Bilgi ve düşüncelerini paylaşan herkese çok teşekkür ederim. Aşağıya 2014 tarihli bir mahkeme kararını ekliyorum. Kamulaştırmasız el atma davalarında uzlaşma dava şartıyla ilgili gayet güzel bir tartışma eklemiş yargıç. Sonuç olarak artık uzlaşma bir dava şartıdır.
'' GEREGI DÜSÜNÜLDÜ:
Davacı vekili, Mahkememize sunmus oldugu 11/2/2013 havale tarihli dava dilekçesi
ile davalı tarafından yapılan yol yapım çalısmalarının devam ettigini, vekil edenlere ait
tasınmazların seviyesinin yoldan düsük olup yapılan yol çalısması ile vekil edenlerin
tasınmazlarınatecavüz edildigini beyanla 1957 1958, 1959 parselsayılı tasınmazlara vaki
tecavüzün önlenmesine molozların kal'ine karar verilmesini talep ve dava etmistir.
Davalı vekili, Mahkememize sunmus oldugu 27/02/2013 havale tarihli cevap dilekçesi
ile süre, husumet, görev, yetki basta olmak üzere bilumum ilk itiraz konusu unsurlar nedeni
T.C. SAMANDAG 1. ASLIYE HUKUK MAHKEMESI Esas-Karar No: 2013/80 Esas - 2014/8
/
*
ile davanın usulden reddine karar verilmesini talep ettiklerini, olusan zarar ve ziyandan
yüklenici firmanını sorumlu oldugunu beyanla davanın reddine karar verilmesini talep
etmistir.
Dava konusu tasınmazların tapu kayıtları getirtilmis incelenmesinde 1957 parsel sayılı
tasınmazın Muhittin Saitogulları; 1958 parsel sayılı tasınmazın Ferhat Saitogulları; 1959parsel
sayılı tasınmazın Ismail Saitogulları adına kayıtlı oldugu görülmüstür. Davanın devamı
sırasında güncel tapu kayıtları getirtilmis incelenmesinde dava konusu 1957 parsel sayılı
tasınmazın ifraz ile 3661 ve 3662 parsellere; 1958 parsel sayılı tasınmazın ifraz ile 3663 ve
3664 parsellere ayrıldıgı; 1959 parsel sayılı tasınmazın ise aynı kaldıgı görülmüstür.
Dava konusu tasınmazlarla ilgili kamulastırma islemi bulunup bulunmadıgı davalı
kurumdan sorulmus, 22/02/2013 tarihli cevabi yazı ile 28/08/2012 tarih ve 2012/112 sayılı
kamulastırma islemine baslama kararı alındıgı, bu kapsamda 1957 parsel sayılı tasınmazda
40.83 m²; 1958 parsel sayılı tasınmazda 28.95 m²'likkısmın kamulastırma koridorunda kalıp,
1959 parsel sayılı tasınmazın kamulastırma koridoru dısında kaldıgı bildirilmistir.
Mahallinde, teknik insaat ve mülk bilirkisiler esliginde kesif icra edilmis; kadastro
teknisyeni Cuma Uslu, 12/12/2013 tarihli raporunda, 1957 parsel sayılı tasınmazda, rapora
ekli krokide B ile gösterilen 40.83 m² ile 1958 parsel sayılı tasınmazda C ile gösterilen 28.95
m²'lik alanın kamulastırma sınırı içinde kaldıgını, idarenin yol yapım çalısmaları kapsamında
1957 parsel sayılı tasınmaza 17.00 m² ve 1958 parsel sayılı tasınmaza 20.89 m² fiilen el
atıldıgı ve fiilen el atılan kısımların istimlak sahası içinde kaldıgını, bunun yanı sıra, 1958
parsel sayılı tasınmazda istimlak sahası dısında kalan ve D ile gösterilen 9.71 m²lik kısma da
el atıldıgı, 1959 parsel sayıl tasınmazda ise A ile gösterilen 38.33 m²lik kısma el atıldıgını
belirtmistir.
Teknik ve mülk bilirkisiler 23/12/2013 tarihli rapor ve 03/01/2014 tarihli ek
raporlarında m² 1000,00 TL olarak alınmakla 1957 parselde kamulastırma sınırları içinde
kalan ve fiilen el atılan 17.00 m²lik kısmın dava tarihi itibari ile degerinin 17.000,00 TL; 1958
parselde kamulastırma sınırları dısında kalan ve fiilen el atılan 20.95 m²lik kısmın dava
tarihindeki degerinin 20890,00 TL; aynı parselde kamulastırma sınırları dısında kalan ve fiilen
el atılan 9.71 m²lik kısmın degerinin 9710,00 TL;1959 parselde fiilen el atılan 38.33 m²lik
kısmın dava tarihindeki degerinin 38330,00 TL oldugunu; kamulastırma sınırları dısında
kalan ve fiilen el atılan 9.71 m²lik kısım ile 38.33 m²lik kısmın eski hale getirme giderlerinin
3783.55 TL oldugunu belirtmislerdir.
Mahkememizin 2013/99 degisik is sayılı dosyasının incelenmesinde davalı kurum
tarafından Muhyittin Saitogulları aleyhine acele el koyma talebini konu alıp, talep konusunun
1957 parsel sayılı tasınmazda 40.83 m²lik kısmı oldugu, Mahkemece 06/08/2013 tarihli karar
ile talep sahibi kuruma el koyma yetkisi verildigi; aynı sekilde Mahkememizin 2013/100
degisik is sayılı dosyasında da 1958 parsel sayılı tasınmazda 28.95 m²lik kısma, 06/08/2013
tarihli karar ile davacı kuruma el koyma yetkisi verildigi görülmüstür.
Dava, kamulastırmasız el koymadan kaynaklanan el atmanın önlenmesi ve
tasınmazların eski hale getirilmesi istemine dairdir.
4721 sayılı Yasanın 683.maddesi geregince bir seye malik olan kimse, hukuk
düzeninin sınırları içinde, o sey üzerinde diledigi gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta
bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karsı
istihkak davası açabilecegi gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava
T.C. SAMANDAG 1. ASLIYE HUKUK MAHKEMESI Esas-Karar No: 2013/80 Esas - 2014/8
/
*
edebilir.Tasınmazına kamulastırmasız el konulan kimsenin, ilgili kamu tüzel kisisi aleyhine el
atmanın önlenmesi davası açabilecegi gibi, tazminat verilmesini de isteyebilecegi, 16.05.1956
gün ve 1/6 sayılı Içtihadı Birlestirme Kararı ile çözüme baglanmıstır.
Bu noktada, 08.11.1983 gününde yürürlüge giren 2942 sayılı Kamulastırma
Kanunu’nun 38. maddesinde, kamulastırmasız el koymadan kaynaklanan davalara süre
yönünden bir sınırlama getirilmis ise de; bu hükmün, Anayasa Mahkemesi’nin 04.11.2003
tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 10.04.2003 gün ve 2002/112 Esas, 2003/33 karar sayılı
kararıyla iptal edilmesi sonucu, idarenin kamulastırmasız el koyma islemine karsı hak
sahiplerinin dava hakkını yirmi yıl ile sınırlayan hak düsürücü süre ortadan kalkmıstır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15/12/2010 tarih, 2010/5-662 esas ve 2010/651
karar sayılı ilamı ile "bir kisinin tasınmazına eylemli olarak el atıp tamamen veya kısmen
kullanılmasına engel olunması ile, imar uygulaması sonucu o kisinin mülkiyetinde olan
tasınmaza hukuken kullanmaya engel sınırlamalar getirilmesi arasında sonucu itibari ile bir
fark bulunmamakta her ikisi de kisinin mülkiyet hakkının sınırlandırılması anlamında aynı
sonucu dogurmaktadır" denilerek, fiili el atma olmadıgı halde dahi malikin dava açabilecegi
belirtilmis, Genel Kurulun bu kararından sonra, Yargıtay 5. Hukuk Dairesince de
kamulastırmasız el atmadan söz edilebilmesi için fiilen el atmanın sart olmadıgı yönünde
benzer nitelikte kararlar verilmistir. Örn.07/07/2012 tarih, 2011/9175 esas ve
2011/12590karar sayılı ilamı.
30/06/2010 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüge giren 5999 sayılı Yasa
ile 2942 sayılı Yasaya eklenen geçici 6.madde hükmünde "Kamulastırma islemleri
tamamlanmamıs veya kamulastırması hiç yapılmamıs olmasına ragmen 9/10/1956 tarihi ile
4/11/1983 tarihi arasında fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına iliskin bir ihtiyaca
tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan tasınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen
veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması
sebebiyle, malik tarafından ilgili idareden tazminat talebinde bulunulması halinde,
öncelikle uzlasma yoluna gidilmesi esastır. " denilmis, 25/02/2011 tarihinde Resmi Gazetede
yayımlanan 6111 sayılı Yasının geçici 2. maddesinde "Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten
itibaren onbes yıl süreyle geçerli olmak üzere; 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulastırma
Kanununun geçici 6 ncı maddesi hükmü, 4/11/1983 tarihinden sonraki kamulastırmasız el
koyma islemlerine de uygulanır. " hükmü getirilmis, böylelikle 2942 sayılı Kamulastırma
Kanununa5999 sayılı Kanunla eklenen Geçici 6. maddedeki hükümlerin 6111 sayılı Kanunun
Geçici 2. maddesi uyarınca 04.11.1983 tarihinden sonraki kamulastırmasız el koyma
islemlerinde de uygulanacagı kabul edilmistir. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 21/2/2012 tarih,
2011/18823 esas ve 2012/2773 karar sayılı ilamı.
11/06/2013 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüge giren 6487 sayılı Yasa
ile 2942 sayılı Yasanın degistirilen Geçici 6.maddesi "kamulastırma islemleri
tamamlanmamıs veya kamulastırması hiç yapılmamıs olmasına ragmen 9/10/1956 tarihi ile
4/11/1983 tarihi arasında fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına iliskin bir ihtiyaca
tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan tasınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen
veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması
sebebiyle, mülkiyet hakkından dogan talepler, bedel talep edilmesi hâlinde bedel tespiti ve
diger islemler bu madde hükümlerine göre yapılır. bu maddeye göre yapılacak islemlerde
öncelikle uzlasma usulünün uygulanması dava sartıdır." hükmü getirilmistir.
Dava tarihinde yürürlükte bulunan 5999 sayılı Yasa ile eklenen Geçici 6.maddede fiili
T.C. SAMANDAG 1. ASLIYE HUKUK MAHKEMESI Esas-Karar No: 2013/80 Esas - 2014/8
/
*
el atmalardan kaynaklanan tazminat davaları düzenlenmis iken, dava tarihinden sonra
yürürlüge giren 6487 sayılı Yasa ile degisik Geçici 6.maddede fiili el atmalardan kaynaklanan
mülkiyet hakkından dogan talepler düzenlenmistir.
5999 sayılı Yasa döneminde Geçici 6.maddede belirtilen uzlasma müessesesi ile ilgili
olarak Yüksek Mahkemenin 5. Dairesince, 02/10/2012 tarih, 2012/13852 esas ve 2012/18136
karar sayılı ilamında "5999 sayılı Kanunla getirilen Geçici 6. maddenin 1. fıkrasındaki
uzlasma için idareye basvurma; dava sartı olmadıgı gibi, tasınmaz maliki dava açmakla
uzlasmak istemedigi yönündeki iradesini ortaya koymustur." denilerek, uzlasmanın dava sartı
olmadıgı belirtilmesine karsın, Yüksek Mahkemenin 18.Dairesince, 18/04/2013 tarih,
2012/14892 esas ve 2013/6644 karar sayılı ilamında "30.06.2010 tarihinde yürürlüge giren
5999 sayılı Yasa ile 2942 sayılı Kamulastırma Kanununa eklenen Geçici 6. maddede
öngörülen uzlasma yoluna gitmek üzere ilgili idareye basvuru sartıyerine getirilmeden dava
açıldıgı anlasıldıgından, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 115/2.maddesinin 1.
cümlesi uyarınca davanın usulden reddine karar verilmesi gerekir." uzlasmanın dava sartı
oldugu belirtilmistir.
Anılan ilamlar fiili el atma nedeniyle açılan tazminat davalarına dair, olup madde
metninde de tazminat davaları hükme baglanmıstır. Buna mukabil müdahalenin men'i davası
hükümde düzenlenmediginden, dava tarihi itibari ile yürürlükte bulunan 5999 sayılı Yasa ile
eklenen geçici 6.madde hükmü geregince uzlasmanın dava sartı olmadıgı düsünülmüstür.
Nitekim, dava tarihinden sonra yürürlüge giren 6487 sayılı Yasa ile degisik geçici 6.maddede
hem mülkiyet hakkından dogan talepler denilerek kapsam genisletilmis hem de uzlasmanın
dava sartı oldugu açıkça belirtilmistir. Dava tarihinde yürürlükte bulunan yasal düzenlemede,
fiili el atmadan kaynaklanan müdahalenin önlenmesi davaları hükümde yer almadıgından
eldeki müdahalenin önlenmesi davasında uzlasma dava sartı olarak aranmamıstır.
Bu yasal çerçevede eldeki davanın degerlendirilmesinde, tekmil dosya kapsamına
göre, kayden davacılara ait bulunan tasınmazlara davalı kurum tarafından el atıldıgı kesfen
saptanmıstır.
Buna göre, davalı, 1957 parsel sayılı tasınmazda 17.00 m²lik kısma el atmıs ise de el
atılan bu kısmın kamulastırma sınırları içinde kaldıgı; yine 1958 parsel sayılı tasınmazda
20.89 m²lik kısma el atıldıgı el atılan bu kısmın da kamulastırma sınırları içinde kaldıgı ancak
aynı parselde el atılan 9.71 m²lik kısmın kamulastırma sınırları dısında kaldıgı; 1959 parsel
sayılı tasınmazda ise herhangi bir kamulastırma islemi olmayıp 38.33 m²lik kısma fiilen el
atıldıgı anlasılmıstır. 1957 ve 1958 parsel sayılı tasınmazlarda kamulastırma sınırları içinde
17.00 ve 20.89 m²lik kısımlar kamulastırma sınırları içinde olup, eldeki davanın devamı
sırasında Mahkememizin 2013/99 ve 100 degisik is sayılı 06/08/2013 tarihli kararları ile de
davalı idareye el koyma yetkisi verilmis olmakla, esasen bu kısma yönelik dava konusuz
kalmıstır. Ancak, davacının dava açtıgı tarih itibari ile idarenin el koymaya yönelik hukuki bir
hakkı bulunmamakla, davacının dava açtıgı tarih itibari ile davasında haklı oldugu sonucuna
varılmıstır. Bu kısımlar dısında, davalının 1958 parsel sayılı tasınmazda 9.71 ve 1959 parsel
sayılı tasınmazda 38.33 m²lik kısma da herhangi bir kamulastırma islemi olmadan, haklı ve
hukuken korunmaya deger bir hakkı bulunmadan fiilen el attıgı da kesfen saptanmıs olmakla,
davacının bu kısımlara yönelik davasın da haklı oldugu sonucuna varılmıstır.
Bu kanaat ile müdahalenin men'i istemleri hakkında asagıdaki sekilde hüküm tesis
edilmis, fiilen el atılan kısımların dava tarihindeki degerleri ile eski hale getirme bedeli
toplamından olusan dava degeri üzerinden eksik harç ikmal ettirilmis, yargılama giderleri de
T.C. SAMANDAG 1. ASLIYE HUKUK MAHKEMESI Esas-Karar No: 2013/80 Esas - 2014/8
/
*
bu deger üzerinden hesaplanmıs, konusuz kalan dava degeri yönünden de davacının dava
açılısındaki haklılıgı gözetilerek 6100 sayılı Yasanın 331.maddesi geregince, yargılama
giderleri davalıya yüklenmistir.