek Meclisin daha kolay toplanıp karar alabilmesi sağlayacak şekilde düzenleme yapmıştır. Bu düzenleme, aynı zamanda hem iktidarın hem de muhalefetin meclis çalışmalarında daha dikkatli ve düzenli olamaya sevk edeceği düşünülmüştür.
Anayasa mad. 96da öngörülen, bu tavan niteliğindeki toplantı ve karar yeter sayıları, anaysa değişikliği, cumhurbaşkanı seçimi, meclis başkanı seçimi, hükümetin siyasi sorumluluğu ve meclis soruşturması sunucu bakanların görevleri ile ilgili suçtan dolayı Yüce Divana sevki gibi konularda geçerli değildir. Bu hallerde Anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel toplantı ve karar yeter sayıları geçerlidir.
A-TOPLANTIYA KATILANLAR
Karar yeter sayısını belirlemek için öncelikle tespit edilmesi gereken ‘’ toplantıya katılanlar’’ ifadesinden ne anlaşılması gerektiği uygulamada güçlükler yaratmaktadır. İçtüzük mad. 46 da ‘’Genel kurulda bulunup da oya katılmayanlar yeter sayıya dahil edilirler ‘’ hükmüyle, oylama sırasında toplantıya fiilen katılanların, oy kullanmasalar dahi, karar yeter sayısının belirlenmesinde esas alınan toplantıya katılanlara dahil edildiklerini açıkça düzenleyerek, sorunun çözümünü kolaylaştırmıştır. Ancak hükümde çekimser oylar hakkında bir düzenleme yoktur. AYM, 1982 Anayasası döneminde arka arkaya verdiği üç kararıyla içtihat oluşturmuştur. Çekimser oyları, karar yeter sayısının belirlenmesinde esas alan toplantıya katılanlar içine alınmış sayılması için toplantıya katılanların salt çoğunluğunun karar yönünde oy kullanmasını zorunlu görmekle çekimser oyları karar yeter sayısının dışında tutmuştur. Yüce mahkemenin bu içtihadı, meclisten bir karar çıkması için karar yönünde daha fazla bir çoğunluğu gerektirmiştir. Böylece Anayasa 96. maddede getirilen meclisin toplanmasını kolaylaştırıcı düzenleme içtüzük ve AYM içtihadı ile işlerliği azaltılmıştır.
B-SALT ĞOGUNLUK
İçtüzük mad. 146’…..salt çogunluk belli bir sayının yarısından az olmayan çoğunluktur.’ düzenlemesiyle bu konuda yaşanan tereddütleri ortadan kaldırmıştır.
Kabul yeter sayısının, kabul oylarının fazla olması anlamına gelmez . kabul yeter sayısı toplantıya katılanların salt çoğunluğudur. Örneğin 300 milletvekili ile açılan birleşimde yapılan oylamaya 300 milletvekilinin hepsi katılmış oylama sonucu 150 evet, 145 ret, 3 çekimser 2 geçersiz oy çıkmıştır. Bu durumda gerekli karar yeter sayısı sağlanmış olmaz, 151 kabul oyunun olması gerekir.
Her ne kadar içtüzükte salt çoğunluk belli bir sayının yarısından az olamaz şeklinde açıklansa da , belli bir sayının yarısından az olmayan çoğunluk yarısına eşit olan durumu da kapsayacağından, salt çoğunluk belli bir sayının yarısından bir fazla olan çoğunluk olarak esas alınmalıdır. Nitekim TBMM uygulamaları da bu yöndedir Örneğin ‘01.03.2003 tarihli TBMM birleşiminde, Irak’a asker göndermeye ilişkin Başbakanlık Tezkeresinin oylamasına 533 üye katılmış 19 çekimser ve 250 red ve 264 kabul oyu çıkmış olmasına karşın salt çogunluk 268 sağlanamadığından TBMM kararı oluşmamıştır.’ (533/2=266,5 bu durumda 267+1=268 karar yeter sayısıdır.)
C-ASGARİ KARAR YETER SAYISI
TBMM kural olarak toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Anayasamıza göre kabul oylarının TBMM üye tamsayısının 1/4+1’den az olamaz. Meclis 550 milletvekilinden oluştuğuna göre bu sayı 139a eşittir. 139 milletvekilinin kabul oyu asgari karar yeter sayısıdır. Örneğin 300 milletvekili ile toplanan mecliste toplantı yeter sayısı mevcuttur yapılan oylamada 154 kabul çıkmıştır yani alınan TBMM meclisi kararı yasaya uygundur ancak 200 milletvekili ile açılan birleşim de toplantı yeter sayısı mevcuttur yapılan oylamada 101 kabul çıkmıştır en az 139 sayısını bulmadığı için anayasaya uygun değildir.
D-NİTELİKLİ ÇOĞUNLUK
Anayasaya göre belirli işlemlerde özel çoğunluk aranmıştır. Bu durumda Anayasada belirtilen nitelikli çoğunluklar sağlanmadan alınan kararlar geçersizdir. Anayasaya göre nitelikli çoğunluğun arandığı durumlar ve gerekli olan oranlar şöyledir :
*Anayasanın değiştirilmesi, üye tamyayısının 3/5 ‘i veya 2/3 2ü
*Genel veya özel af ilanı, üye tamsayısının 3/5’i
*Cumhurbaşkanının seçilmesi,ilk iki turda üye tamsayısının 2/32ü son iki turda üye tamsayısının salt çoğunluğu
*Meclis başkanı seçilmesi, ilk iki turda üye tamsayısının2/3’ü, üçüncü turda üye tamsayısının salt çoğunluğu, dördüncü turda özel çoğunluk gerekli değildir.
*Bakanın Yüce Divana sevki, üye tamsayısının salt çogunluğu
*Gensoru sonucunda güven oylaması, üye tamsayısının salt çoğunluğu
*Cumhurbaşkanının vatana ihanetten suçlandırılması, üye tamsayısının 2/4’ü
*Güven isteminin reddi, üye tamsayısının salt çoğunluğu
* Devamsızlık nedeniyle milletvekillinin düşürülmesi, üye tamsayısının salt çoğunlugu
Burada, Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğu =276 milletvekili
3/5 =330 ‘’
2/3 =367 ‘’ dir.
------------------------------------
Kaynakça
-1982 Anayasa Hukukuna göre Türk Anayasa Hukuku Bülent TANÖR-Necmi YÜZBAŞIOĞLU İsatanbul Ekim 2002 4. Bası
-Türk Anayasa Hukuku Ergun ÖZBUDUN Ankara 2005 8. Bası
-Anayasa Hukuku İdare Hukuku Altın Seri Ankara 2006