'Kadının Soyadı' her ülkede farklı

Evliliklerde kadının kendi soyadını kullanma hakkı Avrupa'da ülkeden ülkeye farklılıklar gösteriyor

İstanbul Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Av. Nazan Moroğlu'nun soyadı konusunda önemli kaynakça oluşturan 'Kadının Soyadı' kitabından derlenen bilgilere göre, günümüzde kadının soyadına ilişkin hükümler ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor.
1900'ların başında yasalarda soyadı ile ilgili temel kural 'evlenen kadın kocasının, doğan çocuk babasının soyadını alır' şeklindeydi. Ancak zaman içinde ailede karı koca arasındaki geleneksel eşitsizliğin ortadan kalkmasına paralel olarak, özellikle evlilik hukukunda birçok kuralda ve bu arada soyadı ile ilgili maddelerde de değişiklik yapıldı. Örneğin, Alman Hukuku'nda ataerkil anlayıştan eşitlikçi anlayışa doğru çeşitli aşamalardan geçen dikkate değer bir süreç yaşandı. Kadının soyadına
ilişkin yapılan yasal değişiklikler ve uygulama, Almanya'da aile içinde eşlerin konumunda yaşanan eşitlikçi gelişmeye uygun düşen açık ve kararlı bir kamu politikasının varlığını da gösteriyor. Bu ülkede, 1.4.1994 de yürürlüğe giren Aile Adı Hakkına Dair Kanun'da (Familiennamensrechtgesetz) yer alan kuralda eşlerin eşit haklardan yararlanan bireyler olarak kişilik
haklarına önem verildiği ve kişilerin kimliğinin ön planda tutulduğu
görülüyor.
Bu yasa ile 'eşlerin ortak aile adı (Familienname) kullanmaları zorunluluğu' kaldırılıyor. Evlilikte ortak bir soyadı kullanmak zorunlu olmaktan çıkarılmakla birlikte, toplum içinde evlilik birliğini tanıtıcı bir unsur olan ortak evlilik adını seçme hakkı eşlere tanınmaya devam ediyor. Böylece Almanya'da eşlerin ortak soyadı taşımalarına tamamen son verilmiş oluyor.
Hatta eşler, evlilik birliğinin kurulmasından itibaren 5 yıl içinde ortak evlilik adı seçebiliyorlar. (Alman MK.1355/3).
1994 de yürürlüğe giren 'aile adına' ilişkin yasaya göre, eşler ortak bir soyadı seçmemişlerse, her biri evlenmeden önceki soyadını taşımaya devam edebiliyor. Kanun koyucu bu kural ile eşit haklara sahip olma ilkesini tam olarak yaşama geçirmiş bulunuyor.
Yasa,eşlerin bu yeni kuraldan yararlanarak ortak aile adı kullanmamaları halinde, doğan çocukların soyadının nasıl belirleneceği konusunda açık bir hüküm getiriyor. Alman Medeni Kanunu'nun 1616. maddesinde (FamNam RG ile)
1994'de yapılan değişiklikte, 'çocuğa annenin veya babanın soyadı seçilerek verilecek ve seçilen bu soyadı daha sonra doğan çocuklar için de geçerli olacaktır. Bir ay içinde böyle bir seçim yapılmadığı takdirde vesayet mahkemesi soyadı seçme yetkisini anaya veya babaya verecektir' deniyor.
Aynı yasa'nın 1355/5 maddesine göre, eşler, boşanmaları durumunda eğer bir evlilik adı seçmişlerse, bunu taşımaya devam ediyor. Ancak boşanan kişi doğumla kazandığı ya da evlenmeden önce kullanmakta olduğu soyadına dönmek isterse, bunu Şahsi Hal Memuruna bildiriyor.
Fransa'da ise herkes doğumla aldığı soyadını yaşamı boyunca taşıma hakkına sahip. Fransız Medeni Kanunu'nda 'Kadın evlenince kocasının soyadını kullanma hakkını kazanır' deniyor.

Kazete