|
|
Birlikte yaşama – saygı hakkında etkinlikler
* Bu etkinlikler günlük ilişkilerde birlikte hareket etmek için seçtiğimiz insanların insan haklarına saygıda doğrudan etkisi olduğunu vurgulamaktadır. Kurallarla oynanan bir oyun yasaların nasıl yapıldığı ile ilgili soruları ortaya çıkarmaktadır, dinleme ile ilgili bir etkinlik kişiyi bir fikre ve diğerlerinin fikirlerine saygı duymaya yoğunlaştırmaktadır.
* Etkinlikler grubunuzun ihtiyaçlarına göre seçilmeli ve uyarlanmalıdır.
Kamp Yapmak
(“Yasayı Anlamak,1994” deki bir fikirden uyarlanmıştır Yurttaşlık Vakfı )
Etkinlik 14-18 yaş grubu için uygundur.
Amaç: Bu oyun gençlerin, toplumların kendi insanlarının haklarını korumak için kuralları ve yasaları nasıl geliştirdiklerini anlamalarını sağlar.
Öğrenme noktaları:
* Yönetim kuralları karışıklığı önler ve hakları korur
* Bu tür kurallar en iyi demokratik koşullarla yapılır.
İhtiyacınız olan şeyler:
* İlerideki birkaç sayfada bulunan “durumlar” dan her gruba bir kopya.
Zaman: yaklaşık 1 saat 30 dakika.
Nasıl yapmalı:
* Beş altı kişilik küçük gruplara ayrılın
* Aşağıdaki metni gruba anlatın:
“Bir grup arkadaşınızla kamp yapmaya gittiğinizi hayal edin. Birileri size kamp yapmak için çok güzel bir yerden, medeniyetten uzakta, göl kenarında ağaçlar arasında bir alandan bahsetti. Birkaç haftadır birlikte gitmek için planlar yapıyorsunuz ve nihayet hafta sonu geldi. Uzun bir yolculuktan sonra meydanlığa geldiniz. Tatil için herkesin birlikte uyuyacağı büyük bir çadırda dahil olmak üzere gerekli her şeyi getirdiniz. Yakınınızda iyi suyu olan bir kuyu bulunmakta ve odun kesmek ve ateş yakmak için izniniz var. Bunun dışında başka bir hizmet yok, kural yok ve ne bir yetişkin ne de bir kamp yöneticisi var. Kampı kuruyor, yüzüyor ve bir haftalık bir eğlenceye hazırlanıyorsunuz.
Fakat, kamptaki ilk günün sonunda kampın nasıl olması gerektiğine dair anlaşmazlıklar çıktı bile. Hepiniz tatilinizin daha kolay olması için bazı şeylerde anlaşmanız gerektiğini fark ettiniz. Bir toplantı düzenlediniz.”
* Katılımcılardan gruplarında karşılaşabilecekleri dört veya beş problemi sıralamalarını isteyin. Her problemin nasıl çözülebileceğine karar vermelerini isteyin.
* Katılımcılardan aşağıdaki soruları göz önüne almalarını isteyin
o Kararlarını nasıl verdiler?
o Kabul etmeyen kimse oldu mu?
o Herkesin buna karşılık söyleyebileceği bir şey var mı? Neden?
o Kabul edilen en zor karar neydi? Neden?
* Şimdi gruba aşağıdaki parçayı okuyun:
* Katılımcılara aşağıdaki metni okuyun:
“Toplantıdan sonra her şey daha iyi gider ve daha iyi olur. Fakat, birkaç gün sonra bir daha olmasını engellemek için birlikte düzenlemeniz gereken birçok problem ortaya çıkar.”
* Eğer “durumlar”ı kopyalayabildiyseniz, her gruba bir set halinde verin. Gruplarda katılımcılar “durumlar”ın hepsini tersyüz şekilde masaya koymalı ve tek tek almalıdır. Her “durum” için ne yapılması gerektiğine karar vermeye çalışmalılardır. Eğer mümkünse, anlaşmaya çalışmalılardır. ( Eğer “durumlar”ın fotokopi veya kopyasını alamadıysanız, her ne kadar daha zor olacaksa da, hepsini tek tek okuyup grup olarak karar vermeye çalışın.)
* Eğer bazı gruplar oyunu diğerlerinden daha önce bitirirse, onlardan aşağıdaki tartışma soruları hakkında düşünmelerini isteyin.
* Tüm gruplar oyunu bitirdiğinde, tüm gruba ne kararlar aldıklarını sorarak “durumlar”ın üzerinden geçin. Her gruptan her “durum” hakkında yorum yapmalarını istemeyin – bu çok uzun sürer.
* Etkinliki aşağıdaki soruları kullanarak yapacağınız tartışma ile devam edin.
Sorular:
* Bu etkinlikte kamptaki herkesin haklarını korumak için kurallar koydunuz. Eğer kurallarda anlaşamasaydınız ya da kimse kurallara uymasaydı ne olurdu?
* Kuralı uygun yapan ve yapmayan şey nedir?
* Yasalar hakkında ne düşünüyorsunuz? Adaletsiz veya kötü olsalar dahi yasalara her zaman uymalı mıyız?
* Bazı kurallar ve yasalar yazılı değildir. Örneğin, “ahlaki” veya dini yasalar. İnsanlar uymak zorunda olmasalar dahi neden bu kurallara/yasalara uyarlar?
* Kural ve yasalara insanların uyması genellikle cezalarla yada yaptırımlarla sağlanır. Siz muhtemelen kampta kurallara uymayanlara yaptırım uygulamaya karar verdiniz. Yaptırımın amacı nedir? Ne tür yaptırımlar daha etkilidir? Yaptırımlar karşıtlarını üretir mi?
Seçenekler:
* Bu etkinlik, akran grup üyeleri ve akran grup liderinin katılımcı bir şekilde anlaşmaya vardıkları bir grup kuralı yapmak için bir başlangıç noktası olabilir.
* Birçok ülkede, adam öldürmeden karaborsada ticaret yapmaya kadar tüm “suçlar” için ceza idamdır. Bu etkinlik idamın caydırıcı bir ceza olup olmadığını tartışmak için başlangıç noktası olabilir.
“Kamp Yapma” Etkinliği İçin Durum Kartları
Durum Bir
Bir kişi tam olarak kapanmayan çadır kapısının yanında uyumak zorunda. Sabahleyin, bu kişinin eşyaları dışarıya ıslak çimlerin üzerine saçılmış oluyor. Kişi eşyalarının zarar göreceği konusunda şikayet ediyor. Ne yaparsınız?
Durum İki
Toplantıda kampın nasıl işleyeceğine karar verdiniz. Şimdi, bir kişi alınan kararlardan habersizmiş gibi davranıyor. Kurallara uyulmasını nasıl sağlayabilirsiniz?
Durum Üç
Bir kişi çaydanlığı ateşe koydu ve sonra yüzmeye gitti. Çaydanlık ateşin üzerine düştü ve alevler çadırın bir köşesinin tutuşmasına neden oldu. Hepiniz güvenlik sorununuz olduğunu fark ettiniz. Başka şeyler de olabilir. Ne yaparsınız?
Durum Dört
Kuyudan su almak çok sıkıcı bir iş. Herkes su getirmektense yüzmeye gitmeyi tercih eder. Fakat biriniz yüzerken kasını zorladı ve artık su taşıyamaz durumda. Bu herkesin su taşımak için daha fazla zaman harcaması demek. Ne yaparsınız?
Durum Beş
İki kişi sigara içiyor, diğerleri içmiyor. İçmeyenler çadırda sigara kokusuna karşı çıkarken içenler dinlenirken sigara içebilmeleri gerektiğini söylüyorlar. Ne yaparsınız?
Durum Altı
Bir kişi radyo getirmiş ve sabah erken saatte yüksek sesle dinliyor. Bu herkesi çok kızdırıyor. Ne yaparsınız?
Durum Yedi
Hepiniz bir çadırı kullanmak zorundasınız fakat onu düzgün tutmakta anlaşamıyorsunuz. Bazıları çadırın her zaman düzenli olmasından hoşlanıyorken diğerleri istemiyor. Tartışmalar kampın ortamını etkiliyor. Ne yaparsınız?
Durum Sekiz
Bir kişi başkasına ait olan pahalı bir gitara zarar verir. Zararı veren kişi tamir için para vermek istemez. Ne yaparsınız?
Durum Dokuz
Bir arkadaşınız birkaç günlüğüne size katılır. Kendi çadırını getirmiştir fakat herkesin anlaştığı kurallara uymayı reddeder. Ne yaparsınız?
Durum On
İki kişi kampta alkol ve içimi konusunda kurallar olması gerektiğini düşünüyor. Sorunu görüşmek için bir toplantı istediniz. Çoğunuz tümüyle yasaklanmasına karşı. Ne yaparsınız?
Aktif dinleme
Bu etkinlik 14-18 yaş arası için uygun.
Amaç: Bu dinleme etkinliği gençlerin dinleme faaliyetlerini geliştirir ve etkin ve etkin olmayan dinleme becerileri hakkında düşünmelerini sağlar.
Öğrenme noktaları:
* Dinlemek, başkalarının fikirlerini söyleme hakkına saygı göstermek konusunda önemli bir özelliktir. (El kitabının beşinci bölümündeki Çocuk Hakları Sözleşmesinin 12. Maddesine ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin 19. Maddesine bakınız.)
* Dinleme becerimizi tecrübeyle arttırabiliriz.
İhtiyacınız olan şeyler: Dinlememize ne yardım eder? ve Bizi dinlemekten alıkoyan nedir? metinleri
Zaman: Yaklaşık 30 dakika.
Nasıl yapmalı:
* Bir grup üyesinin uygulamayı yönetmeye gönüllü olması istenir.
* Bu kişiye üstünde değişik yönlerde çizilmiş dikdörtgenler bulunan bir kağıt verilir. Tüm dikdörtgenlerin hepsi birbirine dokunmaktadır. Bağımsız ve tek başına duran dikdörtgen yoktur. Dikdörtgenler yatay, dikey veya diyagonal olabilir.
* Bu kişinin görevi, imgeyi hiçbir şekilde ellerini kullanmadan sadece kelimeleri kullanarak anlatmaktır.
* Grup üyelerinden imgeyi çizmeleri istenir fakat soru sormalarına izin verilmez.
* Gönüllü imgeyi tekrar anlatır ve grup üyeleri tekrar çizerler. Bu sefer grup üyeleri hepsi teker teker bir soru sorabilirler.
* Bu etkinlik açık, kısa ve özlü iletişimin önemini ve etkili bir mesajın iletilmesinin önündeki engelleri gösterir.
Sorular:
* İmgeyi ilk çizerken ne gibi zorluklarla karşılaştınız?
* İmgeyi daha iyi çizme yeteneğinizi geliştirmenize ne yardım ederdi?
* Bu size iletişim konusunda ne öğretti?
* Bu size ne zaman ve nerede yardımcı olur?
* Dinleme, insan haklarını korumak ve saygı göstermek için önemli bir özelliktir. Bu, öncelikle ve özellikle Çocuk Hakları Sözleşmesi 12. Maddesi ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 19. Maddesi için çok önemli olmasına rağmen diğer maddeler içinde önemlidir. Neden böyledir? Birbirimizi dinlemekten ne kazanırız? Hiç kimsenin sizi dinlemediği bir durumla karşılaştınız mı? Fikirlerinize önem verilmediği zaman ne hissedersiniz? Dinleme becerimizi pratik yaparak eliştirebileceğimiz görüşünü kabul ediyor musunuz?
Seçenekler:
* Her seferinde zorlaştırarak birkaç gün veya hafta sonra grup üyelerinin dinleme becerisinin geliştiğini görebilmeleri için oyunu tekrarlamak eğlenceli olabilir.
Dinlememizi ne engeller?
Dinlemeyi açma-kapama
* İnsanlar konuştuklarından daha hızlı düşünürler. Bu, başkasını dinlerken düşünmek için bir sürü boş zamanınız olduğu anlamına gelir. Genellikle, bu zamanı karşımızdaki insanın ne dediğini dinlemek yerine öğle yemeğini veya geçen gece ne yaptığımızı düşünerek geçiririz.
Ön yargılı dinleme
* Dünyanın her köşesinde kişinin düşünmesini engelleyen sözler ve deyimler vardır. “Kapitalist”, “tutucu”, “komünist” gibi. İnsanlar bu kelimeleri duyunca dinlemeyi bırakarak kendini korumak veya karşı atak için planlar yapmaya başlar.
Kapatılmış zihin ile dinleme
* Bazen kişinin (veya konunun) sıkıcı, yanlış olduğunu veya ilgili olmadığını veya ne söyleyeceklerini bildiğimizi düşünürüz. Bundan sonra dinlemeyi bırakırız.
Dikkati dağılmış dinleme
* Ses, ışık, ısı, odadaki diğer durumlar veya kahvaltıda yediğiniz bir şeyler kişilerin ne dediğini dinlememize engel olabilir. Fakat, pratik yaparak bu koşullar altında da iyi dinleme yapabiliriz.
Dinlememize ne yardım eder?
Aklımızla olduğu kadar vücudumuzla da dinleriz...
* Konuşmacıya doğru dönünüz
* İyi bir göz kontağı kurunuz
* Açık bir tavır alınız (kollarınızı kavuşturmayın, arkanızı dönmeyin...)
* Konuşmacıya doğru eğilin
* Rahatlayın
Ne söylendiğini dinleyin ....
* Sadece “gerçekler” için değil ana tema için dinleyin
* Zihninizi açın
* Daha önce düşünün
* Analiz edin ve değerlendirin
* Sözünü kesmeyin
Nasıl söylendiğini dinleyin...>
* Sözsüz işaretleri (örneğin yüz ifadeleri, vücut şekli)
* Ses tonu
Dinleme önemlidir çünkü...
* İnsanlara onların söylediklerine ve tecrübelerine önem verdiğinizi gösterir
* İnsanları özgürce ve dürüstçe konuşması için cesaretlendirir
* İnsanların anlaştıkları ve anlaşmadıkları alanları belirlemelerine ve bu anlaşmazlıklara karşı çözümler düşünmenize yardım eder.
Kim, ben mi? – sorumluluğa ilişkin etkinlikler
* Bu etkinlikler kişisel sorumluluğa vurgu yapar. Gerçek hayat dürüstlük ve günlük sorumluluklara ilişkin sorular çıkarmak için ahlaki ikilemi kullanılır. Sansür hakkındaki bir diğer faaliyet, gücün sorumlu kullanımına dikkat eder. Bu etkinliklerin tümünün amacı haklara karşılık gelen sorumluluklar olduğunu belirtmektir.
* Etkinlikler grubun ihtiyaçlarına uygun olarak seçilmeli ve uyarlanmalıdır.
Haklar ve sorumluluklar
Bu etkinlik, 14-18 yaş arası ve 18 yaşından büyüklere uygundur
Amaç: Bu kısa listeleme ve tartışma etkinliki gençlerin haklar ve sorumluluklar arasında bir ilişki olduğunu anlamalarına yardım eder.
Öğrenme noktaları:
* Her hakka karşılık gelen bir sorumluluk vardır
İhtiyacınız olan şeyler:
* İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin basitleştirilmiş versiyonu
* Haklar ve sorumluluklar hakkında bilgi (bir sonraki sayfaya bakınız)
Zaman: 45 dakika.
Nasıl yapmalı:
* Gruba çiftler oluşturmalarını söyleyin. Her bir kişiye grup içinde ve ayrıca evde sahip olması gerektiğini düşündüğü beşer önemli hakkı yazmasını söyleyin. Örneğin, özel yaşam hakkı (insan hakları üzerine yapılan çalışmanın yansıması olarak yapılabilir.)
* Listelerini ortaklarıyla değiştirmelerini söyleyin. Her katılımcı ortağının listelediği haklara karşılık gelen sorumlulukları düşünmeli. Örneğin, herkesin birlikte yaşadığı kişilerin özel yaşam hakkına saygı göstermesi.
* Her çift kendi listelerinden iki tane hakkı ve ona karşılık gelen sorumluluğu diğer grup üyelerine sunar. Akran grup lideri tüm hak ve sorumlulukları yazarak duvara asmalıdır.
* Katılımcılardan Haklar ve Sorumluluklar hakkındaki Bilgi’yi okumalarını isteyin. Aşağıdaki soruları kullanarak tartışma başlatın:
Sorular:
* Her hakkın karşılığı olan sorumluluğunu bulmak kolay mı yoksa zor muydu?
* Emniyet kemeri hakkındaki örnekte (Haklar ve Sorumluluklar hakkındaki Bilgi’ye bakın) kimin haklı olduğunu düşünüyorsunuz, hükümet mi yoksa emniyet kemerini takmak istemeyen kişiler mi?
* Tanıdığınız bir kişi emniyet kemeri takmayan bir sürücü yüzünden yaralanırsa ne olur? Bu nasıl olabilir? Ne hissedersiniz?
* Emniyet kemeri takmayı reddedip yaralanan bir sürücüye yardım ettiği için doktor hasta bir çocuğa bakamaz ve çocuk ölürse ne olur? İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi basitleştirilmiş versiyonuna bakınız. Bu örnekte hangi haklar var?
* Hak ve sorumlulukların ihtilafa düştüğü başka bir örnek düşünebiliyor musunuz?
Seçenekler:
* Hak ve sorumluluk sorunları herkesi etkilediği için (örneğin kendi görüş açınızı bildirme hakkınız ve başkalarının görüş açılarına saygı gösterme sorumluluğu) bu etkinlik gündelik olaylarda hak ve sorumlulukların dilini kullanmak için bir temel olabilir.
* Bir etkinlik olarak grup haklar ve sorumluluklar listesini duvarda tutabilir. Anlaşmazlık olduğu zaman veya diğer hak sorunları ortaya çıkınca listeye yeni bir şeyler eklenebilir. Örneğin, eğer bazı grup üyeleri başkalarına ait eşyaları izinsiz alırsa bir kişi listeye şunu ekleyebilir: ‘kişisel eşyalarımın mahremiyeti ve korunma hakkı vardır / ve diğer grup üyelerinin mahremiyet ve güvenliğine saygı gösterme sorumluluğum var.’ Listenin başına şöyle yazmak yararlı olabilir: hepimizin bu listeye ek yapma hakkı var / ve diğerlerinin haklarını ihlal edecek şeyleri yazmamak sorumluluğumuz var.
* Hakları ve sorumlulukları açıklığa kavuşturmaya yardım etmek için grup üyeleri aşağıdaki “Negatif” ve “Pozitif” haklara ilişkin bilgiyi okuyabilirler sonra “Negatif” ve “Pozitif” hakları belirlemek için İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini gözden geçirebilirler. ( birçok hakkın eşit olarak “negatif” (sorumluluk) ve “pozitif” (hak) öğelerini içerdiğini göreceklerdir.)
Haklar ve Sorumluluklara ilişkin bilgiler
* Her hakka karşılık gelen bir sorumluluk vardır. Örneğin, ifade özgürlüğü hakkınız başka bir kişiyi küçük düşürecek ve itibar haklarını kötüye kullanacak yanlış şeyler söylememe sorumluluğunuzla sınırlanmıştır.
* Başkalarının haklarına saygı gösterme konusundaki hak ve sorumluluk dengemiz, haklarımızı belli sınırlar içinde tutmamız gerektiğini göstermektedir.
* Değişik kişilerin hak ve sorumluluklarının çatıştığı birçok durum vardır. Örneğin, bazı ülkelerde emniyet kemerini takmak mecburidir. Birçok insan serbest hareket etme özgürlüklerine engel olduğunu söyleyerek buna karşı çıkmaktadır.
* Bu ülkelerin hükümetleri de araba kullanan kişilerin hastanelere, doktorlara ve toplumun geri kalanına karşı arabayı sürerken kendilerine zarar vermeme sorumlulukları olduğunu iddia etmektedirler. Eğer insanlar emniyet kemeri takmaz ve zarar görürlerse hasta olan diğer insanların zaman, para ve hastane alanını kullandıkları iddia edilmektedir ve bundan dolayı da hastaların daha iyi sağlık hizmeti alma haklarını engellemektedirler.
“Negatif” ve “Pozitif” haklara ilişkin bilgi
* “Negatif hak” terimi bize yapılan zararlı ve hoş olmayan şeyleri engelleyen hakları belirtmek için kullanılır. Negatif haklara örnekler öldürülmeme, kötü muamele görmeme ve kendimize ait malların çalınmaması haklarıdır. Bunlar negatif haklardır çünkü size zarar vermek isteyen kişiye HAYIR demektedir.
* “Pozitif hak” terimi bir şey yapma özgürlüğümüzü tanımlamak için kullanılır. Örneğin, işinize karşılık para almanız bir pozitif haktır. Bunlar pozitif haklardır çünkü bunlar size EVET bu haklar sizindir der ve diğerlerine de sizin haklarınızı korumaları gerektiğini söyler. Örneğin, işvereninizin size ödeme yapma sorumluluğu vardır.
Hırsız?
(Yasayı Anlamak 1993’ten s.82’den uyarlanmıştır, Yurttaşlık Vakfı)
Etkinlik 14-18 yaş arası ve 18 yaş üstü için uygundur
Amaç: Bu vaka çalışması gençlere topluma karşı sorumluluk fikrini vermek için ahlaki ikilemi kullanır. Vaka çalışmasındaki kişiye kazara çok miktarda para verilmesine rağmen, birçok gence alışverişte yanlış para üstü verilecek ve benzer bir seçim yapmak zorunda kalacaklardır.
Öğrenme noktaları:
* Her hakka karşılık gelen bir sorumluluk vardır. Örneğin, yasalar tarafından eşit yargılanma hakkına karşılık yasalara karşı saygılı olma sorumluluğu vardır.
İhtiyacınız olan şeyler:
* İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin basitleştirilmiş versiyonu
Zaman: En az 1 saat
Nasıl yapmalı:
* Beş altı kişilik küçük gruplara ayrılın
* Aşağıdaki metni gruba okuyun:
“Ahmet her ay maaşının küçük bir bölümünü yerel bir bankaya yatırmaktadır. Çok değildir ama çocuklarıyla tatile gidebilmesi için tek şansı budur. Her ay banka kendisine hesabında ne kadar olduğunu bildiren hesap özeti göndermektedir. Bu ay Ahmet düşündüğünden daha fazla parası olduğunu görür. Bir yanlışlık olmalıdır. Bankaya hesabında olması gerekenden 2 Milyar TL daha fazla paranın olduğunu bildiren bir mektup yazar.
Banka ‘hayır bir yanlışlık yok, para sizin’ der.
Ahmet tekrar yazar. Banka ‘iki kere kontrol ettik, bir yanlışlık yapmadık’ diye cevap verir.
Ahmet hala memnun değildir. Üçüncü kere tekrar yazar ve banka kendisine tekrar paranın onun olduğunu söyler.
Bundan sonra Ahmet kaybedeceği bir şey olmadığını düşünür. Parayı ailesinin ve kendisinin ihtiyacı olan şeylere harcamaya başlar. Yeni mobilyalar alır, evini dekore ettirir ve ailesiyle bir haftalık tatile gider.
Bir zaman sonra, bankadakiler bir yanlışlık yaptıklarını fark ederler. Ahmet’e verdikleri 2 milyar TL aynı adlı bir başkasına aittir. Banka Ahmet’ten parayı geri ödemesini ister. Ahmet kalanı geri verir fakat 1 milyar TL’den fazlasını harcamıştır. Ahmet hırsızlıkla suçlanır.
Ahmet eğer hırsızlıktan suçlu bulunursa mahkemede aşağıdakiler ispatlanmalıdır:
o sahtekarlık yaptığı
o başkasına ait bir şeyi aldığı ve sakladığını
o aldığı şeyi sürekli elinde tutmak istediğini
* Katılımcılardan grup halinde Ahmet’in suçlu olup olmadığına karar vermelerini isteyin. Bunu cevaplamak için üç soru sormaları gerekmektedir:
o Ahmet sahtekarlık yaptı mı?
o Ahmet bir başkasından bir şey aldı mı?
o Ahmet bunu elinde tutmaya niyetlendi mi?
* Her üç soruya da cevap evet ise, Ahmet yasa önünde suçludur.
* Eğer katılımcılar bir veya birkaçına hayır diye cevap verdilerse o zaman suçlu değildir.
* Katılımcılar eğer hırsızlık yasasına göre Ahmet’i suçlu bulurlarsa ne tür bir ceza verilmesi gerektiğini düşünürler?
Örneğin, İngiltere’de bu türden bir suça hakim 10 yıla kadar hapis veya 3 milyar TL ‘ye kadar para cezası verebilir. (siz kendi ülkenizde verilecek cezayı bulabilir ve gruba söyleyebilirsiniz.)
Eğer katılımcılar Ahmet’in suçlu olmadığına karar verirlerse ailesine ve evine harcadığı parayı geri ödemesini isterler mi?
* Şimdi gruba Ahmet’e gerçekte ne olduğunu açıklayın.
“Üç günlük bir mahkemeden sonra mahkeme heyeti Ahmet’i hırsızlıktan suçlu bulmadı. Mahkeme heyetinin verdiği karar için neden göstermesi gerekmiyor fakat Ahmet’in hata yapıldığına dair bankanın dikkatini çekme çabaları mahkeme heyetini sahtekarlık yapmadığına ikna etti. Ahmet hırsızlıktan suçlu bulunmadıysa da hala harcadığı parayı geri ödemesi gerekip gerekmediği sorusu cevapsız duruyor. Bu konuyla ilgilenmek mahkemenin yetkisinde değildi ve bankanın parayı geri istemek için yeni bir dava açması gerekti.”
Sorular:
* Ahmet olsaydınız ne yapardınız? Neden?
* Bankanın hatasını düzeltmek kimin görevi – Ahmet’in mi yoksa bankanın mı? Neden?
* Paranın miktarının az veya çok olması vereceğiniz kararı değiştirir mi?
* Ya diğer vakalar? Örneğin, arabasını kilitlemek araba sahibinin mi görevi yoksa açık olsa dahi arabayı çalmamak herkesin sorumluluğu mu?
* Ahmet’in bir arkadaşı olduğunuzu düşünün. Onu polise bildirir miydiniz?
* Yasayı uygulamak kimin görevi?
* İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin basitleştirilmiş versiyonuna (dördüncü bölüm) bakın. Bu olay hangi hakları kapsamaktadır?
Seçenekler:
* Proje olarak, grubunuz ülkenizdeki hukuk sistemi hakkında bir şeyler öğrenebilirler. Birçok mahkeme salonu ziyaretçi kabul etmektedir. Proje hak ve sorumlulukların olduğu durumun taklit mahkemesi ile bitebilir.
Bırakın Konuşayım!
Etkinlik 14-18 yaş arası ve 18 yaş üstü için uygundur
Amaç: Bu mektup yazma eylemi ifade özgürlüğü bağlamında kişinin ve devletin hak ve sorumluluklarını inceler. Etkinlik esasta akran grup üyeleri ve akran lideri arasındaki güvene dayandığı için grup diğer insan hakları eğitimi etkinliklerinde tecrübe kazandıktan sonra yapılırsa daha iyi olur. Eğer bu etkinliki yapmaktan hoşlanmayacak grup üyesi varsa onun yapması gerekmediğini söyleyiniz.
Öğrenme noktaları:
* Her hakka karşılık gelen bir sorumluluk vardır.
* Örneğin, ifade özgürlüğü hakkı diğerlerinin fikirlerine saygı gösterme sorumluluğuna karşılık gelir.
İhtiyacınız olan şeyler:
* İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin basitleştirilmiş versiyonu. Bir sonraki sayfada Sansür üzerine bilgi
Zaman: 1 saat 30 dakika
Nasıl yapmalı:
* Grup üyelerine yerel gazeteye yazdıklarını düşünmelerini söyleyin. (Eğer bölgenizde yerel gazete yoksa grupla birlikte bir tane yaratabilirsiniz, ismi, kaç günde bir çıktığı gibi..) Kendi bölgelerindeki, hoşlanmadıkları bir şey hakkında yazmalarını söyleyin. Bu mektupların grup dışında kimse tarafından görülmeyeceğini belirtin. Görülmemesini sağlayın.
* Katılımcılar mektuplarını yazdıktan sonra grubu ikili gruplara ayırın. Her çiftin mektuplarını değiştirmesini söyleyin. Şimdi yerel gazetenin editörü olduklarını farz etmelerini isteyin. Bu mektubun belediye başkanını ve yerel yetkilileri sinirlendireceğini sanıyorlar. Mektubun tehlikeli buldukları kısımlarını çıkarmalarını (sansürlemelerini) söyleyin. Mektubu istedikleri gibi değiştirmekte serbestler.
* Mektubu yazanlara geri verin. Bütün bir grup olarak veya daha küçük gruplar halinde aşağıdaki soruları tartışın.
* Tartışmadan sonra Sansür hakkında bilgi’ nin üzerinden geçin ve gruba her nokta üzerine bir senaryo düşünmelerini söyleyin. Örneğin, “Sansürlenen NEDİR” bilgi listesinin altında, “sanatçılar” bulunmaktadır. Katılımcılara birinin sanatçıları neden sansürlemek isteyebileceğini sorun. Eğer ülkenizde halen veya geçmişte sansür varsa, belli somut örnekler vererek buna atıfta bulunun.
Sorular:
* Mektubunuzu yazmadan önce hiç oto-sansür kullandınız mı? Neden?
* Kibar mı yoksa saldırgan bir üslup mu kullandınız?
* Eğer kibar bir dil kullandıysanız, başkalarının ne hissedeceğine dair kendinizi sorumlu hissettiğinizden mi, yoksa olası bir cezadan korktuğunuzdan mı böyle davrandınız?
* Durumun daha iyileştirmesini mi amaçlıyordunuz yoksa sadece öfkenizi mi dile getirmek istediniz?
* Mektubunuz sansürlendiği zaman ne hissettiniz?
* Mektubunuz sansürden sonra nasıl bir hal almıştı?
* Arkadaşınızın mektubunda atacağınız kısımları nasıl seçtiniz?
* Eğer yerel bir yetkili olsaydınız, şikayet mektubu alınca nasıl tepki verirdiniz? Mektup kişiliğinize saldırıyorsa veya saldırgan bir dil kullanıyorsa ne yapardınız?
* “Tehlikeli” olsa dahi hükümetin tüm şikayetleri dinlemesi gerektiğini düşünüyor musunuz? Neden?
* Mektubunuz “tehlikeli” miydi?
* Bu çalışmayı neden yaptığımızı düşünüyorsunuz?
Seçenekler:
* Bir proje olarak grubun belli bir süre boyunca gazeteleri takip etmelerini söyleyin. Tek bir haber seçip her gazetenin eğilimlerine göre bu haberi nasıl verdiklerini karşılaştırın.
* Eğer üyeler gazetede gördükleri bir haber hakkında bir şeyler söyleme ihtiyacı hissediyorsa, grup olarak kendi görüşlerini anlatmak için ilgili gazeteye kibar bir mektup yazabilirler.
Sansür hakkında bilgi
* İfade özgürlüğü İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde düzenlenmiş bir insan hakkıdır. Birçok insan ifade özgürlüğünün demokratik toplumun kalbi olduğuna inanır. Diğerleri çok fazla ifade özgürlüğünün tehlikeli olabileceğini belirtir. Birçok ülkede serbestçe konuşma ayaklanmayı kışkırttığında, isyana teşvik ederek şiddete neden olduğunda, ırkçı veya bağnaz içerikli olduğunda kontrol edilmektedir. Bazı ülkelerde hükümeti eleştiren konuşmalar da sansürlenmektedir.
* Sansürü KİM uygular?
o resmi sansürcüler
o hükümet
o kanun
o medya
o sivil çalışanlar
o işverenler
o sendikalar
o baskı grupları
* NE sansürlenir?
o bilgi
o bilgiye ulaşım
o ifade
o kitlesel eylem
o kabul görmüş değerlere saldırı
o sanatkarlar
o yazarlar
o politik muhalifler
o toplumun eleştirileri
* NEDEN sansür uygulanır?
o yetersizliği kapatmak ve/veya bilgiyi engellemek için
o statükoyu korumak için
o hükümet politikalarını korumak için
o ayrıcalığı korumak için
o saldırıya uğrayanları, örneğin çocukları korumak için
o gücü korumak için
* Sansür NASIL yürütülür?
o olmadan önce bir şeyi durdurarak (önceden sansür)
o olaydan sonra cezalandırarak (cezalandırıcı sansür)
* Sansür NE zaman yapılır?
o seçimden önce
o hızlı sosyal değişimlerin olduğu dönemlerde
o ulusal / uluslararası krizler sırasında
o hükümet zayıfsa ve tehdit altındaysa
Ne yapardınız?
Etkinlik 14-18 yaş arası ve 18 yaş üstü için uygundur
Amaç: Siyasi bir öldürme hakkındaki bu vaka çalışması katılımcıların devletin ve kişilerin sorumluluklarını tartışmalarını sağlar.
Öğrenme noktaları:
* Her hakka karşılık gelen bir sorumluluk vardır. Örneğin, kişisel güvenlik hakkına karşılık gelen, başkalarının bu hakkını koruma sorumluluğu vardır.
İhtiyacınız olan şeyler:
* Vaka çalışması: Luis Diaz
* Siyasi öldürme ile ilgili bilgi
* Metin: Ne oldu?
Zaman: 1 saat civarında
Nasıl yapmalı:
* Luiz Diaz vakasını okuyun yada grubun okumasını isteyin.
* Luis’in ölümü gibi ölümlere yargısız infaz veya siyasi öldürmeler denir. Bir sonraki sayfadaki siyasi öldürmeler hakkındaki bilgiyi okuyun veya herkese okumasını söyleyin.
* Luis’in ailesi onun ölümünden sorumlu olan kişileri yargı önüne çıkarmak istiyor. Ordu bunun olmasını istemiyor. Katılımcılardan dört veya beş kişilik gruplar halinde ailenin ve ordunun bakış açılarının neden böyle olduğunu tartışmalarını isteyin. Tartışmayı başlatmak için aşağıdaki sorulardan faydalanın:
o Luis’in ölümünden kimin sorumlu olduğunu düşünüyorsunuz; ordu mu, hükümet mi, Luis mi, onu vuran asker mi?
o Eğer suçlu askerler cezalandırılsaydı, bu diğer güvenlik birimlerinin elemanlarını nasıl etkilerdi?
o Eğer suçlu askerler cezalandırılırsa hükümetin, güvenlik güçlerinin ve ordunun gücü artar mı azalır mı? İmajları nasıl etkilenir?
o Eğer cezalandırılmazlarsa ne olur? Ordu insanların güvenini kaybeder mi?
o Ordunun insanların güvenini kaybetmesi önemli mi?
o Askerlerin bu koşullarda bile birisini öldürmekten dolayı mahkemeye çıkarılamaması doğru mu, ne düşünüyorsunuz?
o Askerler cezalandırılmadığı takdirde, bu olay hukuki sisteme (mahkemeler, yargıçlar) ilişkin kamunun algılamasında ne gibi bir etki yapacaktır?
* Katılımcılardan Luis öldürüldüğü sırada onun yanında olduklarını hayal etmelerini isteyin. Vuran askerin yüzünü gördüklerini ama onlar tarafından fark edilmediklerini belirtin.
* Bu durumda ne yapardınız?
o Eve gider ve herşeyi unutur muydunuz? Bu olabilir mi?
o Polis merkezine gider ve olayı bildirir miydiniz?
o Luis’in ailesine veya başkalarına gördüklerinizi anlatır mıydınız?
o Başka bir şey mi yapar mıydınız? Ne? Niçin?
Bu etkinliğin sonunda ‘Ne Oldu?’ metnini okuyabilirsiniz? (bir sonraki sayfada)
Seçenekler:
* Grubtan, yargısız infaz edilmiş bir kişinin arkadaşı, ailesi, veya iş arkadaşı olduğunu düşünmelerini isteyin. Bu insanların neler hissedeceklerini anlatan bir şiir veya hikaye yazmalarını veya resim yapmalarını isteyin.
* Bir proje olarak, grup içindeki katılımcılardan birisinden Luis Diaz’ın ailesine onun ölümü hakkında sorular sormaya gelen gazeteci olmasını isteyin. Her grup gazeteci ile yapılacak görüşme ile ilgili küçük bir drama hazırlasın. Düşünülmesi gereken birkaç soru:
* Gazeteci ile konuşmak istiyorlar mı? Bu tehlikeli mi? Gazeteciye güvenebilirler mi?
* Gazeteci ne istiyor? Öldürme olayı ile ilgili görüşü ne?
* Gazeteci, ölüm olayının kamu tarafından duyulmasını sağlayabilir mi? Luis’in akrabaları, arkadaşları, iş arkadaşları bunu istiyorlar mı?
* Her grup diğerlerine kendi dramasını sunabilir.
|