Yine güzel bir konu, Sn.Kayar'a teşekkür ederim.

Soyadını ilk kullananlar hatırladığım kadarıyla Romalılardı. Onlardan sonra uzun süre soyad kullanılmadı. ( Yanlışım varsa lütfen düzeltin.) Romalılar da bilindiği gibi erkek-egemen bir toplum. Soyadının ilk kullanılış biçiminin erkek soyu üzerinden gelmesi de buna dayanıyor, sanırım.

Fakültede Azeri bir arkadaşım vardı, 18 yaşında soyadını kendi arzusuyla değiştirmiş ve hayranı olduğu bir Azeri şairin adını kendine soyadı olarak almış. Yine, duyduğum kadarıyla İzlanda da soyad anneden geliyormuş. ( Annenin babasından gelme soyadı değil de kendi soyadı )

Soyadı neden bu kadar önemli? Dünyamızın kalabalıklaşması, bizleri biribirimzden ayırmak için ve daha da önemlisi kimin kiminle akraba olduğunu anlamak için addan daha ayırıcı bir şeye gereksinim duymamızla yol açtı, galiba. Böylece, akrabalar arasındaki mülkiyet geçişleri kolayca bilinebilir olacaktı. Mülkiyetin aidiyeti ise çok uzun yüzyıllar boyu hep erkeklerde olduğundan ( ve hatta kadınlar mülkiyeti paylaşmada yer dahi almadığından) baba / erkek soyu belirleyici oldu, diye düşünmeden edemiyorum. Konunun nesebin belirliliği olduğunu düşünmüyorum, doğrusu. Zira, bugünkü DNA belirleme teknolojisi olmayan yıllarda, anne ile çocuk arasındaki bağın, baba ile çocuk arasındaki bağdan daha net bilinebileceğine şüphe yok. Konu, bence, erkek egemen toplumda mülkiyet ilişkisinden kaynaklanıyor. Mülk sahibi erkek olduğundan, mülkiyet ilişkisinin geçişi onun soyuna göre belirlenir.

Soyadının erkekten gelmesinin tarihsel açıklaması dışında meseleye bakacak olursak, bunun aslında bir sistemden başka birşey olmadığını kavrayabiliriz. Bu sistemi, çocuk, annenin seçtiği soyadını alır, diye değiştirmek mümkün. Bu olasılığın temel sonucu, şu andaki sistemin karmakarışık olması olabilir mi? Pek sanmıyorum. Hepimizin mernis numarası var, devletin gözünde artık isimden çok rakamız. O halde, yeni isimler eski rakamlara bağlanabilir. Dünyadaki birçok ülkede bu anlamda geliştirilmiş nümerik sistemler buluyor, zaten. Biraz bilimkurgu öngörüsü ürperticiliğinde oldu ama, değişmeyen şey numaramızsa, bu numara sabit kalmak kaydıyla içinde değişiklik yapmak o kadar da zor olmasa gerek. Mesela, bankaya gideceksiniz, mernis numaranızı vereceksiniz ve nüfusa kaydettirdiğiniz yeni adınız bilgisayar ekranında şıp diye görünecek.

Kısaca, söylemek istediğim şey şu, mülkiyet ilişkilerinin değişimi ile birlikte babadan / erkekten gelme soyadı/soybağı ilişkisi de pekala değişebilir hale geldi. Neden kadınların bu taleplerinin önünde engel olduğu düşünülsün ki?


Saygılar