İHTİYATİ TEDBİRLER


1.Hukuk Mahkemeleri, sadece adli yargı alanında kalan uyuşmazlıklarda ihtiyati tedbir kararı verebilirler; idari yargı alanına giren uyuşmazlıklarda ihtiyati tedbir kararı vermez. Bu konularda, idari yargı yerlerince verilmiş, yürütmenin durdurulması kararları olması gerekmektedir.
21. Hukuk Dairesi, Teminat alınmak koşuluyla kamu alacağının tahsiline yönelik ödeme emrinin durdurulması şeklinde karar verilebileceği görüşündedir. (21. HUKUK DAİRESİ E. 2013/3045 K. 2013/4079 T. 6.3.2013)

2. HUMK.m101 ihtiyati tedbirin şartlarını hem de konusuna göre tedbirin şeklini ayrı ayrı belirtmiş HUMK.m.103 de torba bir ihtiyati tedbir maddesi koymuştu. HMK.389 bu karışıklığa son vererek genel bir düzenleme yapmıştır.
Düzenlemeye göre “mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkansız hale geleceğinden veya gecikme nedeniyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hallerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir” denmektedir.

3. Uygulamada ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbir birbirine karıştırılmaktadır. İhtiyati haciz para alacakları için söz konusu iken, ihtiyati tedbir, ayni çekişmeli mallar için(Taşınır ve taşınmaz mallar için) söz konusu olur. (Aynı doğrultuda 11. Hukuk Dairesi 13.04.2004, 1820/4014)--------- Aynı doğrultuda (21. HD, 19.01.2012, 1008/511)-------Aynı yönde (23. HD, 11.6.2012, 2963/4071)------- aynı yönde (4. HD, 8.2.2012, 867/1672)------ aynı yönde 23. HUKUK DAİRESİ E. 2013/681 K. 2013/811 T. 14.2.2013-------------9. Hukuk Dairesi ise, para alacaklarında dahi ihtiyati tedbir kararı verebileceği görüşündedir. (9. HD, 25.12.2011, 47825/41222) 21. Hukuk Dairesi 9. Hukuk Dairesi ile aynı görüşte olup ihyati haciz mahiyetinde tedbir kararı verilebileceği görüşündedir. (21. HUKUK DAİRESİ E. 2013/3708 K. 2013/4084 T. 06.03. 2013)----------------- 6. Hukuk Dairesi 9. Hukuk Dairesi ile aynı görüştedir. (6. HUKUK DAİRESİ E. 2012/18775 K. 2013/757 T. 23.1.2013)


4. Davanın esasını çözer şekilde ihtiyati tedbir kararı verilemez. 13. Hukuk Dairesi de uyarlama davalarında, davanın esasını çözer şekilde tedbir karar veremeyeceği görüşündedir. (13. HD, 1.6.2012, 12474/14232) Ancak Pekcanıtez-Atalay- ÖZEKES, düzenleme amaçlı ihtiyati tedbir kararı verilebileceği gerekçesiyle bu kararı eleştirmiştir. (Pekcanıtez-Atalay- ÖZEKES, Medeni Usul Hukuku 13. Bası- Sh. 875)

5. İhtiyati tedbir talebi dava açılmadan önce yapılıyorsa, uyuşmazlığın esasını çözmede yetkili ve görevli mahkemeye; dava açıldıktan sonra talep ediyorsa, davanın görülmekte olduğu mahkemeye yapılır.
Dava açılmadan önce yapılan taleplerde, mahkemenin yetkisi kesin ise, bu talebi resen reddetmeli; mahkemenin yetkisi kesin değilse, itiraz üzerine, tedbir talebi hakkında karar verir.

6. Talep edenin haklarının derhal korunmasında zorunluluk bulunması hallerinde, karşı tarafı dinlemeden ihtiyati tedbir kararı verebilir. Karşı tarafın tedbirden haberi olunca, tedbir amacını ortadan kaldırmaya yönelik bir takım işlemlerde bulunmaya yöneldiği, yönelebileceği durumlarda, mahkeme karşı tarafı dinlemeden tedbir kararı verir.

7. Tedbir talep eden tedbir sebebini ve türünü tedbir dilekçesinde açıkça belirtmek ve davanın esasını yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır.

11. Hukuk Dairesi de, hakim kararında sebep ve sebeplerin ne şekilde gerçekleştiğini denetlemek zorundadır, demektedir. (11. HD, 24.4.2012, 15388/6651)
1. Hukuk Dairesi de tedbir kararı verilebilmesi tam bir ispat aranmamakta, hakim iddianın doğruluğunu ağırlıklı bir ihtimal olarak kabul etmektedir, demektedir. (1. HD, 10.1.2012, 2012/346 E ve 2012/7 K)


8. İhtiyati tedbir talebi reddedilirse, kanun yoluna gidilir. Burada kanun yolu istinaftır. Ancak, istinaf yolu yürürlüğe girmediğinden, temyiz yolu uygulanacaktır. Ancak uygulamada bazı daireler, ihtiyati tedbir kararlarına karşı temyiz yoluna başvurulmaz, demektedirler. Örneğin 16. Hukuk Dairesinin 27.6.2013 tarih ve 2013/5462 E ve 2013/7453 K SAYILI İLAMI)


9. Mahkeme ihtiyati tedbir kararında;
Tedbirin açık ve somut olarak hangi sebebe ve delillere dayandırıldığı, tereddüde yer bırakmayacak şekilde neyin üzerinde ve ne tür bir tedbire karar verildiği, talepte bulunanın ne tutarda ve ne tür teminat göstereceği yazılır.
Mahkeme ne tür bir tedbir kararı verebilir? Tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılmaması veya yapılması şeklinde tedbir kararı verebilir. Tedbir türü sınırlandırılmamıştır. Sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verilebilir.
19. Hukuk Dairesi, tedbir olarak uyuşmazlık konusu aracın davacıya verilebileceğine karar vermiştir. (19. HUKUK DAİRESİ E. 2013/2234 K. 2013/4768 T. 19.3.2013)
11. Hukuk Dairesinin 30.1.2012 tarih ve 2012/327 E ve 2012/ 1023 K sayılı ilamında belirtildiği ihtiyati tedbir kararı gerekçeli olarak yazılmak zorundadır. ------- Aynı doğrultuda (15. HUKUK DAİRESİ E. 2013/682 K. 2013/1379 T. 27.2.2013)


10. İhtiyati tedbir, dava açmadan önce talep edilmişse, talep eden tedbir uygulanmasını talep ettiği tarihten itibaren iki hafta içinde dava açmak ve davayı açtığına ilişkin belgeyi kararı uygulayan memura ibraz etmek ve karşılığında belge almak zorundadır. Aksi halde, tedbir kendiliğinden kalkar.

11. İhtiyati tedbir kararının etkisi aksi belirtilmiş olmadıkça nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder.

12. İhtiyati Tedbir kararı verildiği tarihten itibaren on gün içinde uygulanması için başvurulmazsa, kendiliğinden kalkar. Kararı yargı çevresindeki icra müdüründen uygulanması istenir, ancak mahkeme yazı işleri müdürü tarafından uygulanmasına da karar verebilir. Bu başvuru için herhangi bir harç alınmaz.

13. İhtiyati tedbir kararlarına ilişkin emirlere uyulmaması bir aydan altı aya kadar disiplin hapsini gerektirir.

14. Kendisi dinlenmeden aleyhine tedbir kararı verilen kişi verilen tedbir kararına itiraz edebilir. İtiraz süresi, kararın uygulanmasından;tedbirinin uygulanmasından haberi yoksa, tedbirin uygulanmasına ilişkin tutanağının kendisine tebliğinden itibaren bir hafta içinde tedbire itiraz edebilir. Üçüncü kişiler yönünden itiraz süresi öğrenme tarihinden itibaren başlar.
11.Hukuk Dairesi Yüze karşı verilen ihtiyati Tedbir kararına karşı itiraz ve temyiz yoluna gidilemeyeceğine karar vermiştir.( 11. HUKUK DAİRESİ E. 2012/14392 K. 2013/597 T. 14.1.2013)
Tedbire itiraz, tedbirin şartlarına, teminata ve yetkiye ilişkin olarak yapılabilir. Üçüncü kişi ise, yetkiye itiraz edemez.
İtiraz tedbirin uygulanmasını durdurmaz ancak mahkeme geçici durdurma kararı verebilir.
İtiraz üzerine verilen karara karşı kanun yoluna başvurulabilir.

15. İtiraz, dilekçeyle yapılmalıdır. İtiraz dilekçesinde itirazın sebepleri açıkça ve somut olarak gösterilmeli ve itirazın dayanağı deliller dilekçeye eklenmek zorundadır.
15. Hukuk dairesi itiraz üzerine itiraz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının zorunlu olduğuna karar vermiştir. ( 15. HD, 6.2.2012, 168/639) ------ aynı doğrultuda (6. HD, 26.11.2012, 2012/9519 E, 2012/15466 K)

16. Durum ve şartların değiştiği gerekçesiyle de tedbire itiraz edebilir. Ancak burad farklım olarak mahkemenin verdiği karara karşı kanun yoluna gidilemez. Kanun yoluna gidilemeyeceği hususu 11. Hukuk Dairesinin kararında açıkça ifade edilmiştir. (11. HD, 4.6.2012, 6529/9660) Aynı yönde (19. HD, 05.3.2013, 2013/1088 2013/4111 K)


17. Teminat gösterilerek de tedbirin kaldırılması ya da değiştirilmesi istenebilir. Burada da mahkemenin vereceği kararlara karşı kanun yoluna gidilemez.

18. İhtiyati tedbir talep eden de teminat göstermek zorundadır.

19. İhtiyati tedbir masrafları, mahkeme masrafları arasında sayılmıştır. Bu kapsamda yediemin ücreti de mahkeme masrafı olup davayı kaybedenden bu ücret istenebilir.

20. İhtiyati tedbir kararlarına karşı tavzih yoluna başvurulabilir. (15. HUKUK DAİRESİ E. 2013/1151 K. 2013/1502 T. 5.3.2013

21. İhtiyati Tedbir kararı ile zamanaşımı kesilir.

22. Temyiz yoluna başvurulurken, ihtiyati tedbir talep edilemez. (aynı yönde 7. HD, 06.12.2011, 2011/3267 E ve 2011/7731 K)
Karslı, istinaf mahkemesi sürecinde tedbir talep edilebileceği görüşündedir. (Abdurrahim Karslı- Medeni Muhakeme Hukuku. 3. Bası- Sh. 754)

23. Tedbir nafakası kararı, HMK.m.389 vd bahsedilen ihtiyati tedbir kararı değildir. (HGK. 12.9.2000, 12-1145/1159)

24. İcra mahkemesinde şikayet ile birlikte yapılan icranın durdurulması kararı, İhtiyati Tedbir hükümlerine tabi değildir. (HGK. 29.3.2006, 12-31/112)