Esasen hak aramak zaruri ihtiyaç sınıfına sokulabileceği için bütün masrafların devletçe karşılanması düşünülebilir. Ancak böyle bir durum istismara, mahkemelerin meşgul edilmesine ve adliyenin ciddiyetine gölge düşürebileceğinden dolayı, masraflarla ilgili düzenlemenin hak arayanlara büyük yük getirmeyecek, hak arayanları bu arayışlarından vazgeçirmeyecek şekilde yapılması en uygun yoldur.

Cumhuriyetin niteliklerini belirten maddede, Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal hukuk devleti olduğu belirtilmiştir. Bu düzenleme ile getirilen sosyal devlet ilkesi hürriyetleri devlete karşı, güçsüzleri güçlülere karşı korumakta, insan onuruna yaraşır bir düzen kurma görevini devlete yüklemektedir.

Kişinin hakkını, yargı mercileri ve diğer yasal merciler huzurunda arayabilmesi temel hak ve hürriyetler arasında sayılmıştır. Bu durumda, devlet açısından, hak arama hürriyetini sağlamak, bir kamu hizmetinin ötesinde devletin asli görevlerinden biri haline gelmiş bulunmaktadır.

Yukarıda belirttiğim üzere, ‘Hak Arama Hürriyeti’ Anayasa’da temel hak ve hürriyetler arasında belirtilmiş, yine Anayasa’da devletin görevleri de sayılmıştır. Devletin görevlerinden birinin, kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmak, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak olduğu belirtilmiş, ayrıca herkesin meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu söylendikten sonra davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması devlet organlarından biri olan yargıya bir görev olarak yüklenmiştir.

Anayasal düzenlemeden anlaşıldığı üzere, devlet hak arama hürriyetini sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleri ile bağdaşmayacak surette sınırlayan engelleri kaldırmakla yükümlüdür.

Aksi halde, zaten kapitalist sistemin hüküm sürdüğü bir ortamda, parası olanın hak arayabildiği bir düzen ağır sosyal sorunları ve sınıf çatışmasını doğurabilecektir.