Alıntı: T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 1996/3377 K. 1996/4339 T. 2.4.1996 • KİRA PARASININ TESPİTİ ( Tarafların Serbest İradeleri İle Yaptıkları Sözleşme ) • KİRA SÖZLEŞMESİ ( Belirlenen Kira Parası - Aksini İddia Edenin İspatlanması ) • KİRA PARASINDA RAYİC ( Koşulların Değişmediği Ve Özel Gelişmelerin Varlığı ) • ÖZEL GELİŞMELER ( İspat Etmenin Zorunlu Olduğu - Toptan Eşya Fiyat Endeksi ) • TOPTAN EŞYA FİYAT ENDEKSİ ( Artırımda % 65 Sınırının Kabul Edilmesi Gerektiği ) • HAK VE NESAFET KURALLARI ( Üç Yıl Üst Üste Yapılacak Kira Artırımının Dikkate Alınması ) 743/m.1 ÖZET : Tarafların her türlü etken dışında ve serbest iradeleri ile yaptıkları kira sözleşmesinde belirledikleri ( kararlaştırdıkları ) kira parasının, aksi iddia edilip kanıtlanmadıkça o dönemin olağan rayicine uygun olduğu kabul edilmelidir. Koşullar değişmediği ve özel gelişmelerin varlığı iddia ve ispat edilmedikçe, kira sözleşmesinde olağan rayice uygun olarak kararlaştırılan kira parasını, Toptan Eşya Fiyat Endeksinin ( TEF Endeksinin % 65’i aştığı dönemlerde % 65 ile sınırlı olarak ) üç yıl için ( ardarda üç defa ) artırımı esas alınarak, bulunacak kira parasının o dönemin hak ve nasafet kurallarına uygun ve aşırı olmayan bir kira parası ilke olarak kabul edilmeli ve ona göre uygulama yapılmalıdır. DAVA ; Dava dilekçesinde, kira parasının 1.10.1995 gününden başlayarak aylık 35.000.000 lira olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile aylık kira parasının brüt 26.000.000 lira olarak tesbiti cihetine gidilmiş; hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü: KARAR : Taraflar arasındaki kira sözleşmesi, 1.10.1993 başlangıç tarihli olup, bir yıl sürelidir. Kira parası aylık 6.750.000 liradır. Sözleşmenin özel koşullarında kira parasının arttırılacağı kararlaştırılmıştır. Davada, 1.10.1995 tarihinde başlayan dönemin kira parasının tesbiti istenilmiştir. Mahkemece, hak ve nesafet uygulamasına göre kira parası tesbit edilmiştir. Tarafların her türlü etken dışında ve serbest iradeleri ile yaptıkları kira sözleşmesinde belirledikleri ( kararlaştırdıkları ) kira parasının, aksi iddia edilip kanıtlanmadıkça o dönemin olağan rayicine uygun olduğu kabul edilmelidir. Şartlar değişmediği ve özel gelişmelerin varlığı iddia ve ispat edilmedikçe, kira sözleşmesinde olağan rayice uygun olarak kararlaştırılan kira parasına Toptan Eşya Fiyat Endeksinin ( TEF Endeksinin % 65’i aştığı dönemlerde %65 ile sınırlı olarak ) üç yıl için ( ardarda üç defa ) arttırımı esas alınarak bulunacak kira parasının o dönemin hak ve nesafet kurallarına uygun ve aşırı olmayan bir kira parası olduğu ilke olarak kabul edilmeli ve ona göre uygulama yapılmalıdır. Üç yıldan sonra ise yeniden hak ve nesafete uygun kira parası tesbit edilecektir. Dava konusu olayda üç yıl geçmediğine göre, bu sözü edilen yönteme göre kira parası tesbit edilmelidir. SONUÇ : Bu itibarla, yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince ( BOZULMASINA ), peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 2.4.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Alıntı: T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 2004/665 K. 2004/755 T. 12.2.2004 • KİRA BEDELİNİN TESBİTİ TALEBİ ( Önceki Tesbitin Üzerinden Üç Yıldan Fazla Bir Süre Geçmişse TEFE Endeksi Uygulanarak Değil Hak ve Nesafet Kurallarına Göre Tesbit Yapılacağı ) • HAK VE NESAFET KURALLARINA GÖRE KİRA BEDELİNİN TESBİTİ GEREĞİ ( Önceki Tesbitin Üzerinden 3 Yıldan Fazla Süre Geçmişse Yeni Bedelin Tesbitinde TEFE Endeksinin Uygulanamayacağı ) • TEFE ENDEKSİNİN UYGULANAMAMASI ( Kira Bedelinin Tesbitinde - Önceki Tesbitin Üzerinden 3 Yıldan Fazla Süre Geçmiş Olması Nedeniyle Hak ve Nesafet Kurallarının Uygulanacağı ) • DAVA AÇMA SÜRESİ ( Kira Bedelinin Tesbiti İçin ) 4721/m.4 6570/m.11 ÖZET : Dava kira bedelinin tesbitine ilişkindir. Davalı, dava konusu yerde eski kiracı olup 1.7.1997 tarihinde başlayan dönem kira parası hak ve nesafet ilkesine göre tesbit edilmiştir. Bu tesbitten itibaren 3 yıldan fazla süre geçmiş olup kural olarak 1.7.2002 tarihinde başlayan yeni dönem kira parası 18.11.1964 tarih ve 2/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince hakim tarafından hak ve nesafet kurallarına göre saptanması gerekirken Endeks uygulamasına göre karar verilmesi doğru değildir. Öte yandan, 1.7.2003 tarihinde başlayan dönem için ise 1.7.2004 tarihine kadar dava açma imkanı var olup, dava tarihi ( 6.6.2003 ) itibariyle kira parası tesbiti mümkündür. DAVA : Dava dilekçesinde kira parasının 1.7.2002 ve 1.7.2003 için yıllık 4.000.000.000 ve 5.000.000.000 lira olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece davanın 1.7.2002 için 2.122.312.500 lira olarak tesbiti cihetine gidilmiş, hüküm taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiştir. Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü: KARAR : Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, sair temyiz itirazları yerinde değildir. Davada, 1.7.2002 tarihinde başlayan dönem için yıllık 4.000.000.000 lira; 1.7.2003 tarihinde başlayan dönem için yıllık 5.000.000.000 lira kira parasının tesbiti istenilmiş; davalı taraf davanın süresinde açılmadığını ve istenen miktarın çok olduğunu savunmuş olup mahkemece, 1.7.2002 için Endeks uygulamasına göre kira parasının tesbitine karar verilip, bu dönem kira parası kesinleştikten sonra 1.7.2003 tarihinde başlayan dönem kira parası tesbit edileceğinden bu istemin reddine karar verilmiştir. Davalı, dava konusu yerde eski kiracı olup 1.7.1997 tarihinde başlayan dönem kira parası hak ve nesafet ilkesine göre tesbit edilmiştir. Bu tesbitten itibaren 3 yıldan fazla süre geçmiş olup kural olarak 1.7.2002 tarihinde başlayan yeni dönem kira parası 18.11.1964 tarih ve 2/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince hakim tarafından hak ve nesafet kurallarına göre saptanması gerekirken Endeks uygulamasına göre karar verilmesi doğru değildir. Kabule göre de; bu dönemde uygulanması gereken TEFE artış oranı % 69.1'in kira parasına % 65'i yansımakta olup % 71.5 oranı uygulanması da yerinde değildir. 1.7.2003 tarihinde başlayan dönem için ise 1.7.2004 tarihine kadar dava açma imkanı var olup dava tarihi ( 6.6.2003 ) itibariyle kira parası tesbiti mümkündür. 1.7.2002 dönemi hak ve nesafet ilkesine göre tesbit edildiğinde 1.7.2003 için kural olarak % 33.8 TEFE artış oranı uygulanması gerekirken bu döneme ait istemin reddi usul ve yasaya aykırı olup doğru görülmemiştir. Bundan ayrı Avukatlık Asgari Ücret tarifesi 9. maddesine göre vekalet ücreti nisbi olması gerekirken maktu olarak tayini ve yargılama giderlerinin davanın kabul ve reddedilen kısımlarına göre hatalı pay edilmesi de doğru değildir. SONUÇ : Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 12.02.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay kararlarına göre 3 yıldan sonra hak ve nesafet kuralına göre kira aylığı tespit edilmektedir. Sunduğum iki kararda da net olarak 3 yıl ifadesi geçmektedir.

Sayın Doğanel'in sunduğu HGK kararında maddi hata olmalıdır. Gerçekten de 5 inci kira dönemi olmaktadır. Veya Sayın recepbarlas'ın anladığı gibidir. Yani HGK, ilk dönem kira parası zaten belli olduğu için o dönemi saymamış; sonraki 3 dönemi atladıktan sonra 4 üncü dönemde açılmıştır, demiştir. Ama diğer kararlar net bir biçimde 3 yıldan bahsetmektedir.

Bu nedenle 1+3 olamaz şeklinde görüş belirtiyorum.

Saygılarımla