T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/6110
K. 2005/3050
T. 31.3.2005
• SÜRESİ İÇİNDE İBRAZ EDİLMEYEN ÇEK ( Kambiyo İlişkisi İçinde Alacağını Elde Etme İmkanı Bulunmadığı - Alacağının İspatında Yazılı Delil Başlangıcı Teşkil Ettiğinden Tanık Dahil Her Türlü Delille Alacağını İspatlayabileceği )
• ALACAK TALEBİ ( Hamilin Süresi İçinde İbraz Edilmeyen Çeki /Kambiyo İlişkisi İçinde Alacağını Elde Etme İmkanı Bulunmadığı - Alacağının İspatında Yazılı Delil Başlangıcı Teşkil Ettiğinden Tanık Dahil Her Türlü Delille Alacağını İspatlayabileceği )
• YAZILI DELİL BAŞLANGICI ( Hamilin Süresi İçinde İbraz Edilmeyen Çeki /Kambiyo İlişkisi İçinde Alacağını Elde Etme İmkanı Bulunmadığı - Alacağının İspatında Yazılı Delil Başlangıcı Teşkil Ettiğinden Tanık Dahil Her Türlü Delille Alacağını İspatlayabileceği )
• İSPAT / DELİL ( Hamilin Süresi İçinde İbraz Edilmeyen Çeki/Kambiyo İlişkisi İçinde Alacağını Elde Etme İmkanı Bulunmadığı - Alacağının İspatında Yazılı Delil Başlangıcı Teşkil Ettiğinden Tanık Dahil Her Türlü Delille Alacağını İspatlayabileceği )
6762/m.644,708,720
ÖZET : Dava, süresi içinde ibraz edilmeyen çeke dayalı alacak istemine ilişkindir. Hamilin, süresi içinde ibraz edilmeyen çeke dayalı olarak kambiyo ilişkisi içinde alacağını elde etme imkanı bulunmamaktadır. Böyle bir durumda, hamilin elinde bulundurduğu çek, temel ilişkiden kaynaklanan alacağının ispatında yazılı delil başlangıcı teşkil etmesi nedeniyle hamil, tanık dahil her türlü delille alacağını ispatlayabilir.
DAVA : Taraflar arasında görülen davada Konya Asliye 2. Ticaret Mahkemesi'nce verilen 21.01.2004 tarih ve 2002/234-2004/7 sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi Mutlu Pınar Şengel tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
KARAR : Davacı vekili, bir alış verişten dolayı davalılardan M.İhsan Ormancı'nın keşidecisi Özata Oto Parçaları A.Ş., cirantası Özençler Otom.A.Ş. olan 10.000.000.000 TL bedelli çeki müvekkiline verdiğini, müvekkilinin iyi niyeti ve davalılarla olan şahsi ilişkileri nedeniyle çeki yazdırmadığını, davalıların söz konusu çek nedeniyle 2.200.000.000 TL ödeme yaptıklarını, kalan kısmın ödenmediğini, şifai görüşmelerden sonuç alınamadığını ileri sürerek, anılan çeke dayalı olarak davalılardan 7.800.000.000 TL alacaklı olduğunun tespiti ile faiziyle birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili, davaya konu çekin zamanaşımına uğradığını, bankaya ibraz süresi geçmiş olduğundan davacının TTK'nun 720. maddesi uyarınca cirantalara ve keşideciye müracaat hakkının ortadan kalktığını, davacı ile davalılar arasında hiçbir hukuki ilişki bulunmadığını, davacının yetkili hamil olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, davalı M.İhsan Ormancı hakkındaki davanın akdi ilişkinin kanıtlanmaması nedeniyle, diğer davalılar açısından ise davaya konu çekin bankaya ibraz süresinin geçmiş olup, zamanaşımına uğradığı, davacının keşideci ve cirantalara karşı müracaat hakkını yitirdiği, davada TTK'nun 644. maddesine dayanılmadığı, davacının yemin delilini de göstermediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
1-Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve ciro yolu ile davaya konu çeki elinde bulunduran davacının söz konusu çeki TTK'nun 708. maddesi gereğince yasal süresi içinde ibraz etmemesi nedeniyle aynı Yasa'nın 720.maddesi gereğince keşideci ve cirantalara karşı kambiyo ilişkisi içinde başvurma hakkını yitirdiği, bu durumda davacının temel ilişkiye ya da aynı Yasa'nın 644.maddesinde düzenlenen sebepsiz iktisap davası yolu ile alacağını talep etmesinin mümkün olmasına, somut olayda,keşideci "Özata Oto Parçaları A.Ş."ve cirantalardan "Özençler Otom.A.Ş."ile davacı arasında temel ilişki bulunmamasına ve keşideciye karşı TTK'nun 644. maddesine de dayanılmadığı hususlarının anlaşılmış olmasına göre, davacı vekilinin temyiz itirazlarının davalılar Özata Oto Parçaları A.Ş.ve Özençler Otom.A.Ş.yönünden reddi ile kararın anılan davalılar bakımından onanmasına karar vermek gerekmiştir.
2-Diğer davalı M.İhsan Ormancı'ya yönelik temyiz itirazlarına gelince; dava, süresi içinde ibraz edilmeyen çeke dayalı alacak istemine ilişkindir. Hamilin, süresi içinde ibraz edilmeyen çeke dayalı olarak kambiyo ilişkisi içinde alacağını elde etme imkanı bulunmamaktadır. Böyle bir durumda, hamilin elinde bulundurduğu çek, temel ilişkiden kaynaklanan alacağının ispatında yazılı delil başlangıcı teşkil etmesi nedeniyle hamil, tanık dahil her türlü delille alacağını ispatlayabilir.
Buna göre davaya konu somut olayda, davacı çeki aralarında gerçekleşen bir alış veriş nedeniyle davalılardan M.İhsan Ormancı'dan ciro yolu ile almış olduğunu ileri sürdüğünden, bu ciranta yönünden temel ilişkiye dayalı olarak alacak isteminde bulunmaktadır. Temel ilişkinin ispatı bakımından yazılı delil başlangıcı oluşturan bu çek nedeniyle davacının tanık dahil her türlü delili gösterebilmesi mümkün olduğundan, dinlenen davacı tanıklarının beyanları mahkemece göz önüne alınmalıdır. Dinlenen tanıklar çekin davalı M.İhsan Ormancı tarafından davacıdan aldığı borca karşılık olarak verildiğini açıkça bildirmelerine göre de, davacı ile bu davalı arasındaki temel ilişkinin kanıtlanmış olmasına göre mahkemece, bu davalının borcu belirlenerek hüküm altına alınması gerekirken, yazılı gerekçe ile bu davalı yönünden de red kararı verilmesi doğru görülmediğinden, kararın davacı yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda ( 1 ) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin davalılar Özata Oto Parçaları A.Ş. ve Özençler Otom.San.A.Ş.ne yönelik temyiz itirazlarının reddi ile kararın anılan davalılar yönünden ONANMASINA, ( 2 ) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazının kabulü ile kararın davacı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 31.03.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi