İş Yerinde Cinsel Taciz- Uzman Görüşleri

cnbc-e.com


insankaynaklari.com ve Cnbc-e işbirliği ile hazırlanıp, Açıl Sezen’in sunduğu İş Yeri programının bu haftaki konusu “İş yerinde cinsel taciz”di.

Konuklar ise; İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilimdalı Psikososyal Travma Programı Başkanı Prof. Şahika Yüksel ve İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi Hukuk Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Kadriye Bakırcı.

Sunucu Açıl Sezen:
Bu konu Türkiye’de birçok insanın karşı karşıya kaldığı ama çok fazla paylaşmadığı bir konu… Peki iş yerinde cinsel taciz nedir?

Prof. Şahika Yüksel:
Cinsel taciz genel olarak, istenmeyen bütün cinsel yaklaşımlardır. Bunun içine dokunma, sözler, gösterilen çeşitli malzemeler girebilir. Bu şekilde değerlendirildiğinde cinsel taciz, sokakta giden birinin sarkıntılık etmesinden farklı olarak, iş yerindeki cinsel tacizde bir süreklilik söz konusudur. Olay, aynı iş yerinde çalışan bir kişinin, diğerini, cinselliği bir güç olarak kullanarak kullanıp tehdit etmesidir. Burada cinsellik değil, güç kullanma, zarar verme, etkileme ve istediğini yaptırma ön plandadır.

Doç.Dr.Kadriye Bakırcı:
İstenmeyen cinselliğe dayalı her türlü davranışlar cinsel taciz kavramına girer. İş yerinde gerçekleştiği zaman, başka ortamlarda gerçekleştiğinden farklı olarak, kişilik haklarının ihlali, rahat koşullarda çalışma hakkının ihlali, tacize uğrayanın hak ve özgürlüğünün ihlali, cinsiyet ayrımı oluşturması, iş veren tarafından yapılıyorsa; yetkinin kötüye kullanılması gibi hukuki düzenleme ihlallerini kapsıyor.

2003 yılına kadar cinsel taciz bizim yasalarımızda düzenlenmiş değildi. 2003’te iş kanununda yapılan değişiklikle, iş kanunun 24. ve 25. maddelerine dahil edildi. Türk Ceza Kanunu’nda ise Nisan 2005’ten itibaren yaptırıma bağlanacak.

Sunucu Açıl Sezen:
Tacizci ne gibi davranışlarının karşılığında, ne gibi cezalar almaktadır?

Doç.Dr.Kadriye Bakırcı:
Her iki kanun da herhangi bir tanım getirmiş değil. İçeriği mahkeme kararları çerçevesinde doldurulacak. Fakat TCK 105. maddeye göre 2 aydan 3 yıla kadar hapis ya da karşılık gelen para cezasına çarptırılacak. İş yerinde gerçekleştiğinde ise cezalar ikiye katlayacak. Mağdur bu sebeple işi terk ettiyse, verilecek ceza 1 yıldan az olamıyor. İş kanunun 24. maddesine göre; işçiye işveren tarafından tacizde bulunulursa, işçi haklı nedenle sözleşmesini feshedebilecek. Müşteri ya da başka bir işçi bir işçiyi taciz eder ve işveren bu durumu bildiği halde bir şey yapmazsa, işçi haklı nedenle sözleşmesini feshedebilecek. 25. maddeye göre ise; bir işçi diğerini taciz ederse, işveren tacizciyi derhal işten çıkarabilecek.


Anket sonuçları

1. İşyerinde cinsel taciz yaşadınız mı?
Evet %40, hayır %48.84, emin değilim %11 civarında.

2. Ne tip olaylarla karşı karşıya kaldınız?
Vücut hareketleriyle %43.23, sözle %24.84, jestle %11.91, imalarla %10.34

3. Taciz yapan kişinin iş yerinizdeki konumu…
Firma sahipleri %25.48, yöneticiler %28.06, iş arkadaşları %29.35.

4. Bu durumdan nasıl etkilendiniz?
Utanç duyuyorum %26.13, çalışma isteğim azaldı %25.6, öfkeli bir insan haline geldim %14.74, performansım düştü %17.74, çalışma isteğim azaldı % 25.16.

5. Bu olay karşısında tepkiniz ne oldu?
İşten ayrıldım % 22.58, sadece yakın çevreme anlattım % 22.58, kimseyle paylaşmadı %25.81, kişiyi uyardım %20.3.

6. Kurum içinde bu tür olayları bildirebileceğiniz bir merci mevcut mu?
Hayır %49.59, evet %33.17.


Prof. Şahika Yüksel:
Uygunsuz şekilde güç kullanan kişiye bir sorumluluk yüklenmesi çok önemli. Fakat hukuki yola başvurulabilmesi için olayın açığa çıkarılması, ispat edilmesi ve şahit bulunması gerekiyor. Fakat bunların açıklanması son derece zordur. Çünkü bu kişi iş yerinde uygunsuz tavır takınan bir kişi olarak tanımlanacaktır yani suçlanacaktır. Diğerleri olayın üstüne gitmeden, kurbanı oradan uzaklaştırmak isterler.

Sunucu Açıl Sezen:
Yapılanlar karşısında ne yapılabilir? Bağırıp rezalet mi çıkaralım? Bunlar iş yerinde dedikodulara neden olur. Galiba en iyisi iş yerinde bir koruyucu sevgili bulmak. Mahkemeyle uğraşmak daha zor…

Prof. Şahika Yüksel:
Koruyuculara asla güvenilmez. Ayrıca cinsel tacizle ilgilenen özel bir merci iş yerlerinde bulunmamaktadır.

Sunucu Açıl Sezen:
Bu olaylarda nasıl bir ispat mekanizmasıyla mahkemeye gitmek gerekir?

Dç.Dr.Kadriye Bakırcı: Türkiye’de maalesef kadınların başvurabileceği bir komisyon mevcut değil. Dolayısıyla kimseden kahramanlık yapması beklenemez. Bunu dile getirdikten sonraki süreç de çok zor bir süreç. Her şeyi göze alanlar mahkemeye başvuruyorlar, böyle davalar var. Yargıtay, bir kadının cinsel tacize uğradığını söylediği hallerde, Türkiye’deki ortamı göz önünde bulundurup, böyle bir ortamda bunu açıklamanın zor olduğunu kabul ederek, cinsel tacizin var olduğunu kabul etmiştir. Bazı davalarda tanık olmamasına rağmen tacizin varlığı kabul edildi.

Çünkü bir kadın her şeye rağmen çıkıp tacize uğradığını söyleyince Yargıtay bunu varlığını kabul etti. Türkiye gibi bir ortamda tacize uğradığınızı söylüyorsanız; dışlanma olasılığınız kesindir. Herkes sizi dışlar, kimse inanmaz, işten çıkarılacak ilk kişi siz olursunuz, başkaları sizi işe almak istemez, dolayısıyla bunları göze alıp dava açanlar, davayı kazandılar. Ceza davası ya da maddi, manevi tazminat davası açılabilir, taciz durana kadar iş yerine gitmeme hakları vardır, bu dönem için maaşlarını talep edebilirler, fakat bu konuda açılan bir dava yok.

Sunucu Açıl Sezen:
Tacize uğrayan erkekler için de aynı şartlar geçerli mi?

Dç.Dr.Kadriye Bakırcı:
Erkekler için de bunlar geçerli fakat, erkeklerle kadınların taciz olarak değerlendirdiği davranışlar birbirinden çok farklı. Bir erkek, hoşlanmadığı bir kadının kendisini yemeğe davet etmesini de taciz olarak algılarken bir kadın, çok ciddi davranışları taciz olarak değerlendirmektedir. Ankete bakarsak, bir kesim, kendisine yöneltilen davranışlara hemen taciz demek istememektedir. Dolayısıyla taciz denen davranışların da ayrıca sorgulanması gerekmektedir.


Telefonla katılımcılar:


• Ankara’dan Deniz Okur:
Her iş yerinde tacize uğradım. Hep istifa etmek zorunda mı kalacağım?

Doç.Dr.Kadriye Bakırcı:
Kadınların tepkisi genelde oradan kaçmak olur. Bu uygun değildir, kendisini cezalandırmış, istismarcının cezasız kalmasını sağlamış olur. Her meslek grubunun kendi etik kurumlarına başvurmak gerekir. Fakat olayı açığa çıkarmak zordur.

• Ebru Büyükece: Uğradığım tacizler sonucunda evde oturup çocuğuma bakmayı seçtim. Erkeklerden de nefret ediyorum. Ne yapacağım?

Pfof.Şahika Yüksel:
Bu bir travma belirtisidir. Çalışma potansiyeli varken çalışmaması onu daha çok üzer. Şiddete maruz kalan kadınların başvurabileceği ve destek alabileceği kurumların yardımını alması da iyi olabilir.

• İsimsiz katılımcı: Kadınlar da cinsel tacize uğramamak için düzgün giyinsinler… Kıyafet meselesi bir sorun mu?

Doç.Dr.Kadriye Bakırcı:
Cinsel güç uygulayan kişiler bu davranışlarına çeşitli mazeretler uydurmaktadırlar ve bunlar mahkemelerde kullanılmaktadırlar. Hâkimler, polisler, adli tıpçılar ve doktorlar arasında yapılan bir ankette; bu meslek grupları kıyafeti kışkırtıcı bulmuştur. Kısa etek giyenlerin, buna istekli olduğunu düşünmektedirler. Bu, kadınların tacize uğramasının mubah bir durum olarak görüldüğünün göstergesidir. Ama asla haklı bir neden değildir.

Sunucu Açıl Sezen:
Tacize uğrayan erkekler…?

Doç.Dr.Kadriye Bakırcı:
Kadınlara önerilenler erkeklere de önerilmektedir. Fakat kadınlar daha çok tacize uğramaktadırlar. Daha çok kadın patronlar birtakım çıkarlar için taciz edebilmektedir fakat oran %5’i aşmamaktadır.