Mesajı Okuyun
Old 23-03-2007, 11:53   #2
Hekimbaşı

 
Varsayılan ... adına üzülmek/sevinmek

Sn.Katılımcılar,

Başlığı attıktan sonra bir açılış maddesi koymak gerekir. Ben de bir yazımda tiye aldığım '... adına üzülmek', '... adına sevinmek' kalıplarıyla başlayayım diyorum. Türkçe' de biri adına bir eylem gerçekleştirmek mümkündür elbette. Ama nerde, nasıl? Örneğin; vekiller müvekkilleri adına işlem yaparlar. Bu durumda, birisi adına üzülmek demek, onun yerine üzüntüyü çekmek demek olur. Böyle birşey olabilir mi?

Türkçe' de biri adına üzülünmez. Üzülmek bir duygulanımdır ve bireyin kendi içinde gerçekleşir. Dolayısıyla ya üzülürsünüz, ya da üzülmez. Üzüntünüzün nedenini belirtmenin yolları ise gayet açıktır; nedenlik ilişkisi kurulur. '-den', '-den dolayı/ötürü', 'için' ilgeçleriyle bu işi yaparsınız.

Yani; 'Senin adına üzüldüm.' denmez, 'Senin için üzüldüm.' denir. Sevinmek de aynı nitelikte bir eylemdir, 'Senin için sevindim.' dersiniz. Fakat, karşılıklı konuşmada biz böyle bir kalıp kullanmayız; çünkü gereksizdir. Sadece 'Üzüldüm.' veya 'Sevindim.' dememiz yeterli olur.

Eğer daha değişik vurgular kazandırmak isterseniz, 'Ne kötü!', 'Ne güzel!', 'Çok iyi olmuş.', 'Ne yazık!', 'Çok sevindim!', 'Tüh, tüh tüh!' gibi anlatımları da seçebilirsiniz. İlle de üzülmek veya sevinmek sözcüklerini kullanmak zorunda değilsinizdir. Eylem kendi içinizde gerçekleştiğinden dolayı karşınızdaki onu bilmemektedir; nasıl dışa vurmak isterseniz, nasıl daha uygun veya etkileyici olacağını düşünüyorsanız, öyle ifade edersiniz. Karşınızdaki de bu tepkinizden sizin üzüldüğünüz veya sevindiğinizi algılayacaktır. Bir başkasına anlatırken sizin anlatımınızı aktarmak yerine 'O da çok üzüldü/sevindi.' diyecektir.

'... için üzüldüm/sevindim.' tümcesinde bir bireyi değil, üzüntü veya sevince yol açan olayı da belirtmek mümkündür. Hatta, yazı dilinde bu yolu yeğlememiz gerekir. 'Küçük kardeşim hastalandığı için üzüldüm.' de olduğu gibi. Bunun 'Hastalanan küçük kardeşim adına üzüldüm.' çevirisiyle uzaktan yakından benzerliği yoktur, kıyaslanamaz.

Başkalarından konuşurken de aynı koşullar geçerlidir. 'Onun adına üzüldüm/sevindim.' hilkat garibesi bir ifadedir. Her duyduğumda tüylerim diken diken olur ve açıkçası bütün içtenliğin sıyrılıp gittiğini, hakaret edildiğini düşünürüm. İfadeyi icadeden; diğer bireyin içindeki üzüntüyü paylaştığını, üzüntüyü onun içinde duyduğu yoğunlukta duyduğunu ifade etmenin en iyi yolu budur gibi düşünüyor aklı sıra. Bilmediğiniz birşeyi paylaşamazsınız. Biz Türkler dürüstlük ve içtenliğe önem verir, duygularımızı da pek dışa vurmaz, söze dökmeyi sevmeyiz. Bilmediğimiz birşeyi paylaştığımızı ima etmek; karşımızdakinin iç dünyasına bilmiş havalarda tecavüz etmek, bizim de onun kadar duygulanabildiğimizi iddia etmek, dolayısıyla duygularını, yani üzüntüsü veya sevincini, küçümsemek anlamına gelir. Hiç hoş karşılanamaz.

Saygılarımla,