http://www.inhak.adalet.gov.tr/duyuru/duyuru2.html

AİHM İnsan Hakları Tazminat Komisyonu’na Başvuruyu Tüketilmesi Gereken Yeni Bir İç Hukuk Yolu Olduğunu Belirtmiştir

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Müdür Turgut ve diğerleri/Türkiye (4860/09) başvurusu üzerine 11 Nisan 2013 tarihinde açıklanan kararı ile yargılamaların uzun sürdüğü iddialarına ilişkin olarak, Ülkemizde 6384 sayılı Kanunla kurulan İnsan Hakları Tazminat Komisyonu’na başvuru yolunun yeni bir iç hukuk yolu olarak ihdas edildiğini belirterek başvuruyu kabul edilemez bulmuştur. Başvuranların AİHM’e başvurularını yaptıkları tarihte anılan kanun yürürlüğe girmemiş olmasına rağmen, bu başvuruyu iç hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle reddetmiştir.

7 Ocak 2009 tarihli başvuruda başvuranlar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6/1. maddesine dayanarak makul sürede yargılanma haklarının; Türkiye’de uzun yargılama sürelerine karşı bir başvuru yolu olmadığından bahisle de Sözleşme’nin etkili başvuru hakkına ilişkin 13. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

AİHM kararında, 20 Mart 2012 tarihli Ümmühan Kaplan pilot kararının icrası kapsamında yargılama süreleriyle ilgili olarak 23 Eylül 2012 öncesinde Mahkeme’ye yapılmış ve henüz Hükümete bildirilmemiş başvuruların tazminat verilmesi suretiyle çözülmesine dair 6384 sayılı Kanunun TBMM tarafından kabul edildiğini tespit etmiştir.

Bu kararında AİHM ayrıca, 6384 sayılı Kanunla kurulan yolun, Türkiye’ye karşı açılan yargılama süresiyle ilgili tekrar eden başvurulara çözüm bulma amacı taşıyan pilot karar usulünün doğrudan ve somut bir sonucu olarak kurulduğunu belirtmiştir. Mahkeme bu suretle, Türkiye’nin Bakanlar Komitesi tavsiye kararlarına ve İnterlaken, İzmir ve Brighton Konferanslarının sonuç bildirgelerine uygun olarak iç hukuk düzeyindeki yapısal sorunu çözerek üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdiğini kaydetmiştir. 6384 sayılı Kanunun Türkiye’de makul sürede yargılama yükümlülüğüne aykırılıkları telafi etmesine ve Mahkeme önündeki başvuruları azaltmasına ve hatta tamamen sonuçlandırmasına imkan tanıma amacı taşıdığını vurgulamıştır. Kararda ayrıca, 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle AİHM önünde uzun yargılama iddialarına ilişkin 3800’den fazla derdest dosya bulunduğu belirtilmektedir.

Sonuç olarak, AİHM, bu başvuruda başvuranların 6384 sayılı Kanunla kurulan komisyona başvurmaları gerektiğini belirterek başvurunun dayanaktan yoksun olduğuna karar vermiş ve bu Kanunun Sözleşme’nin 13. maddesi anlamında tüketilmesi gereken bir yol ihdas ettiğini belirterek makul sürede yargılanma hakkına ilişkin olarak 6384 sayılı Kanunla getirilen iç hukuk yolu konusunda ilk kararını vermiştir.

İnsan Hakları Tazminat Komisyonu, 6384 sayılı Kanunla 23 Eylül 2012 tarihi itibariyle yargılamaların makul sürede bitirilemediği veya mahkeme kararlarının icra edilmemesi, geç icra edilmesi ya da kısmen icrası iddiasıyla AİHM önünde derdest bulunan başvuruların tazminat ödenmek suretiyle sonuçlandırması amacıyla kurulmuş olup 20 Şubat 2013 tarihinden itibaren başvuruları kabul etmeye başlamıştı.